Cywilizacja - definicja
Cywilizacja.
Zgodnie z definicją słownikową cywilizacja to stan rozwoju społeczeństwa danej epoki. Szczególnie zwraca się tu uwagę na poziom, na jakim znajduje się kultura materialna, głównie zaś nauki ścisłe i technika. Kultura materialna jest bowiem wyznacznikiem tego, w jakim stopniu człowiek opanował siły przyrody i jak dalece potrafi wykorzystać jej bogactwa dla swoich potrzeb. W opozycji do kultury materialnej stoi kultura duchowa. Obejmuje ona twórczość duchową człowieka.
Termin "cywilizacja" ma jeszcze trzy inne znaczenia:
- określające historycznie najwyższe ewolucyjne stadium, na jakim znajdowała się kultura zaraz po pierwotnych ludach zbieracko - łowieckich i barbarzyńskich ludach pasterskich. Stadium to miało mieć początek w epoce, w której wynaleziono pismo. Takiego zdania byli dziewiętnastowieczni etnologowie, m.in. L.H. Morgan.
- aktualnie jest to określenie kultury, którą charakteryzują się społeczeństwa cywilizowane (złożone), którym przeciwstawia się społeczeństwa niecywilizowane (proste, przedpiśmienne). W dzisiejszych czasach termin "cywilizacja" określa kulturę:
- zaawansowaną społecznie, materialnie oraz ideologicznie. W ten sposób mówi się o hierarchicznej organizacji, systemie prawnym, instytucji państwa, urbanizacji itd.
- zaawansowaną materialnie, czyli technikę i wiedzę praktyczną
- zaawansowaną ideologicznie, czyli rozwiniętą sztukę, literaturę, teologię i refleksję filozoficzną, które są zaawansowanymi już systemami
3. określa się również tym mianem kultury etniczne, które tworzą wspólnie kręgi kulturowe, to
znaczy społeczności kulturowo - historyczne, których wyznacznikiem jest zestaw tradycji i modeli
życiowych
Kultura europejska rozpowszechnia i zaczyna posługiwać się tym terminem w drugiej połowie XVIII wieku. Popularność i rozpropagowanie pojęcia "cywilizacja" zawdzięczmy przede wszystkim oświeceniowym pisarzom francuskim. Oni to powiązali znaczenie tego terminu z naukowym i technicznym postępem ludzkości. Postęp techniczny był wyznacznikiem stopnia, w jakim człowiek zdołał opanować siły natury i czy jest w stanie stworzyć racjonalne formy życia wspólnotowego. W opozycji do cywilizacji stało barbarzyństwo. Takie przeciwstawienie brało się z przekonania, że każda społeczność, każdy lud, prędzej czy później przebywa te same etapy w rozwoju. Początkowym etapem miała być dzikość, późniejszym barbarzyństwo, na końcu zaś stałą cywilizacja, w której ludzkość doskonaliła się dalej.
Trochę czasu musiało minąć, zanim "cywilizacja" zaczęła określać dorobek materialny i kulturowy człowieka.
Kiedy wiedza etnologiczna rozwinęła się zaczęto dostrzegać, że cywilizacje różniły się od siebie. Wiele z nich miało swoje własne systemy wartości, swoją własna filozofię, obyczaje i instytucje. Tak było z cywilizacjami egipską, chińską, arabską itd. Nasza cywilizacja bywa określana wielorako: albo jako chrześcijańska, europejska, zachodnia, lub też nowożytna. Jednocześnie w różnych okresach próbuje się znaleźć jej źródła i wytycza się jej granice. Kładzie się duży nacisk na niespotykaną wynalazczość i zmienność tej cywilizacji. Nasza cywilizacja charakteryzuje się też ogromną zdolnością ekspansyjną, przejawiającą się zdobywaniem nowych obszarów kulturowych i cywilizacyjnych. Odbywał się na różne sposoby - od podbojów i kolonizacji, przez handel po zwykłe przenikanie jej zdobyczy takich, jak wzory, dobra i normy.
Cywilizacji zachodniej zarzucano stawianie na pierwszym miejscu kwestii ekonomicznych, a dopiero po nich były sprawy duchowe, twierdzono też, że cywilizacja zachodnia wykorzenia jednostkę ludzką ze społeczności. Powszechnie uważano, że cywilizacja zachodnia rozwija się jedynie dzięki ciągłemu przyrostowi wiedzy, postępowi technologicznemu, ciągle zwiększającym się potrzebom materialnym. Tym samym cywilizacja zachodnia staje się mocno ograniczona. Przeciwstawia się ją pojęciu "kultura", akcentującemu rozwój estetyki i moralności.
Nadal twierdzi się, że to właśnie społeczeństwa stanowo - klasowe lub etniczno - narodowe oraz wydzielone okresy historyczne wytwarzały kulturę wspólnotową, pojęcie cywilizacji zaś dotyczy raczej wielkiego kręgu kulturowego o zjednoczonych ośrodkach, mających podobne wierzenia, instytucje i charakteryzujące się wielowiekową trwałością.
A jednak, kiedy mówi się o cywilizacji europejskiej i cywilizacji europejskiej, ale również o amerykańskiej, chińskiej itd., rozumie się je jako pojęcia równoprawne i bliskoznaczne. Mówi się za to osobno o cywilizacji naukowo - technicznej, przemysłowej, postindustrialnej, atlantyckiej (euro- amerykańskiej). Toczą się spory o efekty istnienia nowoczesnej i ekspansywnej cywilizacji. Rozpatruje się tutaj dwie możliwości: wchłonięcie wszystkich pozostałych cywilizacji lub też pozostawienie miejsca dla innych kultur.
Próby zdefiniowania życia to problem, towarzyszący ludzkości od początku istnienia jej i jej myśli. Na przestrzeni wieków definicja ta zmieniała się w zależności od tego, kto o niej akurat mówił. Każda wielka religia i każdy system filozoficzny miał własną teorię na ten temat. Życie to sprawa, dotycząca człowieka bezpośrednio, jego istota jest dla nas fenomenem, niełatwym do zdefiniowana.
Kwestia świadomości nie pozwala oderwać zagadnienia powstającego życia i tego, jak się ono rozwija. Nie potrafimy wyjaśnić, z jakiego powodu powstał człowiek - istota świadoma siebie.
.
Komentarze (0)