Mija już ponad sto lat od opublikowania książki "Christianus in Talmude Judeorum" autorstwa księdza Justyna Banawentury Pranajtisa. Dzieło niepozornego księdza - profesora języka hebrajskiego i magistra teologii w petersburskiej Cesarskiej Rzymsko- Katolickiej Duchownej Akademii doczekało się także tłumaczeń na inne języki, w tym także na polski. W swojej książce Pranajtis ujawnił wiele ukrywanych dotąd sekretów pism Talmudu. Spowodowało to bardzo nieprzychylną reakcję rosyjskich kręgów żydowskich. Pranajtisowi wyrzucano, że jest uprzedzony do Żydów, że wykazuje wobec nich złą wolę, wreszcie gdy na te zarzuty nie było odpowiedniej reakcji postanowiono wykupić cały nakład książki, aby w ten sposób zamknąć usta pisarzowi.

Ksiądz Justyn Pranajtis poradził sobie z żydowską reakcją na ten tekst, właściwie można powiedzieć, że wyszedł z tej sytuacji obronną ręką. Przynajmniej nic mu się nie stało, tak jak miało to miejsce z innymi pisarzami tłumaczącymi judaistyczne pisma- mam tu na myśli włoskiego księdza Chiariniego, który zmarł w nagły sposób po tym jak przetłumaczył Talmud. Inny przypadek reakcji narodu wybranego na wyjawienie jego tajemnic to przykład śmierci przechrzty żydowskiego Diakusa, byłego mnicha z Wilna. Trudno do końca stwierdzić jak było naprawdę- to przecież tylko opinie funkcjonujące głównie wśród prostego ludu na początku XX wieku.

Kolejne "starcie" księdza Pranajtisa z opinią żydowską miało miejsce w roku 1911. Związane było ze sprawą śmierci chrześcijańskiego chłopca- 13- letniego Andrzeja Juszczyńskiego. Jego tragiczną śmierć wiązano z nazwiskiem Żyda Mendla Bejlisa z zawodu rzeźnika, przeciwko któremu świadczyły niektóre z dowodów. O ekspertyzę w tej sprawie poproszono właśnie księdza Pranajtisa, ten przyglądając się rodzajowi ran jakich ślady nosiło na sobie ciało dziecka, ocenił że noszą one znamiona rytualnych nacięć znanych z wcześniejszych praktyk żydowskich.

Ostatecznie Mendel Bejlis został uznany za niewinnego, co podobno nie obyło się bez interwencji wysoko postawionych Żydów (mówi się nawet o naciskach ze strony dworu carskiego). Za to autor ekspertyzy- ksiądz Pranajtis nie zaznał od tej chwili spokoju, rozpoczęły się masowe wystąpienia przeciwko niemu niekiedy przybierające międzynarodową skalę. Oskarżano go o ignorancję, oszustwa i kradzieże, szczególny był w tym udział prasy żydowskiej, która w sposób specjalny dbała o to by Pranajtis był przedstawiany w odpowiednim świetle.

Niewiele lat po tym zdarzeniu, w roku 1916, ksiądz po odbyciu podróży z Turkiestanu do Piotrogradu, gwałtownie się rozchorował i niebawem umarł. Jak mówią niektóre przekazy z tamtejszego czasu prawdopodobna przyczyną śmierci mogło być otrucie.

Co więc wzbudziło tak wielką wrogość środowisk żydowskich w stosunku do Pranajtisa? Żeby na to pytanie odpowiedzieć musimy się przyjrzeć ustaleniom księdza, jakich dokonał w swojej książce o sposobie postrzegania chrześcijanina w Talmudzie.

Zacząć musimy od przedstawienia tego czym jest Talmud i z jakich tekstów się skalda. Nazwa Talmud pochodzi od wyrazu "lamad" i oznacza podstawową wiedzę i naukę judaistycznego narodu. Na tą naukę składają się wyjaśnienia odnoszące się do Tanach- czyli ksiąg Starego Testamentu. Talmud dzieli się na Misznę i Gemarę czyli na pisma dotyczące prawa i teksty, które są komentarzem i wyjaśnieniem do tych praw; Gemara występuje w dwu rodzajach babilońskiej i jerozolimskiej. W związku z tym powstaje Talmud Jerozolimski i Talmud Babiloński, który jest uważany za lepiej wyjaśniający zagadnienia i bardziej kompletny od pierwszego.

