Latawce puszczają nie tylko dzieci. Przydawały się także na wojnie

Dla dzieci to sposób na aktywne spędzenie czasu na świeżym powietrzu nie tylko w czasach PRL-u. Jednak latawiec przez wieki pełnił też inne role. Kto używał go do łowienia ryb? W jakim kraju przypomina kształtem karpia? Do czego mógł przydać się na wojnie?

Spis treści:

Chińczycy wymyślili latawce?
Naukowe wykorzystanie latawca. Przykłady
Różne rodzaje latawców
Święto latawca w Polsce

Chińczycy wymyślili latawce?

Wiadomo, że latawce były wykorzystywane w Chinach już wiele wieków temu. Jednak trudno znaleźć jedną datę ich wynalezienia. W Encyklopedii PWN podano, że w Państwie Środka były znane już w VI wieku p.n.e. Jednak nie ma stuprocentowej pewności, czy zostały tam wymyślone, czy tylko spopularyzowane. Początkowo służyły do celów wojskowych, np. przesyłania sygnału do ataku. Jednak po czasie stały się też formą rozrywki dla rodziny cesarskiej. Już wtedy latawce były zdobione m.in. motywami mitologicznymi.

Sztuka budowania latawców dotarła także do innych azjatyckich państw, w tym do Japonii i Korei. Wykorzystywano je do różnych celów w Indiach, Arabii, Afryce Północnej, na Półwyspie Malajskim, a także na Wyspie Wielkanocnej. Mieszkańcy Malezji używali ich do łowienia ryb. Przymocowana do latawca linka z haczykiem pomagała złapać nawet najbardziej płochliwe okazy.

Przeczytaj również: Pierwszy lot balonem w Polsce. Załodze kibicował sam król Poniatowski

Naukowe wykorzystanie latawca. Przykłady

Znacznie później niż w Azji latawce pojawiły się w Europie. Były puszczane już w średniowieczu, ale ich rysunki pojawiły się w druku w Anglii i Holandii dopiero w XVII wieku.

Pierwsze naukowe użycie latawca to rok 1749. Wtedy Szkot Alexander Wilson, wówczas jeden z najwybitniejszych przyrodników, zastosował je jako urządzenia meteorologiczne do pomiaru temperatury na różnych wysokościach.

W 1752 roku Benjamin Franklin użył latawca z drutem do badania elektryczności atmosferycznej. Pomogło mu to w stworzeniu piorunochronu.

Latawce przyczyniły się do skonstruowania szybowca? Na przełomie XVIII i XIX wieku brytyjski wynalazca i naukowiec George Cayley, który jest uznawany za pioniera inżynierii lotniczej, używał ich do tworzenia kolejnych „latających maszyn”. Pierwszy udany model szybowca stworzył już na początku XIX stulecia, ale dopiero blisko pół wieku później wykonał szybowiec, który przeleciał nad doliną w Brompton.

Przeczytaj również: Laser działa lepiej niż piorunochron. Jak to możliwe?

Różne rodzaje latawców

Latawce nie muszą być klasycznymi deltoidami, mogą przybierać inne kształty. Zdarza się, że nadal są wykonane z drewnianych, sznurków i tkaniny lub bibuły, choć można też kupić bardziej skomplikowane, ozdobne i trudniejsze w nawigacji modele.

puszczanie latawca — Moda na latawce to nie tylko czasy PRL-u / fot. 123RF/PICSEL

Wzorem do budowy latawca akrobacyjnego (sportowego) jest trójkąt równoramienny. Steruje się nim za pomocą dwóch linek, co pozwala na wykonywanie szybkich manewrów i ciekawych akrobacji powietrznych.

Podczas lotu ładnie prezentują się także latawce skrzynkowe o charakterystycznej trójwymiarowej formie. Ich konstrukcja jest stabilna, mają dużą siłę nośną. Jak żagiel działają latawce komorowe, które są napełniane powietrzem przez otwory w krawędziach.

Japońskie latawce — Niezwykła japońska tradycja... / fot. 123RF/PICSEL

W Kraju Kwitnącej Wiśni przetrwał zwyczaj wykonywania latawców, które wyglądem przypominają karpie. Są wywieszane np. na dachach domów w kwietniu i maju, co wiąże się z obchodami Dnia Dziecka (wcześniej Dnia Chłopca).

Przeczytaj również: QUIZ: Kultowe gry i zabawy z PRL-u? Pamiętasz zasady

Święto latawca w Polsce

„Dmuchawce, latawce, wiatr” to utwór Urszuli, który został wydany w 1983 roku, ale konstruowanie i puszczanie latawców było popularne jeszcze wcześniej.

Latawce PRL — Puszczałeś latawce w dzieciństwie? /fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

W PRL-u Poznańska Spółdzielnia Spożywców Społem prócz prowadzenia setek sklepów zajmowała się też działalnością kulturalną. Organizowała m.in. Święto Latawca. Podczas tej plenerowej imprezy dzieci mogły pochwalić się własnoręcznie wykonanymi latawcami i sprawdzić ich możliwości. Były specjalne pokazy i nagrody dla zwycięzców.

święto latawca w Warszawie — Święto Latawca w Warszawie /fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

W Płocku Święto Latawca ma ponad sześćdziesięcioletnią tradycję. W tym roku konkurs własnoręcznie wykonanych modeli odbył się na początku października. Moda na latawce trwa nadal. W 2024 roku po raz 13. podobną imprezę zorganizowało Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa w Grębocinie k. Torunia. W ostatni weekend października z atrakcji w ramach Święta Latawców będą korzystali mieszkańcy Zgierza.