Buddyzm, Taoizm i Konfucjanizm należą do największych religii kultury wschodniej. Tylko buddyzm zyskał rangę religii światowej. Taoizm i Konfucjanizm należą do Chin i obszarów pod ich zasięgiem. Buddyzm liczący 300milionówo oddanych mu ludzi jest czwartym w świecie systemem wyznaniowym w następstwie po innych religiach. Następne w kolejności to chrześcijaństwo, islam i hinduizm. Buddyzmu nie możemy nazwać religią, ponieważ nie postuluje istnienia Boga. To raczej system filozoficzny lub prąd duchowy, któremu przewodzi jeden człowiek zwany "milczącym mędrcem". Takim człowiekiem był, Siddhartha Gautama (ok. 560- 480 p.n.e.), Książe małego państwa.

Jako młodzieniec wiódł szczęśliwe wygodne życie w bogactwie. W tym czasie został odseparowany od codziennego zgiełku życia. Nurtowało go jednak, życie ludzi mu podległych.. Otrzymał odpowiedz, gdy wziął udział w 3 wyprawach z królestwa swego ojca, wtedy to oraz pierwszy zetknął się z cierpieniem ludzkim. Uświadomił sobie wówczas, czym jest życie, to po prostu cały ciąg cierpień począwszy od narodzin aż do samej śmierci, nazywa się to duhkha. Przyjmując tezę reinkarnacji musiał uznać, krąg wiecznych wcieleń, czyli sansarę, z której można się uwolnić tylko przez wyzwolenie - moksza. Osiągając wiek 29 lat porzuca dom rodzinny, wyrzeka się bogactwa, poznaje ascetów i pozostaje pod ich wpływem. Pragnie odnaleźć sens życia.. Przez 6 latach ciągłych praktyk, umartwiania duszy i ciała, dochodzi do wniosku, iż życie ascetyczne jak i w przepychu pozbawione są sensu. Gdy ma 35 lat doznaje oświecenia( bodhi) stoi pod figowcem( nazywanym, bo) i medytuje. Od tego momentu nazywa samego siebie Buddą (przebudzonym). Przez następne 45 lat głosi swoje własne nauki Staje się ostatecznie bodhisattwą.

Pierwsze "Kazanie z Sarnach" przedstawia buddyjskie najważniejsze założenia:

1. Życie ziemskie to cierpienie nazywane duhkhą

2. Źródłem cierpienia są pragnienia i tak zwana tryszna, czyli żądza

3. Wygaszenie całkowite pragnień to jedyna droga do wyzwolenia

4.Stan wyzwolenia (nirwana)osiągamy przez medytację i kroczeniu przez ośmioraką ścieżkę Ścieżka ta w pierwszej kolejności zakłada zasady moralne, które mówią o tym, aby nie krzywdzić drugiego człowieka, nie kraść, o wstrzemięźliwości seksualnej i życiu w ubóstwie. Następnym etapem jest oczyszczenie duszy i ciała, porzucenie, więc wszelkich używek jak narkotyki, papierosy, alkohol, uniezależnienie się od jakichkolwiek potrzeb. Czytanie ksiąg mówiących o wyzwoleniu. Kolejny krok to zwracanie się do własnego guru, czyli tak zwanego Iśwary. Bardzo ważne jest zajęcie odpowiedniej pozycji ciała, chodzi tu o "kwiat lotosu". Następnie ważne jest przedłużenie fazy bezdechu, to pozwala na lepsze skupienie umysłu. W fazie końcowej chodzi o powściągliwość wrażeń zmysłowych, skupienie uwagi, kontemplacja i w końcu wyzwolenie. Ten ostatni etap nazywa się samadhi.

W buddyzmie człowiek dzięki odpowiedniemu postępowaniu, bez ingerencji Boga osiąga stan wyzwolenia, czyli nirwany. To system pozwalający na rozwijanie w trakcie praktyki zdolności zapanowania nad własnymi pragnieniami, słabościami, a ostatecznie ujrzenia wszystkich zjawisk świadomościowych. Buddyzmu nie interesuje pochodzenie człowieka, odrzuca teizm, substancjonalność. Wszystko jest przemijające, nietrwałe z tym się wiąże prawo współzależnego powstawania zwane "pratitiasamutpada". Buddyzm przyjął się na terenach azjatyckich.. Z czasem uległ licznym przeobrażeniom pod wpływem innych napływających wierzeń. Z buddyzmu pierwotnego zrodziły się takie odmiany: hinaiana ("mały nóż"), mahaiana ("wielki nóż")oraz mantraiana ("koncepcja pustki"). Współcześnie istnieje podział na mahajanę i therawadę (" nauki starszych "). Therawada zakłada, iż tylko należący do zakonu są w stanie osiągnąć nirwanę, ludzie świeccy natomiast mogą jedynie liczyć na odrodzenie w postaci mnicha.

