Jaskinie lawowe – niezwykłe korytarze wyrzeźbione przez gorącą lawę

Jaskinie lawowe powstają w wyniku wydrążenia tuneli przez płynącą lawę, nad którymi zastyga twarda skorupa. Okazuje się jednak, że takie procesy zachodzą nie tylko na Ziemi, ale i na Księżycu i Marsie. Co to dla nas oznacza?

Spis treści:

Jak powstają jaskinie lawowe?
Co można zobaczyć w jaskini lawowej?
Największe jaskinie lawowe
Jaskinie lawowe na Księżycu i Marsie

Jak powstają jaskinie lawowe?

Jaskinie lawowe to stosunkowo mało powszechny temat, którym zwykle interesują się tylko badacze zajmujący się wulkanologią. Tymczasem powstające w wyniku procesów wulkanicznych jaskinie są niezwykłymi, często bardzo dużymi zagłębieniami, które mają duże znaczenie dla wielu nauk przyrodniczych oraz archeologii. To także zachwycające obszary, które w wielu miejscach na świecie udostępniono do zwiedzania.

Jak powstają jaskinie lawowe? Tworzy je płynąca pod powierzchnią lawa oraz gazy wulkaniczne, które nie rozpuszczają skały macierzystej. Innymi słowy – płynąca lawa tworzy tzw. rury lawowe, nad którymi zastyga skorupa, pokrywająca ostatecznie cały lawowy potok. Dlaczego część lawy płynie, a część zastyga? Winę za to ponosi gradient termiczny pomiędzy rozgrzaną, płynną lawą a atmosferą.

Pozostaje natomiast pytanie, jak rury lawowe zmieniają się w wielkie jaskinie, które w wielu regionach świata można zwiedzać? Powstawanie jaskini to konsekwencja erozji i odrywania się kawałków ścian w rurach lawowych.

Przeczytaj również: Najdłuższe jaskinie w Polsce i na świecie. Kto może je zwiedzić?

Co można zobaczyć w jaskini lawowej?

Jaskinie lawowe mają niezwykłe kształty. Wycieczka do wnętrza wulkanu to nieustanne zachwyty tym, co powstaje w wyniku naturalnych procesów w przyrodzie. Co można zobaczyć w jaskini lawowej? Są to m.in.:

błyszczące, zastygnięte morza lawy w różnych kolorach: od żółtego, poprzez pomarańcz aż do czerwieni,
ławy lub półki lawowe,
stalaktyty lawowe, powstałe na skutek kapania lawy z sufitu,
stalagmity lawowe, powstałe na skutek kapania lawy na podłogę,
rowy w podłodze, wydrążone przez płynącą lawę.

Co ważne, nie ma dwóch takich samych jaskiń lawowych – w każdej z nich lawa stworzyła zupełnie inne krajobrazy.

Największe jaskinie lawowe

Wycieczki do wnętrza wulkanu cieszą się od lat ogromną popularnością. Nic dziwnego – kto choć raz w życiu nie chciałby zobaczyć, co pozostawiła po sobie rozgrzana do niewyobrażalnych temperatur lawa? Na szczęście wiele tego typu obiektów jest otwartych dla turystów.

Jaskinie lawowe to bardzo powszechne twory natury, rozmieszczone praktycznie na całym świecie. Ich największym znanym skupiskiem są Hawaje – odnaleziono tam ponad 1000 takich obiektów. Ponadto jaskinie lawowe występują również w innych regionach świata:

na Wyspach Kanaryjskich,
na Islandii,
na Galapagos,
w Korei na Wyspie Czedżu,
na Teneryfie.

Gdzie wybrać się, aby oglądać piękne wytwory lawy wulkanicznej? Zdecydowanie warte uwagi są te największe jaskinie lawowe. Jeśli chodzi o TOP 3, należą do nich:

Kazamura Cave na Hawajach – jest to najdłuższa jaskinia lawowa na Ziemi; długość jej korytarzy wynosi ponad 61 km; szacuje się, że ma ponad 500 lat i powstała podczas erupcji wulkanu Kilauea,
Hualalai Ranch Cave położona na Hawajach; jej długość to ponad 27 km; niestety nie jest ogólnodostępna do zwiedzania,
Kipuka Kanohina (Hawaje), która stanowi część systemu Kula Kai Caverns i jest trzecią najdłuższą jaskinią lawową na świecie: ma 26,5 km długości i ponad 230 m głębokości.

Jaskinia lawowa Hawaje — Otwór tunelu lawowego na Hawajach, którym wciąż płynie lawa. Widoczne są lawowe stalaktyty/Hawaiian Volcano Observatory/Domena publiczna

Jaskinie lawowe występują również w innych krajach, choć są znacznie mniej monumentalne niż te z Hawajów. Inne obiekty tego typu, które warto odwiedzić to:

Cueva del Viento, czyli Jaskinia Wiatru na Teneryfie – to najdłuższa jaskinia w Europie i piątą pod względem długości na świecie; ma ponad 17 km długości, a powstała w wyniku erupcji lawy z wulkanu Pico Viejo; w jaskini tej można podziwiać niezwykłe formy geomorfologiczne, takie jak czeluście i tarasy lawowe;
Leviathan Cave, czyli jaskinia wyżłobiona przez lawę w Kenii (Afryka), a dokładnie w paśmie wulkanicznych gór Chyulu; jej długość to 12,4 km, a głębokość 480 m; jest najgłębszą i najdłuższą jaskinią w Afryce; odkryto ją w 1975 roku.

Jaskinie lawowe na Księżycu i Marsie

Okazuje się, że jaskinie lawowe występują nie tylko na Ziemi, ale również we Wszechświecie. Jak na razie rozpoznano takie formacje na Księżycu oraz na Marsie. Obecność tego typu jaskiń ma kluczowe znaczenie dla badań nad możliwością przebywania na Księżycu. W związku z tym, że Srebrny Glob nie ma atmosfery ani pola magnetycznego chroniącego ludzi na Ziemi, tunele lawowe są tam najbezpieczniejszym miejscem dla człowieka. Podobnie jest z tunelami lawowymi odkrytymi na Marsie – jeśli badania nad tą planetą będą szły do przodu, tunele lawowe mogą pełnić w nich ważną rolę. Będą bowiem chronić astronautów przed promieniowaniem i niesprzyjającymi warunkami panującymi na Czerwonej Planecie. Skąd wiadomo o „pozaziemskich” jaskiniach lawowych? Ich zdjęcia wraz z pomiarami dostarczają badaczom sondy.

Jaskinie lawowe to niezwykle ciekawe obiekty, które chętnie odwiedzają turyści. Rdzenni mieszkańcy Hawajów nie są jednak do końca z tego zadowoleni, gdyż jaskinie lawowe uważają za kapu, czyli święte. Niegdyś chowano w nich zmarłych, a odwiedziny obcych niepotrzebnie mogłyby wzburzyć energię duchową.

Przeczytaj również: Niezwykły spacer w głąb ziemi. Jaskinie na Kadzielni to cały system korytarzy