Poland na Kiribati. Miejscowość nazwana na cześć Polaka

Kiribati to wyspiarskie państwo na Oceanie Spokojnym. Zsumowana powierzchnia wszystkich wysepek to zaledwie 726 km2 rozsianych na ogromnym, niemal 5000 razy większym obszarze (3,5 mln km2). Rozrzucenie skrawków lądu sprawiło, że Kiribati to jedyny kraj na świecie, który leży na wszystkich 4 ćwiartkach naszej planety.

Jeśli po tych kilku niecodziennych informacjach czyjaś ciekawość nie jest jeszcze pobudzona, to z pewnością zmieni się to po przeczytaniu, że na Kiribati można odwiedzić... Polskę! 

Polska wieś na końcu świata. 3 hipotezy dotyczące jej nazwy 

Miejscowość o znajomo brzmiącej nazwie – Poland – leży na Kiritimati, znanej także jako Wyspa Bożego Narodzenia. Od stolicy własnego państwa jej mieszkańców dzieli ok. 3,5 tys. kilometrów (a od Warszawy ponad 14 tys. km...). Obecnie wioskę zamieszkuje nieco ponad 400 osób i z żadną z nich nie uda nam się raczej porozmawiać w języku polskim.

Skoro nie chodzi o duże skupisko Polonii, skąd wzięła się jej “polska” nazwa? Na ten temat powstały trzy hipotezy. 

Pierwsza kojarzy wioskę z postacią Francuza o polskich korzeniach – Charlesa Malinowskiego. Miał być on jednym z zarządców obecnych na wyspie, który nazwał niewielką osadę imieniem ojczyzny swoich przodków. W wyprawie towarzyszył mu brat, Stanislau, który pobliską zatokę poświęcił swojemu świętemu imiennikowi – Stanisławowi Kostce.  

Czytaj też: Wyspa na końcu świata. Żyje tu najstarsze zwierzę lądowe na Ziemi

Dwie pozostałe hipotezy łączą nazwę wioski ze Stanisławem Pełczyńskim – polskim marynarzem służącym na amerykańskim statku transportującym koprę (suszony miąższ kokosów). Z nieznanych przyczyn miał on wylądować na Kiritimati w chwili, gdy jej mieszkańcy borykali się z trudnościami w nawadnianiu plantacji kokosowych palm. Według podań Pełczyński pomógł tubylcom zbudować system irygacyjny ratując ich przed głodem i zrujnowaniem opartej na kokosach gospodarki wyspy. Nazwa wioski i zatoki ma być w tej historii dowodem wdzięczności. 

Trzecia hipoteza wygląda na kombinację dwóch przedstawionych powyżej. W niej to Stanisław Pełczyński miał być zarządcą części Kiritimati i pomysłodawcą nazwy wioski.

Dlaczego do tej pory nie udało się ustalić faktycznej genezy Poland na Kiribati? W wywiadzie dla Onetu wyjaśnił to Dariusz Zdziech, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego i założyciel Towarzystwa Naukowego Australii, Nowej Zelandii i Oceanii: 

"Brakuje pieniędzy na szczegółowe badania źródłowe, bo to mrówcza, droga praca. Trzeba pojechać do archiwów na Hawajach, w San Francisco, na Tahiti, Fidżi i do stolicy Kiribati Bairiki i przeszukać wszystkie zapiski, w których może być wzmianka, że jakiś Malinowski dotarł na wyspę Kiritimati. Moje dotychczasowe znaleziska sugerują, że wioskę założono ok. 1916 roku". 

Pierwsze ślady ludzkiej działalności w miejscu, w którym dziś znajduje się Poland sięgają początków XX wieku, kiedy założono wspomnianą plantację palm kokosowych. Nazwa Poland pojawia się w listach siostry zarządcy wyspy z 1927 roku w kontekście upraw i sezonowego osiedla pracowników. Stała osada powstała tu dopiero w latach 60. ubiegłego stulecia. 

Według spisu ludności z 2020 roku wioskę zamieszkują 404 osoby, z czego większość stanowią mężczyźni – 223 do 181. Mieszkańcy zajmują się przede wszystkim zbieraniem kokosów i łowieniem ryb. W osadzie funkcjonuje szkoła, klinika i kościół pod wezwaniem – a jakże – św. Stanisława Kostki. 

Trzeba uczciwie zaznaczyć, że Poland to niejedyna osobliwa nazwa miejscowości na Kiritimati. Podróżując po wyspie możemy natknąć się także na London czy Paris. Oba kolonialne mocarstwa, których stolice posłużyła za pierwowzory nazw tych miejscowości miały jednak z Kiribati znacznie więcej wspólnego, niż Polska.