Spis treści:
- Historia puzzli
- Największe puzzle w Polsce i na świecie
- Rekordy dotyczące układania puzzli
- Ciekawostki o puzzlach
Historia puzzli
Historia puzzli jest długa – początki takich układanek sięgają 1760 roku. Nie od razu puzzle były sztywnymi kartonikami z pejzażami czy reprodukcjami dzieł sztuki. Pierwotnie miały służyć do nauki geografii. Za twórcę pierwszej takiej układanki uznaje się brytyjskiego kartografa, Johna Spilbury’ego. Zauważył on, że nauczenie się mapy politycznej świata „na pamięć” jest dla wielu dzieci problematyczne, dlatego postanowił stworzyć pomoc naukową. Jedną ze swoich map nakleił więc na deseczkę i pociął wzdłuż granic poszczególnych państw. Projekt ten nazwał "dissected puzzle", co w wolnym tłumaczeniu może oznaczać „porozcinaną łamigłówkę”. Jego pomysł okazał się trafem w dziesiątkę i już wkrótce układanka była używana niemal w każdej szkole! Z czasem dziecięce puzzle służyły również zabawie.
Przeczytaj także: Historia sudoku – podobne łamigłówki rozwiązywano już w starożytności
Pod koniec XIX wieku zaczęto tworzyć również puzzle dla dorosłych. Przedstawiały one krajobrazy, dzieła malarskie czy portrety rodziny królewskiej. Niestety początkowo wykonywano je z drewna, co było czasochłonne, a więc wpływało na wysoką cenę puzzli. Była to więc rozrywka raczej dla bogaczy. Dopiero około 1880 roku wyprodukowano pierwszą piłę napędzaną pedałem nożnym, dzięki której wycinanie puzzli stało się znacznie szybsze i łatwiejsze. Na przełomie XIX i XX wieku do produkcji puzzli zaczęto używać kartonu.
Największe puzzle w Polsce i na świecie
Najłatwiejsze puzzle to te 2-elementowe, które pomagają najmłodszym dzieciom zrozumieć, na czym polega cała zabawa. Wraz z wiekiem maluchom kupuje się coraz bardziej złożone zestawy i bardziej skomplikowane obrazki. Do domowego użytku dla młodzieży i dorosłych z reguły wystarczą układanki złożone z 500,1000 czy 2000 elementów – można je ułożyć w 1-2 wieczory, nie ryzykując zajęcia stołu na dłużej.
Puzzle o największej liczbie elementów
Okazuje się jednak, że prawdziwym pasjonatom puzzli nie przeszkadzałoby nawet przeznaczenie dla swojej układanki osobnego pomieszczenia! Rekordowo duże puzzle dostępne w komercyjnej sprzedaży, wpisane w 2023 roku do Księgi Rekordów Guinnessa mają 54 tys. elementów. To grafika pt. „Travel Around Art”, przedstawiająca ścianę z powieszonymi na niej 50 słynnymi obrazami. Puzzle te są popakowane w worki po 2000 tysiące elementów i schowane do specjalnie przygotowanej walizki. Po ułożeniu obraz z puzzli ma wymiary ponad 8x2 m.
Puzzle o największej powierzchni
Rekordowo duże puzzle ułożono w Zjednoczonych Emiratach Arabskich w 2018 roku. Łączna powierzchnia układanki wyniosła 6122,68 m2. Składały się one jednak z niewielu (w stosunku do powierzchni) elementów – tylko 12 320. Jeden element układanki miał powierzchnię 0,5 m2.
Rekordy dotyczące układania puzzli
Puzzlowa gorączka szybko ogarnęła cały świat i dzisiaj chyba nie ma osoby, która choć raz w życiu by ich nie układała. Rekord, jeśli chodzi o ilość elementów, należy do studentów wietnamskiego Uniwersytetu Ekonomicznego w Ho Chi Minh City. W 2011 roku 1600 osób ułożyło tam puzzle składające się z 551 232 elementów, przedstawiające sześciolistny kwiat lotosu – symbol główny dziedzin naukowych. Rekord ten został wpisany do Księgi Guinnessa.
Rekord Polski w liczbie ułożonych elementów należy do uczniów z Prywatnej Językowej Szkole Podstawowej w Piotrkowie Trybunalskim. 11 osób przez kilkanaście dni układało puzzle składające się z 40 320 tysięcy elementów.
Ciekawostki o puzzlach
Mogłoby się wydawać, że w tak zdigitalizowanych czasach, jak obecne, analogowa rozrywka przestanie być interesująca. Tymczasem puzzle przeżywają swój renesans! Co warto wiedzieć o tej ponadczasowej układance?
- Układanie puzzli to świetne ćwiczenie dla umysłu. W czasie tej rozrywki pracuje bowiem wiele struktur mózgu odpowiedzialnych za analizowanie, logiczne myślenie oraz wyobraźnię.
- Puzzle świetnie sprawdzają się w edukacji małych dzieci. Pomagają ćwiczyć precyzję (małą motorykę), koncentrację i wytrwałość.
- Puzzle można obecnie układać również na komputerze – jest to jednak zupełnie inne doświadczenie niż trzymanie w ręku małego kartonowego elementu i usłyszenie charakterystycznego dźwięku wkładania go na miejsce.
- Badania dowodzą, że układanie puzzli może mieć zbawienny wpływ na dobrą pamięć i funkcjonowanie poznawcze osób w podeszłym wieku.
Zobacz: Kostka Rubika - ponadczasowa łamigłówka powstała 50 lat temu
W 1933 roku, w czasie Wielkiej Depresji panującej w USA, puzzle stały się tak popularne, że produkowano około 10 mln sztuk tygodniowo. Układanie relaksujących krajobrazów i pięknych widoków miało być sposobem Amerykanów na chwilowe oderwanie się od smutnej, kryzysowej rzeczywistości.
Czy istnieją sposoby na szybkie układanie wieloelementowych puzzli? W przypadku tej rozrywki najważniejsza jest spostrzegawczość, którą można wyćwiczyć! Specjaliści od układania puzzli podpowiadają, że najłatwiej jest zacząć od znalezienia jednego elementu, który przykuł naszą uwagę, a następnie dobudowywanie do niego reszty. Niektórzy zalecają z kolei ułożenie najpierw ramki.
Puzzle mają jednak to do siebie, że nie ma jednego poprawnego sposobu ich układania, a co więcej – najważniejszy nie jest efekt, ale droga, która do niego prowadzi.
Źródła: britannica.com; lapl.org
Czytaj także:
Łamigłówka matematyczna. Większość popełnia ten sam błąd
Zagadka Diofantosa. Co grecki matematyk pozostawił na swoim nagrobku?
Kto wymyślił Scrabble? Pierwsza polska wersja nazywała się zupełnie inaczej
