Konserwatyzm

Konserwatyzm, w swoich podstawowych założeniach, na pierwszym miejscu stawia takie wartości jak: państwo, naród, religia, rodzina, odpowiedzialność, czy postępowanie wedle obowiązującego prawa. Jako idea, konserwatyzm pojawił się już w XVIII wieku, a jednym z jego twórców był Edmund Burke, żyjący w latach 1729 - 1797. Idea ta, została jednakże rozpowszechniona dopiero przez Francois - Rene Chateaubrianda, który w kilkadziesiąt lat później rozpoczął wydawanie czasopisma "Konserwatysta". Od roku 1832, pojęcia tego, na określenie własnych poglądów politycznych, używa angielska Partia Torysów. Do najwybitniejszych przedstawicieli konserwatyzmu zaliczyć można: Josepha de Maistre (1753-1821), Beniamina Disraeli (1804-1881), a współcześnie Charlesa Maurrasa (1868 -1952) oraz byłą premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher.

Konserwatyści wychodzą z założenia, że natura ludzka jest naznaczona niezmywalnym grzechem pierworodnym. Zadaniem człowieka, jest przede wszystkim ciągłe poszukiwanie autorytetów oraz przestrzeganie norm i zasad zachowania, zawartych chociażby w obowiązującej religii. Jest to tym trudniejsze, że w swoim postępowaniu człowiek zazwyczaj kieruje się własnymi emocjami i popędami. Warto dodać, że konserwatyści, idąc za myślą E. Burke'a, są zdania, że wszyscy ludzie są od siebie różni, a łączy ich jedynie przynależność do jednego gatunku.

Przedstawiona powyżej koncepcja postrzegania jednostki ludzkiej, odzwierciedla się przede wszystkim w pojmowaniu przez konserwatystów idei społeczeństwa. "Według konserwatystów - pisze K. A. Wojtaszczyk - kształtuje się ono i rozwija w sposób naturalny, jest ograniczoną całością, nie zaś zbiorem zatomizowanych jednostek> wspólnota jest nadrzędna wobec jednostki. Społeczeństwo jest ze swej istoty hierarchiczne. Jego rozwojem winna rządzić zasada ciągłości historycznej." (Wiedza o społeczeństwie, red. K. A. Wojtaszczyk, Warszawa 1996).Nic zatem dziwnego, że konserwatyści przypisują wszystkim instytucjom szczególne zadania, wynikające z ich mądrości i doświadczenia, zdobytego w toku istotnych przemian społeczno - politycznych. Tylko one zatem mogą gwarantować ład i porządek., a wszelkie próby jego naruszenia, winny być odrzucane. Nic zatem dziwnego, że konserwatyści negatywnie odnoszą się do wszystkich tych reform, które prowadzą do radykalnych zmian w ustalonym już od lat porządku. Ich zdaniem, jest to bowiem działanie powodujące zamęt i niepotrzebny chaos.

W ustroju państwa, konserwatyści są zwolennikami demokracji. Oznacza to, że władza powinna skupiać się rękach przedstawicieli, wybranych przez społeczeństwo w toku wyborów powszechnych. Ponadto obywatel jest zobowiązany do respektowania wszystkich praw, obowiązujących w państwie. Ich katalog, a także zasady funkcjonowania poszczególnych urzędów, zapisane są w konstytucji.

W sferze gospodarczej, konserwatyści wychodzą z założenia, że powinna ona funkcjonować w oparciu o własność prywatną, a także o konkurencyjność na rynku. Sprzyja to właściwemu rozwojowi kraju, wpływa na jego stabilizację wewnętrzną oraz zapewnia obywatelom odpowiedni poziom życia. Podobnie jak w sferze społecznej, tak i w gospodarce konserwatyści są przeciwnikami gwałtownych i nieprzemyślanych reform, starają się jak najbardziej ograniczyć ingerencję państwa w sprawy społeczne.

Konserwatyści źle odnoszą się do kultury masowej, krytykują zanik podstawowych wartości, takich jak rodzina, czy religia. Stąd też, w swoich wystąpieniach, niejednokrotnie nawołują do poszanowania własnej godności, powrotu do autorytetów, a także prowadzenia walki z degradacją moralna społeczeństwa.

Liberalizm

Liberalizm to doktryna, która w centrum stawia człowieka i jego prawa. Każdy obywatel powinien posiadać nieskrępowaną swobodę, a instytucje polityczne mają za zadanie dać odpowiednie warunki do jak najlepszego jej wykorzystania. Państwo jest w tym wypadku głównym strażnikiem praw i wolności, zapewnia bezpieczeństwo. W gospodarce stawia na prywatną własność i wolny rynek oraz wciela w życie myśli głównego liberalnego teoretyka Adama Smitha. Poza tym należy wymienić: Johna Locke'a, Charlesa Montesquieu'a czy Hansa Kelsena, żyjącego w dwudziestym wieku. Oprócz tego, idea liberalizmu bliska była takim działaczom jak: Ludwig von Mises, Kenneth Galbraith, Friedrich von Hayek, Milton Friedman, Izaiah Berlin i Karl Rajmund Popper.

Jednostka postrzegana jest jako racjonalna z wieloma pozytywnymi cechami i z wadą, jaką jest egoizm. Należne jej prawa nie są nadawane przez państwo, tylko przysługują każdemu obywatelowi jako prawa naturalne, wynikające z faktu bycia człowiekiem. Należą do nich prawo do wolności, posiadania własności oraz gwarancja bezpieczeństwa.

Warunkiem osiągnięcia szczęścia w społeczeństwie jest równość i wolność wszystkich obywateli. O swoją pozycje ludzie muszą jednak zabiegać sami. Państwo nie może zabierać lepszym i dawać gorszym, ponieważ takie działanie hamuje postęp i rozwój. Dlatego tak ważne jest, aby wszystkie działające w nim instytucje (zarówno społeczne, jak i polityczne) muszą dać człowiekowi najlepsze warunki do korzystania z wymienionych wyżej praw.

Państwo powinno spełniać rolę stróża porządku i bezpieczeństwa zewnętrznego oraz wewnętrznego. Ustrój parlamentarny i swobodna gra sił politycznych ma zapewnić demokracje i swobodę działania jednostki w obrębie życia prywatnego. Wszelkie bowiem ograniczenia, zahamowałyby dotychczas swobodne działanie społeczeństwa, próbę jego samodoskonalenia się, oraz postęp.

Myśl liberalna pozwala na swobodę działań gospodarczych opartych na zasadach wolnego rynku i praw ekonomicznych nim rządzących. Ingerencja państwa w sprawy gospodarki negatywnie odbija się na jej rozwoju. "Swobodna inicjatywa w sferze gospodarczej - pisze już wielokrotnie cytowany K.A. Wojtaszczyk, - poddawanie wszelkich decyzji ekonomicznych osądowi rynku jest warunkiem efektywności ekonomicznej i przyczynia się do wzrostu ogólnego dobrobytu." (Wiedza o społeczeństwie, red. K. A. Wojtaszczyk, Warszawa 1996). Z liberalnym pojęciem gospodarki, wiąże się przedstawiona przez Adama Smitha koncepcja "Niewidzialnej ręki rynku".