Świteź - problematyka
Ballada „Świteź” Adama Mickiewicza posiada wiele elementów typowych dla romantyzmu. Przede wszystkim opowiada metafizyczną historię, w której do realnego świata przenikają postacie nadprzyrodzone i na dodatek pochodzące z podania ludowego. Tym samym Mickiewicz zgrabnie połączył kilka romantycznych cech w jednej balladzie, opowiadającą historię, która ponoć przed laty wydarzyła się w miejscu dzisiejszego jeziora Świteź. Bohaterowie starają się rozwikłać zagadkę dziwnych wydarzeń, jakie mają miejsca nad wspomnianym zbiornikiem, a całą prawdę wyjawia im zjawa kobiety, która wyłania się z wody. To ona opowiada obserwatorom o miasteczku, które zostało napadnięte przez Rusinów i o cudzie przemiany zagrożonych kobiet w kwiaty, co uratowało ich honor. Tym samym stają się symbolem moralnej czystości i niezłomności. Jezioro Świteź można interpretować jako przestrzeń graniczną między światem realnym a metafizycznym, gdzie nadprzyrodzone moce wpływają na ludzkie losy.
Przy okazji tej niezwykłej historii Mickiewicz ukazuje konflikt między światem ludzkim a siłami nadprzyrodzonymi, które wymierzają sprawiedliwość w sposób tajemniczy i nieuchronny. Motyw kary i zapłaty za zło odgrywa tu fundamentalną rolę, bowiem najeźdźcy, którzy chcieli splądrować miasto, zostają surowo ukarani, za sprawą trujących roślin, w które zamienione zostały niewinne niewiasty.
Mickiewicz podkreśla również nierozerwalny związek człowieka z naturą – jezioro Świteź nie jest zwykłym zbiornikiem wodnym, lecz nośnikiem tajemnicy i narzędziem boskiej sprawiedliwości. Utwór można odczytywać także w kontekście patriotycznym – Świteź jako symbol ojczyzny, która woli zginąć, niż poddać się wrogowi, oddaje romantyczną wizję walki i poświęcenia dla wyższych wartości. To oczywiście nawoływanie do walki o niepodległość Polski i stawianie sprawy narodowej ponad wszystko.
