Mając do czynienia z muzyką wokalno - instrumentalną, nie sposób nie wspomnieć o relacjach pomiędzy tekstem, a muzyką i odwrotnie, w utworach muzycznych. Stosunek tychże czynników potrafi przybierać różne postaci, bowiem zależy to od wizji kompozytora. Wydaje mi się , że należy rozgraniczyć już na wstępie utwory reprezentujące muzykę tzw. poważną, a muzykę rozrywkową, bowiem przyświecają im różne idee komponowania i inne walory powinny być wydobyte.
W muzyce rozrywkowej najważniejszym czynnikiem zdaje się być muzyka, a jej składnikiem rytm. Mniej istotną rolę odgrywa tekst. Celem tworzenia muzyki rozrywkowej jest ujęcie w nieskomplikowane słowa pewnych idei oraz przyozdobienia ich muzyką, która w kompilacji z owym tekstem powinna dać tzw. przebój, który będzie lansował się na pierwszych miejscach list przebojów. Tekst najczęściej przyjmuje formę zwrotkową z refrenem. Muzyka najczęściej składa się z dwóch okresów melodycznych, bowiem jeden stanowi zwrotka, a drugim jest refren. Jako, że muzyka ta ma na celu " łatwe wpadanie w ucho", melodia powinna być nieskomplikowana i winna powtarzać się co zwrotkę, czy też refren. Jedynymi wzbogaceniami są bardziej rozbudowane partie instrumentalne, wzbogacenie melizmatyki linii melodycznej przez solistę, bądź wstawki instrumentalne o charakterze " sola". Problem rozpoczyna się gdy wkraczamy w fazę dopasowania muzyki do tekstu pod względem akcentowym, metrycznym, bowiem często zdarzają się dysproporcje pomiędzy owymi składowymi częściami utworu. Są naturalnie utwory, w których tekst dopasowany jest to metryki muzyki, jednak zdarzają się takie, w których zniekształca się poprawność wymowy.
W muzyce poważnej, tzw. klasycznej, proporcje pomiędzy ważnością słowa, a muzyki były na przestrzeni wieków bardzo często zmieniane. Nadmienić jedynie warto, że tekst należy do najwyższej jakości dzieła artystycznego, bowiem bardzo często utworami opracowanymi były teksty tworzone przez poetów. W zależności od nachylenia myślowego kompozytorów danej epoki zmieniały się koncepcje na hierarchizowanie pozycji tekstu i muzyki. Dowodem na to niech będą wielotekstowe motety, które wykorzystywały teksty w różnych językach, bądź monodię akompaniowana, który to ruch nawoływał do postawienia na piedestale tekstu, zgodnie z zasadą mowa jest panią, a nie sługą harmonii. Ponadto muzyka operowa, w której są przeciwstawiane sobie aria i recytatyw; także muzyka pieśniowa epoki romantyzmu, która dzięki podkreślaniu narodowych przesłań zagrzewała do walki narodowo - wyzwoleńczej. Pewnym jest, iż wówczas, same słowa na karcie nie miałyby takiej siły przebicia, co tekst połączony z muzyką. Test opracowywano w różny sposób. Od banalnie prostych form zwrotkowych, do skomplikowanych przekomponowanych, gdzie to każdy odcinek tekstu otrzymuje własną melodię, nie powtarzającą się w przebiegu utworu. Melodie takie dużo trudniej zapamiętać. Instrumentarium także ulega rozbudowaniu, bowiem tuż obok muzyki wokalno - instrumentalnej rozwija się muzyka stricte instrumentalna, która operuje większymi zespołami, bądź to solistami, jednak oni nie potrzebują pomocy tekstu, bowiem w przypadku instrumentalistów - solistów, chodzi o pokazanie przede wszystkim techniki i stylu grania na instrumencie.
Widzimy więc, jaki wpływ mają na siebie te dwa elementy dzieła muzycznego, zawierającego się w muzyce wokalno - instrumentalnej. Wzajemne oddziaływanie powoduje przenikanie przez siebie sztuki słowa i sztuki wyrażania myśli za pomocą znaków graficznych, jakimi są nuty.