W mahajanie zbawienie możne osiągnąć osoba postępująca jak przykazują, nauki Buddy. Doznając stan wyzwolenia nirwany można przenieść ją w inny czas, nauczając tych, którzy tego potrzebują. System ten uznaje mnogość bogów, którym składa się ofiary. W ten sposób zaspakaja się potrzeby religijności. Buddyzm mimo swego ateizmu przenikną do wielu kultur zdobywając oddanych zwolenników.

Taoizm to system przypominający nie religię, lecz doktrynę filozoficzną. Zapoczątkował go Lao Tzu (Lao-cy, Lao-tse, Vi w. p.n.e.), autor książki " Tao-te- cing", czyli "Księga drogi i cnoty" lub "Księga drogi i potęgi". U Schyłku swego żywota, tak głosiła legenda Laozi emigruje z Chin, lecz wcześniej spisuje swoje myśli w dziele liczącym pięć tysięcy znaków. Tao jest pojęciem kluczowym w taoizmie. To źródło, z którego wszystko wypływa, nie da się ująć w pojęcie to takie arche. Zmienia chaos w kosmosie w porządek, powołuje do życia cały zmaterializowany świat. Nie należy go jednak odbierać jako osoby boskiej. Taoizm nakłania do osiągnięcia Tao, zjednoczenie z naturą, uniezależnienie się od tej całej rzeczywistości. W tym systemie każda jednostka ma podążać własną drogą, nie narzucono dekalogu, którym miałby człowiek się kierować. Na Tao składają się dwa pierwiastki żeński i męski yen i yang oddziaływujące wzajemnie i uzupełniające się. Jin utożsamia się z tym, co żeńskie, czyli miękkość, pasywność, mrok.. Pierwiastek jang jest symbolem męskości twardości światła. Pierwiastek męski dał początek niebu a żeński ziemi. Jin osiągając swoją pełność przekształca się w jang. Cała zasada świata zasadza się na tej komplementarności. Niebo, ziemia zapoczątkowało rozdarcie tych dwóch zasad, a ich połączenie przyczyniło się do powstania człowieka. Reasumując świat jest wynikiem współdziałających dwóch pierwiastków. Filozof Laozi głosił hasło "powrót do dzieciństwa", chodziło o odzyskanie dziecięcej spontaniczności, utrzymanie umysłu w stanie początkującym tzn. gotowego do przyjęcia wszelkich form. Warto również wspomnieć, że odrzucali cnotę humanitarności tak ważną w konfucjanizmie, chodzi tu o to, aby nie angażować się emocjonalnie w żadne zdarzenia, lepsza jest niewiedza niż wiedza. Charakterystyczne w tym ruch było działanie poprzez nie działanie tzw. "wu-wej", przykładem może być żeglowanie, gdzie wykorzystuje się siły natury. Taoiści podziwiali naturę jej zdolność do odnawiania się, unikalną wieczną młodość. Harmonia z Tao miała ich chronić od wszelkich zagrożeń a nawet śmierci. Stworzyli jogistyczne ćwiczenia, odpowiednie techniki oddychania, dietę, praktyki seksualne, wszystko to miało na celu wzmocnienie sił witalnych i przedłużenie życia czasem ranga taoizmu podupadła, stał się systemem kultywującym wiarę w bożki i przesądy. Współcześnie w Chinach taoistami są najczęściej ludzie, którzy w wolnym czasie udają się na swoje działki i tam "praktykują" taoistyczną wieź z przyrodą.

