Transportem określamy celowe przemieszczanie ludzi oraz przedmiotów przy pomocy określonych środków, które są zwane środkami transportu.
Ma niemałe znaczenie dla całego kraju, ponieważ integruje wszelkie dziedziny działalności gospodarczej i życia społecznego, determinuje współpracę pomiędzy poszczególnymi gałęziami i sferami gospodarki i różnymi regionami kraju. Transport ułatwia i umożliwia swobodną wymianę dóbr jak i kooperacje pomiędzy jednostkami gospodarczymi i odrębnymi obszarami kraju, będąc również przyczyną do równomiernego rozwoju każdego z nich. Transport stanowi istotny element, który umożliwia przestrzenne zagospodarowanie kraju, szczególnie lokalizację oraz rozwój sieci osiedlowych, dodatkowo służy aktywizacji gospodarki w regionach słabiej rozwiniętych.
Transport - kryteria podziału ze względu na:
1) przedmiot transportu:
- pasażerski,
- towarowy,
2) środowisko, gdzie odbywa się:
- lądowy (drogowy, szynowy, przemysłowy, przewodowy i rurociągowy),
- wodny (śródlądowy oraz morski),
3) klasyfikację rodzajową:
-transport kolejowy,
-transport samochodowy,
-transport morski,
-transport śródlądowy,
-transport lotniczy,
-transport rurociągowy,
-transport konny,
4) dostęp dla użytkownika:
- publiczny - dostępny dla wszystkich, którzy dokonają uiszczenia umownej lub taryfowej ceny za przewóz oraz wyrażą zgodę na zastosowanie regulaminowych lub prawnych norm przewozowych,
- branżowy - dostępny tylko użytkownikom danej branży (na przykład transport górniczy),
- własny - kumuluje usługi transportowe, które są wykonywane przez instytucje, przedsiębiorstwa oraz inne jednostki celem zaspokojenia indywidualnych potrzeb w zakresie transportu.
5) zasięg działania:
- krajowy ( lokalny, regionalny i ogólnokrajowy),
- międzynarodowy ( międzykontynentalny lub kontynentalny),
6) formę własności:
- transport państwowy,
- transport prywatny,
7) punkt widzenia organizowania przewozów:
- transport bezpośredni - tutaj jednym środkiem transportowym dokonuje się przemieszczenia ładunku od punktu załadunku do punktu wyładowania,
- transport pośredni - (inaczej łamany) - transport ładunku na pewnej trasie wraz z zastosowaniem minimum dwóch środków transportu, przy czym środki te muszą być tego samego rodzaju (transport kombinowany - przewóz załadunku wraz z przeładowaniem oraz zastosowaniem dwóch rodzajów środków transportu).
Charakterystyka i opis transportu kolejowego:
Ten rodzaj transportu jest najbardziej właściwy do przewożenia masowych ładunków, w dużych częściach, na średnie i dalekie odległości a także przewożenia pasażerów w masowym ruchu na wszelkie odległości uwzględniając również ruch podmiejski.
Zalety transportu kolejowego:
- zdolność do przewożenia masowych ładunków nierzadko przekraczających zdolność transportową pozostałych gałęzi transportu,
- zwiększona szybkość przewożonych towarów,
- przewozy z określoną regularnością,
- stosunkowo niewysokie koszty jednostkowe transportu na duże odległości.
Rodzaje linii kolejowych:
- linie pierwszorzędne, które łączą większe miasta oraz ośrodki handlowo - przemysłowe,
- linie drugorzędne, które łączą małe miasta, ośrodki handlowo - przemysłowe oraz stanowiące połączenia z ważniejszymi punktami linii pierwszorzędnych,
- linie magistralne, które są najbardziej obciążone przewozami, łącza najważniejsze miasta oraz centra handlowo-przemysłowe.
Rodzaju taboru kolejowego:
- tabor trakcyjny, który obejmuje wszystkie urządzenia produkujące siłę pociągową oraz urządzenia przeznaczone do przewożenia osób i ładunków,
- tabor samochodowy, który służy przewożeniu pasażerów, kwalifikowany według zasięgu przewozów i standardów wygody i wyposażenia,
- tabor towarowy, który jest dzielony wg: rodzaju pomieszczenia ładunkowego i ładowności pojazdu.
Pomieszczenia ładunkowe:
- tabor uniwersalny:
- węglarki - stosowane do transportu ładunków masowych, sypkich i odpornych na warunki atmosferyczne,
- wagony kryte - stosowane do transportu ładunków, które wymagają zabezpieczenia przed warunkami atmosferycznymi a także do przesyłek drobnych,
- platformy - przeznaczone do transportu przedmiotów długich i innych ładunków, które nie są wrażliwe na wpływy atmosferyczne i są odpowiednio zabezpieczone przed wpływem pogodowymi.
- Cysterny - inaczej wagony zbiornikowe, które służą do transportowania ładunków płynnych lub gazowych,
- tabor specjalny - w jego skład wchodzą wagony chłodne, którymi przewozi się towary łatwo psujące się, wagony do transportu bydła, wagony do transportu cementu, itp.
Transport samochodowy - rola:
Transport samochodowy jest ważnym czynnikiem w przewożeniu dóbr na średnie i krótkie odległości. W transporcie na dalsze trasy transport samochodowy stosuje się dla artykułów łatwo psujących i jeśli charakter transportowanych produktów wymaga stosowania specjalnych samochodów, np. cystern. Ogromną zaletą tego rodzaju transportu jest duża szybkość przewozu i bezpośredniość dostaw z magazynu dostawcy do odbiorcy pomijając konieczność przeładunku.
Rodzaje przewozów samochodowych:
- przewozy regularne - odbywające się w określonych terminach oraz na wytyczonych trasach,
- przewozy nieregularne - odbywające się na specjalne zlecenia użytkowników.
Samochody specjalne:
- dźwigi,
- polewaczki,
- betoniarki,
- samochody strażackie
- inne.
Tabor ciężarowy:
- tabor silnikowy- czyli samochody ciężarowe,
- tabor bezsilnikowy - czyli przyczepy i naczepy.
Działalność spedycyjna:
Spedycja jest związana z transportem jako ogniwo pośredniczące w procesie przewozowym. Przedsiębiorstwa, które korzystają z transportu na dużą skalę mają zorganizowaną wewnętrzną służbę spedycyjną, pozostałe firmy zlecają te czynności spedytorom. Spedycja obejmuje:
- wybór najdogodniejszego środka transportu,
- nadanie ładunku,
- załatwienie formalności, które wiążą się z przewozem.
