Spis treści:
- Lokalizacja podwodnych wulkanów
- Odkrycia u wybrzeży Sycylii
- Góry na dnie mórz – jak powstają?
- Podwodne wulkany – komu zagrażają?
Lokalizacja podwodnych wulkanów
O ile wulkany lądowe widać gołym okiem, o tyle ich podwodne odpowiedniki ukryte są w niezliczonych miejscach na dnie mórz i oceanów. Właśnie dlatego o istnieniu wielu z nich nadal jeszcze nie wiemy. Według ostatnich szacunków skatalogowano już 43454 podwodne wulkany, a wciąż odkrywane są nowe, dzięki zastosowaniu nowoczesnej technologii.
Lokalizacja podwodnych wulkanów przypada przede wszystkim na Ocean Spokojny, Atlantyk oraz na Morze Śródziemne. Pacyfik to także miejsce występowania najbardziej aktywnych wulkanów, zatem przewrotnie wcale nie jest taki spokojny. To tu znajduje się Pacyficzny Pierścień Ognia (Okołopacyficzny Pas Sejsmiczny), w którym ma miejsce około 90% trzęsień ziemi. Wśród największych wulkanów podwodnych należy wymienić Masyw Tamu (wygasły wulkan na Pacyfiku o powierzchni 600 tys. km2 i wysokości 4000 m), Hunga Tonga (aktywny wulkan na Pacyfiku o wysokości 2000 m, obecnie pod wodą) oraz Marsili (aktywny wulkan na Morzu Tyrreńskim o wysokości 3000 m, 450 m pod wodą).
Na uwagę zasługuje także Mauna Loa na Hawajach, który obudził się w zeszłym roku. To największy czynny wulkan na ziemi, którego podstawa znajduje się pod wodą. Posiada powierzchnię 5180 km2 i wysokość aż 9145 m, z czego niemal połowa znajduje się nad poziomem oceanu, będąc jednocześnie częścią wulkanicznej Big Island (największej wyspy Hawajów).
Odkrycia u wybrzeży Sycylii
O tym, jak wiele mamy jeszcze do zbadania świadczą choćby odkrycia u wybrzeży Sycylii, dokonane sierpniu 2023. Międzynarodowa ekspedycja znalazła 3 nieznane dotąd podwodne wulkany, znajdujące się Cieśninie Sycylijskiej. Nowo odkryte miejsca nie są wprawdzie wysokie (ok. 150 m), ale za to imponują rozmiarem średnicy, sięgającej 6 km. Na razie naukowcy nie wiedzą jeszcze, czy wulkany są czynne, czy pozostają w stanie uśpienia. Za wcześnie zatem, aby mówić o potencjalnym niebezpieczeństwie, jakie mogą ze sobą nieść dla mieszańców Sycylii.
Podwodne wulkany są nadal nie lada zagadką, ale dzięki użyciu statków, robotów, radarów i satelitów, eksploracja podwodnych terenów przynosi coraz więcej nowych informacji. Dzięki niej odkrywane są coraz to nowe góry na dnie mórz. Jak powstają podwodne wulkany?
Góry na dnie mórz – jak powstają?
Wiadomo, że wulkany znajdujące się pod wodą są bardzo rozległe i znajdują się w miejscach łączenia się płyt tektonicznych (grzbiety śródoceaniczne) oraz tam, gdzie struktura powłoki ziemskiej wydaje się słabsza (plamy gorąca). W takich miejscach gorąca lawa może przebić się przez kolejne warstwy ziemi i wywołać podwodną erupcję. Kiedy siła wybuchu jest mniejsza, powstają tylko podwodne głazy przypominające poduszki (stąd nazwa lawy poduszkowej), ale potężniejsze wybuchy podwodnych wulkanów przyczyniają się do powstawania wysp wulkanicznych.
Przykładem może być Wyspa Hunga Tonga na Oceanie Spokojnym, która powstała w 2015 roku (zatem niemal przed chwilą). Co ciekawe, wyspa zniknęła pod powierzchnią wody w 2022 r. po kolejnej erupcji wulkanu, która jednocześnie przyniosła największą ilość zarejestrowanych dotąd wyładowań elektrycznych (błyskawic). Przypomnijmy, że ostatniemu trzęsieniu ziemi w Maroko także towarzyszyło dziwne światło. To dowód na ogromną siłę podwodnych wulkanów, które mogą zarówno tworzyć nowe lądy, jak również z tą samą łatwością je niszczyć. Można przypuszczać, że o wielu wybuchach podwodnych wulkanów zwyczajnie nie wiemy, co nie oznacza, że erupcje są dla nas bezpieczne. Wręcz przeciwnie.
Przeczytaj również: Niebezpieczny wulkan w Trynidadzie. Wyrzuca z siebie błoto
Podwodne wulkany – komu zagrażają?
Wybuchy podwodnych wulkanów mają ogromny wpływ na ekosystem i mogą prowadzić do katastrofalnych skutków. Trzeba pamiętać, że każda erupcja wiąże się nie tylko z wydostaniem na powierzchnię ziemi gorącej magmy. Aktywność wulkanu wiąże się także z uwolnieniem niebezpiecznych gazów, popiołów i materiałów piroklastycznych, które są trujące dla żywych istot. Kolejne wybuchy podwodnych wulkanów zagrażają w pierwszej kolejności organizmom wodnym, ale wyginięcie choćby koralowców i mięczaków zaburza łańcuch pokarmowy, co nie jest obojętne dla innych gatunków. Wybuchy podwodnych wulkanów powodują także ogromne zagrożenie w postaci tsunami, którego niszczycielska moc może docierać również do lądów.
Podwodne wulkany zagrażają nie tylko kontynentom, przy których występują. Ogromna siła wybuchu oraz wyładowań elektrycznych może być odczuwana niemal na całej ziemi, nie mówiąc już o szkodliwości pyłów i gazów wulkanicznych, przenoszonych przez wiatr. Najlepszym tego przykładem był wybuch Hunga Tonga (na Pacyfiku), którego skutki w postaci zmian ciśnienia zarejestrowano także w Warszawie (wpływ fal grawitacyjnych po wybuchu o gigantycznej mocy). To właśnie realne niebezpieczeństwo, jakie niosą podwodne wulkany. Komu zagrażają? W mniejszym lub większym stopniu – całej planecie.
Oprac.: Redakcja
Źródła: national-geographic.pl, focus.pl, nature.com, bryk.pl
Odpowiedzi do zadań z podręczników z geografii znajdziesz tutaj:
Geografia – wyjaśnienia do zadań z podręcznika
Odpowiedzi do zadań z podręcznika do geografii
Rozwiązania do zadań z podręcznika do geografii
