Straszny dwór

Straszny Dwór to opera w 4 aktach. Muzykę skomponował Stanisław Moniuszko, zaś autorem libretta (treści, fabuły) jest Jan Chęciński.

Omówienie libretta:

OSOBY występujące w operze to:

• Miecznik
• Hanna i Jadwiga, córki Miecznika
• Pan Damazy, zalotnik Jadwigi i Hanny
• Zbigniew i Stefan, bracia pancerni
• Skołuba, stary żołnierz i klucznik Miecznika
• Marta, klucznica Zbigniewa i Stefana
• Maciej, stary sługa braci Zbigniewa i Stefana
• Cześnikowa, stryjenka braci
• towarzysze pancerni i żołnierze, wieśniacy i wieśniaczki, goście Miecznika, myśliwi

Akcja rozgrywa się w pierwszej połowie XVIII wieku.

AKT I.

Bracia Stefan i Zbigniew wracają do domu po skończonej służbie wojennej. Składając ,,kawalerskie śluby'' żegnają się ze swoimi towarzyszami broni, poprzysięgając pozostać kawalerami, by w razie potrzeby być gotowym do walki. Wracając do wioski młodzi żołnierze zostają owacyjnie witani przez rodzinę. Inne plany jednak wobec nich ma przybywająca Cześnikowa. Jej zamierzeniem jest wyswatać młodzieńców z pięknymi, młodymi córkami Miecznika. Bracia odwiedzają Miecznika z Kalinowa, który jest dawnym przyjacielem ich ojca, i poznają tam Hannę i Jadwigę. Młodzieńcy zaczynają się wahać. Cześnikowa jest przekonana, że z jej planów co do ożenku prawdopodobnie nic nie wyjdzie. Odwodzi młodzieńców od wyjazdu, opowiadając

o ciążącej nad Kalinowem klątwie, która mówi o tym, iż kto tam pojedzie, zginąć może. Młodzi jednak nie przejmują się klątwą i wyruszają w drogę.

AKT II.

Akcja rozgrywa się w Wigilię Nowego Roku. W starym szlacheckim dworku w Kalinowie panuje sielankowa atmosfera. W tym ostatnim dniu w roku młodzi postanawiają powróżyć. Młode dziewczęta przygotowują akcesoria, natomiast Jadwiga, jedna z córek Miecznika, oddaje się młodzieńczym marzeniom w pełnej liryzmu dumce. Z lanego wosku dziewczęta otrzymują kontury przyłbic i szyszaków. Jednak Damazy, zalotnik jednej

z córek Miecznika pragnąłby zobaczyć kontur fraka lub peruki. Miecznik jednak pozostaje niewzruszony i daje jasno do zrozumienia jakiego zięcia oczekuje dla swoich córek. Kreśli obraz idealnego Polaka-Obywatela, który wykazywałby cechy rycerza i patrioty. Cześnikowa informuje o przyjeździe Zbigniewa i Stefana. Pełna obaw, by

dziewczęta nie obdarzyły przedwcześnie młodzieńców uczuciem, wyrabia im ,,złą markę'' twierdząc, że to tchórze. Wtem z polowania przybywa myśliwska drużyna, której przewodniczy stary klucznik Skołuba. Myśliwi kłócą się ,który strzał był celniejszy i kto tak naprawdę zabił olbrzymiego odyńca. Sprawcami celnego strzału okazują się młodzi bracia Stefan i Zbigniew, którzy akurat jadąc w stronę Kalinowa znaleźli się przypadkowo na terenie polowania. Po chwili wraz ze swoim sługą Maciejem przybywają do dworu Miecznika witając się serdecznie z domownikami. Hanna i Jadwiga słysząc co o obu młodzieńcach mówi Cześnikowa, postanawiają zakpić z braci i obmyślają plan, w którym planują ich w nocy nastraszyć przebierając się za duchy prababek.

Autorem podobnego planu jest potencjalny rywal młodzieńców - Damazy, który wraz ze Skołubą postanawia ich ośmieszyć, gdyż nie podoba mu się to, iż to młodzi oddali celniejszy strzał do dzika niż on sam.

AKT III.

Goście nocują w wieży zamkowej. Zalękniony Maciej wysłuchuje opowieści Skołuby o rzekomo występujących tu niezwykłych zjawiskach. Zaraz po wyjściu Skołuby wiszące na ścianie portrety prababek zaczynają się dziwnie poruszać. Sprawczyniami tego zdarzenia są Hanna i Jadwiga, które ukryły się za portretami. Porządnie przestraszony Maciej ucieka, zaś bracia Stefan i Zbigniew, którzy spali w sąsiedniej komnacie, nie mogą powstrzymać się od śmiechu. Maciej zostaje zabrany do pokoju Zbigniewa, Stefan natomiast pozostaje

w ,,portretowym'' pokoju. Młodzieniec rozmarza się przypominając sobie piękne, błękitne oczy Hanny. Po chwili słyszy melodię ze starego kuranta i przypomina sobie nieżyjących już rodziców. Sprawcą uruchomienia melodii z kuranta jest ukryty w zegarze Damazy. Do pokoju wchodzi Zbigniew, który nie może usnąć myśląc bowiem

o Jadwidze. Panowie przypominają sobie śluby, które złożyli nie wiedząc, że są podsłuchiwani przez ukryte za obrazami dziewczęta. Zorientowawszy się jednak, że ktoś ich podsłuchuje wybiegają na poszukiwania, zaś na straży pozostawiają Macieja, który natychmiast zapada w sen. W tym samym czasie z zegara wychodzi ukryty weń Damazy. Wtem ze snu budzi się Maciej i przyłapuje Damazego na miejscu. Bracia powracają i żądają od Damazego zadośćuczynienia, bowiem przekonani są o tym, że to Damazy jest sprawcą nocnych figli. Aby uniknąć odpowiedzialności Damazy opowiada, że na tym dworze ciąży klątwa za popełnione onegdaj czyny

i stąd nazwa ,,Straszny dwór''. Braci przekonani o prawdziwości tej historii postanawiają natychmiast opuścić dwór Miecznika nie ukarawszy Damazego.

AKT IV.

Nie podając powodów opuszczenia dworu w Kalinowie bracia oznajmiają swój wyjazd. Miecznik przekonany

o tchórzostwie młodzieńców zaczyna przypominać sobie słowa Cześnikowej. Jednak całe zdarzenie relacjonuje mu Maciej wyjaśniając jakie są prawdziwe powody wyjazdu młodzików. Miecznik nie wiele myśląc pragnie przedstawić całą prawdę dworu w Kalinowie. Wtem nadjeżdża kulig, w którym bierze udział przebrany Damazy. Miecznik zadaje pytanie Damazemu dlaczego opowiedział tak nieprawdziwą historię i wprowadził Zbigniewa

i Stefana w błąd. Damazy próbuje się wykręcić po czym wyznaje, że kierowała nim miłość do córki Miecznika. Widząc jednak złowrogie miny obu młodzieńców nie postanawia wyjawić do której z nich kieruje swoje uczucie. Miecznik odsyła go i postanawia opowiedzieć prawdziwą historię swojego dworu. Pradziadek Miecznika miał dziewięć przepięknych córek. Do nich to właśnie przyjeżdżali młodzieńcy zajeżdżający do Kalinowa prosząc o rękę. Wówczas zazdrosne matki dziewcząt z innych dworków rozpowiadały, że dworek

w Kalinowie to ,,Straszny dwór''. Bracia Stefan i Zbigniew proszą Miecznika o błogosławieństwo, gdyż chcą poślubić jego córki. Miecznik wyraża zgodę i błogosławi zakochane pary.