Pedagogika kultury powstała w XIX wieku w kręgu humanistów niemieckich Wilhelma Diltheya Edwarda Springera, Wilhelma Humbolta i Heinricha Rickerta. Główną inspiracją była dla nich filozofia Hegia, który był idealistą. Jego zdaniem to duch człowieka jest pierwszy- to filozofia zwana: fenomenologią ducha. Wpierw pierwiastek duchowy, a później materialny. Diltheya, Springer, Humbolt i Rickert nawiązali do tej teorii. Uważali, że nie powinno się traktować człowieka jak naturę. Występowali przeciwko naturalizmowi, a także poglądowi, uważając, że świat można poznać dzięki rozumowi.
Podstawowe założenia pedagogiki kultury:
1. Istnienie ducha. Poza pierwiastkiem biologicznym człowieka istnieje pierwiastek duchowy, który jest charakterystyczny dla jego istoty.
2. Postulat tworzenia wiedzy. Powinno się stwarzać wiedzę mówiącą na temat człowieka oraz jego potrzeb. W myśl twierdzenia, że "przyrodę można wyjaśniać, zaś kulturę trzeba rozumieć". Kulturę należy poznać, jest to proces osobisty i indywidualny.
Podstawowe pojęcia:
1. uniwersum kultury i kultura - kultura została użyta już w starożytności. Obecnie zatoczyła swoimi kręgami wszystkie dziedziny. Traktowana jest jako ulepszanie czy doskonalenie. W jej skład wchodzą: język, prawo, religia i sztuka. To niezwykły nośnik wartości, które człowiek uznaje. Poszukuje wartości, dotyka aksjologii. O kulturze można powiedzieć, że jest wartościowa i obiektywna. Pewne zagadnienia kultury dotyczą najgłębszych płaszczyzn psychicznych człowieka.
2. Istnieje wymiana między uniwersum kultury a jednostką o charakterze stałym, która korzysta z zasobów kultury, ale także wkłada w nią pewne novum.
3. ekspresja - charakteryzuje się tym, że wyraża człowieka, a w chwili wypowiedzi, sprawia że obiektywnymi są stany nie wyrażone.
4. paidea - myśl wyrażona.
Pedagogika kultury i wartości:
1. Wartości same w sobie są obiektywne, zależna a od środowiska, od okresu historycznego, od człowieka.
2. Zasadniczymi wartościami są dobro, prawda, piękno. Współczesna kultura, odeszła od tych wartości na rzecz redukcjonizmu moralnego i hedonizmu.
3. Wartością jest tradycja, współcześnie zauważalne jest odejście od tradycji na rzecz nowoczesności. Należy mieć na uwadze, że istnieją dziedziny wiedzy, które w dalszym ciągu winny być wiadome człowiekowi współczesnemu. Tak zwane kanon. Anomia - czyli małe dziecko, które nie reprezentuje sobą żadnych wartości. Heteronomia - czyli młody człowiek, który ciągle nie wyznaje wartości, ale już słyszał o nich, jest ich świadomy. Autonomia - czyli człowiek dorosły posiadający własny system wartości.
4. Powinno się przekazywać wiedzę na temat wartości, a największą z nich jest wartość moralna.
5. Akceptacja wartości.
Wartość kultury i jednostka :
Jednostka nie asymiluje wartości kultury mechanicznie, jedynie przy pomocy rozumu, poprzez czerpanie z własnych doświadczeń. Jest to zależne od wrażliwości jednostki, jej potrzeb psychicznych, poziomu wiedzy oraz drogi życiowej. Jest to bardzo ważny proces, ponieważ dzięki niemu występuje rozwój osobowy. Osobisty proces kultury jest nazywany "kulturą w człowieku". Ważny jak wykształcenie człowieka.
Rozwój pedagogiki kultury w Polsce:
Bogdan Suchodolski był jednym z pedagogów polskich zajmujących się pedagogiką kultury. Był redaktorem czasopisma "Kultura i wychowanie". Napisał między innymi "Wielkość sztuki a odrodzenie kultury" oraz "Uspołecznienie kultury". Podkreślał stosunek przyjmowania tradycji i wolność do tworzenia nowych. Zdaniem Suchodolskiego nie ma zasadniczej różnicy pomiędzy odbieraniem a tworzeniem kultury. Był współtwórcą tajnego nauczania w okresie wojennym. Tuż po wojnie wydał książkę "Wychowanie dla przyszłości" która cieszyła się dużym powodzeniem. Pod koniec swojego życia wydał "Wychowanie mimo wszystko". Zaś jego ostatnią książką była: "Edukacja permanentna. Rozdroża i nadzieje". Celem pedagogiki kultury, który głosił Suchodolski, jest wykazywanie, że rozwój człowieka przebiega przez całe życie. Twórczość Suchodolskiego była ostro krytykowana.
Sergiusz Essen, był Rosjaninem, osiedlonym na terenie Polski, był uważany za Polaka. W wielu dziełach rozpowszechniał rozwój pedagogiki.
Bogdan Nawroczyński to kolejny Polak zajmujący się pedagogiką kultury. Był odpowiedzialny za "Życie duchowe".
Socjolog Stanisław Osowski był autorem "O osobliwościach nauk humanistycznych". Podkreślał, że nauki humanistyczne nie powinny być traktowane na równi z przyrodniczymi. W swojej kolejnej książce pisał na temat wychowawczych pojęć nauki "U podstaw estetyki". Interesował się zagadnieniami kultury, rozważał jak kultura oddziałuje na człowieka.
Znany i ceniony psycholog, Stefan Szuman zajmował się badaniami nad pamięcią dzieci poprzez korzystanie z psychologii rozwojowej i rysunkowej twórczości dzieci. Zajmował się problematyką przeżycia estetycznego. Był autorem "Wstępu zasadniczego do zagadnień wychowania estetycznego". Po wojnie ukazała się książka "O sztuce i wychowaniu estetycznym", która inspirowała pedagogikę kultury. Można się w niej doszukać przeżyć estetycznych i sposobów jak ono może się rozwijać poprzez wychowanie albo uprzystępnianie i upowszechnianie sztuki. Uznawał dzieci za samorodnych twórców.
Znaną przedstawicielką zajmującą się pedagogiką kultury jest Irena Wojnar, uczennica Bogdana Suchodolskiego.
Współczesny rys pedagogiki kultury:
1. Pedagogika kultury pomaga chronić wartości, które w obecnych czasach są bardzo relatywne. Czasem mówi się nawet o degrengoladzie wartości, czyli o upadku wartości moralnych.
2. Innym zadaniem pedagogiki kultury jest obrona człowieczeństwa, którą trudno do końca wytłumaczyć.
3. Pozwala wyjaśnić na czym polega wychowanie międzykulturowe. Zajmuje się zachęcaniem do tolerancji innych obyczajów i kultur, całych cywilizacji, a także globalizacji.
4. Pedagogika kultury broni praw do rozwoju osobistego i wolności.
