Ogólne pojęcie - opieką nazywamy, działalność, która nie jest wyznaczane przez potrzeby osoby w sposób ogólny, ale jest to cecha podstawowa, charakteryzująca się niezdolnością do zaspokajania w sposób samodzielny potrzeb oraz ich regulowania.

Opieka charakteryzuje się tym, iż jest całościowa i dotyczy wszystkich etapów życia człowieka

Wyróżniamy wiele rodzajów opieki. Między innymi podstawowe miejsc w systemie opiekuńczym oraz wychowawczym dziecka zajmuje rodzina.

Typy rodzin według Natalii Han - Ilgiewicz

pełna

niepełna - najczęściej matka samotnie wychowująca dziecko

zrekonstruowana - występuje ojczym lub macocha lub dziecko jest adoptowane

rozbita - dziecko opuszczone przez ojca lub matkę

zdekompletowana - w wyniku śmierci matki lub ojca

Typy opieki społecznej -

- normalna- jest to opieka powszechna, zakładowa, to instytucje opieki

MOPS, placówki opiekuńcze, internaty, domy studenckie, przedszkola, żłobki,

Wchodzi w skład - opieka zdrowotna, opieka powszechna, opieka państwa nad rodziną, opieka rodzinnej,

Mogą to być również:

opiekuńcze sądy, ośrodki opiekuńcze i wychowawcze, pomoc niepełnosprawnym, oraz pomoc w przypadkach tragedii życiowych

- opieka spontaniczna: opieka oparta na wytworzonych więziach emocjonalnych oraz życzliwości, formy opieki stosowane w sposób spontaniczny, nieformalny oraz bezinteresowny

1

Opieka nad dziećmi osieroconymi:

Dziecko od zera do trzech lub czterech lat może liczyć na pomoc:

Sierocińców, domów dziecka, domów małego dziecka, rodzinnych domach dziecka, rodzinach zastępczych, rodzinach kontraktowych, policyjnej izby dziecka, pogotowia opiekuńczego

2

Opieka dzieci w czasie, kiedy rodzice są w pracy:

W zależności od rodzaju rodziny: Rodziny normalne, w których rodzice pracują mogą liczyć na pomoc żłobków, przedszkoli, świetlic szkolnych oraz środowiskowych, fundacji przy parafiach, Młodzieżowych Domów Kultury, ZHP lub Polskiego Towarzystwa Turystyki Krajoznawczej

Zadania oraz funkcje szkoły: wychowawcza, dydaktyczna, opiekuńcza, w szczególności ważna rola szkolnego pedagoga

Psychologiczno - pedagogiczne poradnie, bursy, internaty - są to placówki opiekuńcze, utworzone w celu pilnowania, aby młodzi ludzie mieli szansę na prawidłowe odżywianie się, aby odpowiednią część doby przeznaczał na sen oraz by dbał o higienę.

3-

opieka podczas ferii, wakacji

Najczęściej dzieci korzystają ze zorganizowanych form pomocy: wyjeżdżają na kolonie, obozy, spędzają czas na półkoloniach, zimowiskach, rajdach, podczas tego wypoczynku wychowawca sprawuje opiekę nad grupą dzieci oraz organizuje im wolny czas.

4-

Opieka nad osobami niepełnosprawnymi

Opiekę nad niepełnosprawnymi dziećmi sprawują szkoły specjalne

Integracyjne przedszkola i szkoły, zakłady specjalistyczne, szkoły powstałe przy szpitalach oraz w sanatoriach.

5-prawna opieka

nad osobami nieletnimi, pozbawionymi praw rodzicielskich rodzicami, obejmuje również sprawy majątkowe, kuratorską opiekę, między innymi osób uzależnionych.

