CZYM JEST ODPOWIEDZIALNOŚĆ?

RODZAJE ODPOWIEDZIALNOŚCI:

KONSTYTUCYJNA,

MIĘDZYNARODOWA

KARNA,

POLITYCZNA.

**********

Odpowiedzialność jest obowiązkiem moralnym lub prawnym, zgodnie z nim każdy człowiek odpowiada za swoje słowa i czyny oraz ponosi za to określone konsekwencje. Moralna odpowiedzialność wynika z powszechnie uznawanych norm oraz wartości, które zostały przyjęte w jakimś społeczeństwie, na przykład rodzice ponoszą odpowiedzialność moralną za wychowywanie swoich dzieci. Odpowiedzialność prawna natomiast, jest to obowiązek ponoszenia pełnych konsekwencji za zachowania i czyny swoje albo innych osób, na mocy przepisów prawa. W tym rozumieniu tego słowa wyróżnia się: odpowiedzialność karną, odpowiedzialność polityczną oraz odpowiedzialność konstytucyjną. Natomiast według przepisów prawa międzynarodowego mówi się także o międzynarodowej odpowiedzialności krajów.

**********

ODPOWIEDZIALNOŚĆ POLITYCZNA

Ten rodzaj odpowiedzialności jest obyczajową albo prawną zasadą, zgodnie z nią parlament ma prawo odwołać szefa rządu (premiera) wraz z gabinetem ( tak zwana odpowiedzialność solidarna) albo tylko poszczególnych ministrów (tak zwana odpowiedzialność indywidualna), jeśli stracą oni jego zaufanie lub polityka przez nich prowadzona zostanie oceniona negatywnie. W krajach o systemie parlamentarno-gabinetowym parlament wyraża swoje niezadowolenie poprzez instytucję zwaną wotum nieufności. Jest to mechanizm realizowania odpowiedzialności politycznej. Głowa państwa (może to być prezydent czy monarcha) nie jest zobligowana do odpowiedzialności politycznej, gdyż akty prawne, które są przez nią wydawane wymagają kontrasygnaty (podpisu) jednego z właściwych ministrów. Odpowiedzialność polityczna nie koniecznie musi być powiązana z naruszeniem praw, dlatego też nie orzeka się winy jakiegoś rządu, a jedynie działalność jego albo poszczególnych ministrów podaje się negatywnej ocenie.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

Ten rodzaj odpowiedzialność dotyczy wszystkich sprawców czynów niedozwolonych albo zabronionych pod groźbą kary, to jest: przestępstw oraz wykroczeń. Według prawa polskiego odpowiedzialność karną za popełnione przestępstwa ponoszona jest w postępowaniu karnym, i podlega jej wyłącznie ten człowiek, który dopuścił się czynu społecznie niebezpiecznego oraz zabronionego przez ustawę, pod groźbą kary. Sprawca żeby zostać ukarany musi osiągnąć granicę wieku, której wymaga ustawa oraz być poczytalny. Odpowiedzialność karną ponosi w Polsce osoba, która skończyła 17 lat. Jeśli jednak sprawcą jest osoba nieletnia, który jednak ukończyła już 16 lat oraz dopuścił się ciężkich zbrodni: gwałtu, aktu przeciwko życiu albo bezpieczeństwu powszechnemu, rozboju lub ciężkich uszkodzeń ciała, taka osoba może odpowiadać identycznie jak człowiek dorosły, zwłaszcza wówczas gdy środki wychowawcze albo poprawcze były nieskuteczne poprzednim razem. Natomiast w jeśli chodzi o sprawcę, który popełnił przestępstwo po skończeniu 17 lat, jednak przed skończeniem 18 lat, sąd zamiast kary może wystosować środki wychowawcze lub poprawcze, które są przewidziane prawem dla nieletnich osób.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSTYTUCYJNA

Są to przewidziane prawem (najczęściej konstytucyjnym) konsekwencje, które wyciąga się w odniesieniu do osób sprawujących wysokie stanowiska państwowe, które w trakcie sprawowania swoich funkcji publicznych w sposób zamierzony naruszyły zasady konstytucji albo innej ustawy. Odpowiedzialność konstytucyjną stosuje się wobec prezydenta, szefa rządu (premiera), ministrów, a także wyższych urzędników w administracji publicznej. Osoby te odpowiadają albo przed parlamentem, jest to zgodnie z procedurami impeachmentu, albo przed Trybunał Stanu lub Trybunałem Konstytucyjnym (tak jest w Polsce oraz Francji). Odpowiedzialność konstytucyjna jest to szczególnego rodzaju forma, która realizuje odpowiedzialność polityczną.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA

Ten rodzaj odpowiedzialności występuje wówczas gdy jakieś państwo narusza zasady prawa międzynarodowego, co szkodzi innemu państwu lub grupie państw. Przykładem może być obraźliwa, wymyślona wypowiedź jakichś polityków, albo naruszenie godności symboli innego kraju, ale także agresja, czy zbrodnie międzynarodowe. Zależnie od konkretnego wykroczenia stosuje się różnorodne formy odpowiedzialności. Na przykład tak zwana satysfakcja, czyli przeprosiny, ponadto zobowiązanie się, że winni zostaną ukarani, reparacja - czyli materialna forma zadośćuczynienia, (najczęściej jest to wypłacenie odszkodowania albo zwrot bezprawnie zagarniętego dobra -restytucja). Karą najpoważniejszą są sankcje ekonomiczne oraz wojskowe, które nakłada się na kraj łamiący prawo (patrz: art. 41 i 42 Karty Narodów Zjednoczonych), może to być embargo na żywność, broń, zerwanie więzi dyplomatycznych i politycznych, czy zakaz handlu z tym państwem.

**********

ODPOWIEDZIALNOŚĆ jest to innymi słowy: rozwaga, rozsądek, przezorność, ostrożność, powściągliwość, roztropność. Antonimami do słowa ODPOWIEDZIALNOŚĆ mogą być: nieodpowiedzialność, lekkomyślność, beztroska, niefrasobliwość, lekceważenie, brak rozwagi, odpowiedzialności, rozsądku, nonszalancja, nieostrożność, ryzykanctwo.

******************************************

ŹRÓDŁA:

* Słownik Encyklopedyczny pod tytułem: EDUKACJA OBYWATELSKA, wyd. Europa, Warszawa;

* Słownik Encyklopedyczny pod tytułem: SYNONIMÓW I ANTONIMÓW, wyd. Europa, Warszawa.

******************************************