Konfucjanizm

Konfucjanizm nie jest religią, lecz doktryną filozoficzno -społeczno-etyczną, która przywiązuje ogromną wagę do doskonalenia siebie, stosunki międzyludzkie i sposoby rządzenia. Twórcą jego był Konfucjusz żyjący w latach 551-479 p.n.e. Pochodził z biednej rodziny szlacheckiej, chińskiego Księstwa Lu. Po skończeniu nauk zajmował się pracą w tamtejszych spichlerzach. Szybko jednak zrezygnował z posady protestując takim zachowaniem przeciwko tamtejszej władzy. W stolicy w 517roku p.n.e. Królestwa Czołu, dochodzi do spotkania, które później zaważy na życiu Konfucjusza. Mowa tu o spotkaniu z filozofem Laozi. Konfucjusz uważał, iż naturą człowieka jest bycie w społeczeństwie, człowiek poza nim staje się jednostką odspołecznioną. Dał temu przekonaniu wyraz pełniąc w Lu ważne funkcje publiczne. Nauki jego odnosiły się do ładu społecznego i sprawiedliwości rządzenia. Wykazał, iż istnieje pięć dóbr, którymi powinni kierować się ludzie:.

1.Dobroć Księcia - lojalność poddanego

2. Oddanie ojcu - przywiązanie syna

3. Życzliwości starszym osobom

4.Sprawiedliwość małżonka- oddanie żony

5. Wzajemna przyjaźń

Konfucjusz w państwie postrzegał rodzinę, a we władcy ojca ludu. To w rodzinie uczymy się cnoty humanitarności tzn. wypełniamy obowiązki nie kierując się emocjami. Jego zdaniem człowieka szlachetnego (Chin- tsu) czyni przestrzeganie chińskich zasad i uczciwość, humanitarność, sprawiedliwości, odpowiednia etykieta, chęć zdobywania wiedzy. Jeśli chodzi o wartość nauki wyraził bardzo mądre zdanie "uczyć się a nie myśleć to bezużyteczne, myśleć a nie uczyć się to niebezpieczne". Tylko taki człowiek może być władcą, który własną postawą będzie dawał przykład społeczeństwu, wtedy oni będą mu poddani naśladując go. Głównym dziełem pozwalającym na poznanie Konfucjusza nauki są " Dialogi Konfucjańskie" złożone z 20 rozdziałów. Mędrcowi przypisuje się autorstwo "Pięcioksięgu"(Wujing), który stanowi kanon Konfucjański Księgi odnoszą się do dokumentów, pieśni, zmian, rytuałów. Należy również wspomnieć, że bardzo istotną rolę odgrywała tutaj muzyka, to było takie antidotum znoszące etykietę(państwo było hierarchiczne). Chiny w czasach Konfucjusza to cały ciąg konfliktów, dlatego też nawoływał o spokój i ład społeczny zachowanie moralne, przywrócenia ładu społecznego, spokoju i moralności. Nawoływał, aby kierować się zasadą "altruizmu", to znaczy, nie czynić tego, co byśmy nie chcieli, aby czynili inni wobec nas samych. Zyskał przez to ogromna aprobatę ludu, po jego śmierci w państwie Konfucjanizm staje się doktryną. Według jego zasad zostały wprowadzone dla urzędników sprawujących funkcje państwowe wstępne egzaminy. W IV w. n.e. dociera buddyzm , oba te prądy zaczynają się przenikać Wspólnie te doktryny przekazywały pewną mądrość: Konfucjanizm - szacunek do władzy, buddyzm - wyciszenie, zaspokojenie religijności przez składanie ofiar, taoizm -jak osiągnąć nieśmiertelność, zjednoczyć się z naturą. W dwunastym wieku konfucjanizm odzyskując swą pierwotną siłę stając się w Chinach "religią". W195 roku powstała świątynia Wielkiego Konfucjusza gdzie zaczęto składać ofiary na grobie. W 609 roku dostał tytuł mistrza, królem został w 739 roku, natomiast w 1906.otrzymał tytuł najważniejszego boga nakazano składanie ofiar takie jak niebu.

BIBLIOGRAFIA

1. Praca zbiorowa pod redakcją prof. dr Józefa Kellera, "Zarys dziejów religii" Iskry, Warszawa 1976

2. Praca zbiorowa pod redakcją Joanny Dąbrowskiej, "Życie Świata" nr 8, 19, 34, Polskie Media Mercom & EM, Warszawa 1997

3. Praca zbiorowa, "Człowiek poszukuje Boga", Watch Tower, Nadarzyn, 1994

4. Wasiliew L., "Kulty, religie i tradycje Chin", Warszawa 1974