Autorytet nauczyciela na podstawie artykułu Ewy Kozak

Artykuł Ewy Kozak "Autorytet w pracy nauczyciela" z sierpniowego numeru "Remedium" przedstawia różny typ autorytetów nauczyciela podczas pracy wychowawczej. Na wstępie autorka pozwoliła sobie wyjaśnić, co oznacza słowo autorytet. Nie odniosła się ona jedynie do ludzi uznając, że autorytetem może być także jakaś instytucja, pismo, doktryna pod warunkiem, że wymienione rzeczy w opinii innych cieszą się uznaniem i powagą. Autorytetem jest osoba, która odzwierciedla w swoich czynach wartości i normy uznawane przez społeczeństwo. Przedstawia pewne atrybuty pedagoga, które kształtują się pod wpływem różnych typów autorytetów. Autorka artykułu wyróżnia cztery typy autorytetów nauczycieli:

- wyzwalający,

- ujarzmiający,

- wewnętrzny,

- zewnętrzny.

Autorytet wyzwalający idzie w parze z ujarzmiającym. Oba te typy odnoszą się do oddziaływania na swoich wychowanków i w ten sposób wyzwalając w nich energię do działania albo narzucać im swoją wolę. Chodzi tu o nauczyciela, który stymuluje uczniów do działań, bez narzucania własnych myśli a jedynie podpowiada pewne kierunki działalności.

Autorytet wewnętrzny oraz zewnętrzny związany jest pewnymi przekonaniami i źródłami, które owy autorytet wytwarzają. Nauczyciel posiadający autorytet wewnętrzny, jest uznany i szanowany przez innych dzięki swojej mądrości, cechom charakteru, wartościom, które niesie. Osoba taka cieszy się podziwem innych. Autorytet zewnętrzny jest związany z nadaniem takie uznania przez innych. Chodzi tu o pełnienie określonej funkcji. Można powiedzieć, że inaczej autorytet zewnętrzny to formalny, urzędowy. Jest związany z osobami, które w pewnej hierarchii są na wysokim stanowisku. Nauczyciel posiadający autorytet wewnętrzny przyjmuje stanowisko a jego uznanie wypływa od jego czynów, natomiast nauczyciel z autorytetem zewnętrznym ulega presji, która wynika z funkcji, jaką mu przyszło pełnić, chlubiąc się przy tym uprawnieniami, jakie mu przysługują.

Autorka stwierdza, że w procesie wychowawczym, który wymaga odnalezienia się w bardzo trudnych sytuacjach, występują wszystkie autorytety i cechy z nim związane. Różne sytuacje wychowawcze wymagają różnego postępowania nauczyciela.

Następnie opisuje krótko cechy nauczyciela, które najbardziej są cenione przez uczniów. Nauczyciel powinien być życzliwy i otwarty w stosunku do swoich uczniów. Uczniów żadnym wypadku nie powinien kłamać w kontakcie z wychowankiem. Powinien być roztropny i odpowiedzialny. Jednak ideał wychowawcy zmienia się nie tylko podczas procesu nauczania i wychowania. Dzieci im starsze tym inaczej widzą autorytet nauczyciela. Nie tylko dorastanie wychowanków zmienia spojrzenie na nauczyciela i jego atrybuty. Wraz z rozwojem cywilizacji, przekształceniami się społeczeństwa zmienia się autorytet nauczyciela. W dzisiejszych czasach nauczyciel musi posiąść niebagatelną wiedzę pedagogiczną i umiejętności pracy z dziećmi a także odznaczać się odpowiednimi wartościami moralnymi.

Przede wszystkim uczniowie cenią u nauczyciela poszanowanie, oraz umiejętność wytworzenia miłej, przyjacielskiej atmosfery. Cechy nauczyciela zostały wymienione przy prowadzeniu badań, na które autorka się powołuje. Poza umiejętnością wytworzenia życzliwej atmosfery dzieci cenią u swoich nauczycieli sprawiedliwość, która przejawia się zwłaszcza podczas oceniania.

Nauczyciel powinien być dla uczniów drogowskazem, kierownikiem, doradcą, który wspiera w trudach. Taki właśnie ideał wychowawcy został nakreślony przez autorkę w swoim artykule. Osoba nauczyciela, która jest uznawana przez uczniów a jej zachowanie jest godne naśladowania jest obecnie trudna do odnalezienia. Takiego nauczyciela uczniowie chętnie słuchają. Autorka zastanawia się czy istnieje taki wzór. Można by pomyśleć, że odnalezienie takiego nauczyciela jest nie możliwe. Jedynie można dążyć w swoim postępowaniu do takiego wzorca. Jednak istnieje wiele przeszkód, gdyż człowiek jest człowiekiem popełnia błędy a poza tym poznanie dokładne ucznia jest niemożliwe jedynie podczas zajęć lekcyjnych.

Dalej autorka zastanawia się nad kryzysami i upadkami autorytetów w pracy nauczycielskiej. Taka sytuacja wynika przede wszystkim z niestabilności swojej postawy i prezentowanych systemów wartości. Obecnie spotkać można różnych nauczycieli, których postępowanie jest godne naśladowania jak i nauczycieli, którzy nie odznaczają się nawet najmniejszym autorytetem. Ale w obecnych szybko zachodzących zmianach trudno jest odnaleźć wartości, które będą ponadczasowe i niezmienne. Zawód nauczyciela wymaga dostosowania się do zmian, które uwidaczniają się w dzieciach a także w obecnych systemach czy władzy.

Uznanie innych, szacunek nie wytwarza się sam. Nauczyciel jako osoba, która pracuje z dziećmi oraz młodzieżą powinna dążyć poprzez swoją pracę do osiągnięcia autorytetu w oczach swoich podopiecznych. To jest chyba najlepsza nagroda, jaka może spotkać nauczyciela, czyli uznanie ze strony wychowanków. Cechy osobowości godne podziwu i charakteryzujące nauczyciela powinny posiadać także osoby, które podczas pracy są w stałych kontaktach z innymi, często prowadząc, przewodząc, pomagając innym. Nauczyciel powinien być bezkompromisowy a wszelkie konflikty rozwiązywać mając na uwadze punkt widzenia wychowanka.

Autorka wspomniała, że autorytet zyskuje się dzięki "ciężkiej oraz solidnej pracy". Zapewne praca z dziećmi i młodzieżą nie jest lekka. Czasami potrzeba nie lada cierpliwości i umiejętności, aby wykazać się i czuć spełnienie w tym, co się robi. Uważam, że zawód nauczyciela jest zawodem z powołania. Nie można wykonywać i pracować z dziećmi, jeśli nie ma się do tego werwy i chęci. Cała praca polega na bezwzględnym oddaniu się swoim wychowankom. Konkludując chcę zauważyć, że nakreślony przez autorkę wzór nauczyciela jest bardzo trudny do odnalezienia w dzisiejszych czasach. Wzorem pedagoga jest człowiek, który posiada atrybuty godne podziwu i naśladowania a także jest szanowany przez uczniów. Na takie poszanowanie i uznanie musi pracować i stworzyć przyjazną atmosferę podczas procesu wychowania.

Każdy, kto wykonuje taki zawód, aby móc w pełni się zrealizować musi traktować go jako życiową pasję. Dopiero wtedy będzie szczęśliwy i zadowolony z tego, co robi a co ważniejsze będzie mu bliżej osiągnąć uznanie i autorytet wśród uczniów.