Dodatkowo Talmud tworzą uzupełniające dodatki, takie jak Tosefot oraz wyjaśnienia do nich (Piske Tosefot), a także komentarze zwane Perusz autorstwa rabina Majmonidesa (czyli Mosze-ben Majmona).

Na Talmud składa się sześć podstawowych części:

-Zeraim, traktujące o owocach, drzewach, ziołach i plonach;

-Moed, opowiadające o datach i sposobie obchodzenie wszelkich uroczystości i dni świątecznych;

-Naszim, traktujące o wszystkim co dotyczy kobiet (np. zasady zawarcia małżeństwa, rozwód, obowiązki żony, a nawet choroby żony i rodzaje jej usposobienia);

-Nezkin- traktat o szkodach i krzywdach, których przyczyna są ludzie i zwierzęta;

-Kodaszim- dotyczący świętości;

-Tohorot- o zachowywaniu czystości (np. sprzętów, naczyń) sposobach oczyszczania oraz o warunkach nieczystości i skalania.

Każda z tych części dzieli się także indywidualnie na poszczególne traktaty i rozdziały, tworzy to imponujących rozmiarów tekst o samej liczbie rozdziałów dochodzącej do 524. Tak wielka ilość tekstu wymagała skrótu- przeprowadził go w czasach średniowiecza Majmonides, a w późniejszych latach Jakub ben Aszera. Te dwie wersje skrótów różniły się między sobą, w związku z tym dokonano ujednolicenia- zrobił to w XVI wieku pochodzący z Palestyny rabin Józef Karo. Pokazuje to jak ważny jest dla Żydów Talmud- to świętość stawiana wyżej od Tanach.

Wszelkie informacje dotyczące stosunku do chrześcijan rozrzucone są w wielu miejscach Talmudu. Najczęściej nazywani są Nazarejczykami (nocrim) albo też określeniami, które w ogólności określają osoby pochodzące spoza narodu żydowskiego, takie jak" goim, edom czy akum. Wyznawców Chrystusa uważa się przede wszystkim za tych, którzy oddają bałwochwalczą cześć, a także za morderców: ":"Nie będzie się człowiek przyłączał do nich (pogan),ponieważ podejrzewani są oni o zbrodnie rozlewu krwi"- mówi traktat Aboda zara 22 "a", oczywiście człowiek oznacza tu w domyśle Żyd. Chrześcijan Talmud traktuje także jako nieczystych i skłonnych do nierządu: "Nie należy umieszczać zwierząt w zagrodach gojów, ponieważ podejrzani są o skłonność do czworonożnych i niech kobieta (Żydówka) nie łączy się z nimi, ponieważ są podejrzani o popęd do rozpusty" (Aboda zara 15 "b"). Nieczystość wyznawców Chrystusa bierze się także z tego, że nie powstrzymują się oni od jedzenia wstrętnych, plugawych stworzeń (także traktat Aboda), a także z powodu, iż nie są obrzezani (w komentarzach do Szulchan aruchu-Biur hetib).

Co więcej- chrześcijanie według tych pism, są nie tylko nieczyści, ale także trudno nazwać ich ludźmi, jak czytamy w Midrasz talpiot karta 255 "b": "stworzył ich (Bóg) w kształcie ludzi na cześć Izraela, nie są bowiem stworzeni akum w innym celu jak dla służenia im (Żydom) dniem i nocą ; i nie można im dać nigdy spoczynku od tej ich niewoli. Nie przystoi bowiem synowi króla (Izraelicie) aby mu służyły zwierzęta we własnej postaci lecz zwierzęta w postaci ludzkiej." Gdzie indziej (traktat Sanherid 74 "b" Tosefta) możemy się dowiedzieć, że "Stosunek płciowy goja jest jak parzenie się zwierzęcia".

Poza tym chrześcijan należy unikać - prawowierny Żyd powinien się trzymać z daleka od wszystkiego, co w jakikolwiek sposób przypomina zachowanie i obyczaje chrześcijańskie.

Po tych wszystkich, często szokujących stwierdzeniach, możemy zadać pytanie, o to jakie te teksty mają znaczenie dla współczesności, kiedy stosunki Żydów z nie- Żydami są o wiele lepsze, a większość wyznawców judaizmu podchodzi do stwierdzeń Talmudu jak do czystej teorii i przestarzałej tradycji? Odpowiedź jest taka: nie jest właściwym pobudzanie uprzedzeń i nienawiści między narodami, szczególnie jeśli ma to się odbywać na tle religijnym. Należy jednak wyraźnie mówić o nietolerancji religijnej, która według mnie jest znacząca cechą judaizmu.