6-

Opieka nad osobami dorosłymi

Opieka w ośrodkach pomocy społecznej - wojewódzkich, miejskich, gminnych, przyznawanie zasiłków bezrobotnym, zapomóg doraźnych, finansowanie szkolnych obiadów, wyjazdów dziecięcych na kolonie. Powstają domy społecznej pomocy, domy dla samotnych matek, przytuliska, noclegownie, świetlice dla osób w podeszłym wieku oraz domy pogodnej jesieni

Postawy opiekunów

Opiekuńcza postawa: jest to postawa określona względnie trwałym stosunkiem podmiotu do jego przedmiotu oraz jego potrzeb, występuje w sferach uczuciowej świadomości oraz behawioralnej

Na postawę opiekuńczą składają się:

-nastawienia empatyczne, wczuwanie się w przeżycia drugiej osoby

- postawa altruistyczna

- doświadczenie oraz wiedza

-odpowiednia motywacje do pracy

Postawa opiekuńcza według Baley'a charakteryzuje się:

-autentyczną troska o los podopiecznych

-tkliwą oraz aktywną życzliwością

-sprawiedliwym traktowaniem

-rozumieniem podopiecznego, jego przeżyć oraz doświadczeń

-nastawieniem na systematyczną opiekę

-cierpliwością podejmowania wysiłku zajmowaniem się trudnymi dziećmi

-posiadaniem taktu pedagogicznego

-respektowaniem indywidualności dziecięcej

Wychowawca o zachowaniu dozorcy

Jego celem jest złamanie oporu wychowanków, jego zachowanie charakteryzuje się brakiem respektowania praw dziecka, przesadnie pilnuje oraz ubliża

Opiekun - wychowawca charakteryzuje się tym, że

- stale poznaje swoje dzieci, gdyż posiada taką potrzebę

- posiada autorytet niewymuszony

- w sposób bezwarunkowy kocha dzieci, nie kocha za coś kocha pomimo

- szanuje prawo dziecka do tajemnicy, szacunku, zdobywania wiedzy oraz poważnego traktowania

-w swoim zachowaniu wskazuje tolerancję i wyrozumiałość

-jest życzliwy dla dzieci, potrzebny dzieciom,

- w sposób bezinteresowny pomaga w kłopotach i trudnościach, chroni przed złem

-jest godny zaufania, nie zawodzi,

Spolegliwy - wychowawca

-lojalny względem dzieci,

- życzliwy i skłonny do pomocy

-przejawia wrażliwość względem potrzeb wychowanków,

- jest oparciem, sprawiedliwie traktuje swoich wychowanków

opiekuńcza postawa według H. Muszyńskiego

-postawa ta charakteryzuje się stałą gotowością do niesienia pomocy tym, którzy najbardziej jej potrzebują, pojawia się względnie stały stosunek osoby opiekuna do osoby podopiecznego, a także ich potrzeb

- macierzyńska troskliwość oraz surowa postawa ojca, serdeczność przyjacielska, a także braterska miłość

-charakteryzuje się wysokim stopniem altruizmu

-intuicją psychologiczną

-niewyczerpaną cierpliwością

-zdolnościami do kochania miłością celową, całkowitym oddaniem oraz poświęceniem

negatywne cechy:

-unikanie wychowawczych sytuacji oraz opiekuńczych czynności

-charakteryzuje się zachowaniem biernym

-niedostrzeganiem potrzeb swoich wychowanków, oddalaniem interwencji

-nadmierną opiekuńczością

- redukowaniem samodzielności, zbytnim dozorowaniem

-przewagą zakazów oraz ograniczeń nad dziecięcymi prawami oraz ich swobodą

-utrzymywaniem dystansu

-jednostronnością oraz skrajnością wychowawczą

-dominacją oddziaływań wychowawczych, charakterystyczne moralizowanie

-przenoszeniem winy za niepomyślności na osobę wychowanka - usprawiedliwianie się kosztem wychowanka.

Rodzaj opiekuna:

pełny - zaspokaja wszystkie potrzeby wychowanka w czasie nieokreślonym oraz ponosi odpowiedzialność za działania wychowanka

niepełny - jest to opiekun, który spełnia tylko niektóre wychowawcze funkcje, w ograniczonym czasie oraz z odpowiedzialnością ograniczoną

specjalista - jest odpowiedzialny tylko za jedną sprawowaną funkcję

Opiekun może być: naturalny czyli zastępczy oraz zawodowy czyli prawny