Budżet państwowy jest corocznym planem dochodowo-wydatkowym oraz zbierania i wykorzystywania tego budżetu. Określeniem gospodarki budżetowej definiuje się ogół operacji wykonywanych przez naczelne organizacje władz państwowych oraz centralne i terenowe agendy administracyjne podlegające rządowi, razem z podlegającymi im podmiotami o funkcjach organizacyjnych, zgodnie z określonymi dla tych organów ustawowo czynnościami związanymi z finansowaniem budżetowym.

Do głównych warunków gospodarowania budżetowego zaliczamy:

  • jedność budżetową,
  • powszechny budżet,
  • równowagę dochodowo-wydatkową budżetu,
  • okresowość organizacji budżetowej.

Wyżej wymienione zasady mogą być jako reguły o wyrazie reguł ograniczających swobodę funkcjonowania wszystkich jednostek podlegających gospodarce budżetowej. Reguły te posiadają potwierdzenie przepisów prawnych, których ogół jednostek musi przestrzegać. Przepisów tych muszą także przestrzegać jednostki organizacyjne podporządkowane ogółowi tych jednostek, aby zapewnić konkretne realizowanie czynności budżetowych.

Struktura planowo-wykonawcza państwowego budżetu przedstawia tak warunki tworzenia budżetu, jak również metodę działania ogółu podmiotów biorących udział w procesie jego tworzenia, zatwierdzania, a także wykonywania. Określa ona również czas wykonawczy poszczególnych czynności mających związek z wyżej wymienionym procesem. Sposoby planowania dochodowo-wydatkowego budżetu są zróżnicowane przekrojowo dla określonych krajów, jak również dla budżetowych rodzajów dochodu i wydatku. Powyższe sposoby mają charakter zmienny w czasie. Standardowymi i najczęściej używanymi metodami są te o charakterze statystycznym, bazującymi na informacjach dotyczących badań z przeszłości. Jednakże przynoszą one jedynie odpowiednie efekty w tych działaniach, w których widoczne jest zjawisko stagnacji, czyli zastoju.

Wcielanie budżetu państwowego w życie opiera się na lokowaniu dochodów i wykorzystywaniu środków określanych w treści ustawy budżetowej, na zasadach wyszczególnienia poprzez klasyfikację budżetową.

Bardzo ważną kwestią jest zaplanowanie, przez władze rządu, mechanizmu wykonywania tego budżetu. Mechanizm ten jest podstawą do stworzenia dokładnych planów finansowych dla podmiotów oraz zakładów budżetowych, zasobów specjalnych, gospodarstw o charakterze pomocniczym i tym podobne. Ogół tych jednostek tworzy podstawę w wykonywaniu budżetu państwowego. W chwili, gdy rozwój turystyki będzie objęty priorytetem polityki gospodarczej, to prawdopodobnie sfera konkurencji w tej dziedzinie znajdzie wsparcie poprzez narzędzia interwencjonalizmu państwa. Lecz ich efektywność będzie zróżnicowana.

Do głównych walk toczonych, w ramach konkurencji, między poszczególnymi branżami i sektorami należy walka o zasoby, a w głównej mierze o środki wolnej przestrzeni. Z powodów inwestycyjnych turystyka konkuruje o odpowiednią przestrzeń działania, a konkretnie mówiąc o możliwość wbicia się do tej przestrzeni. Zróżnicowana pomoc finansowa oraz przywileje w kwestii obciążeń fiskalnych są formami stosowanymi przez państwo wobec zakładów turystycznych. Metody tego typu są dobrze znane w krajach Unii Europejskiej stosujących zwrot kosztów od dokonanego remontu i wyposażenia budynku, mającego charakter czysto turystyczny. Władze państwa objęte są odpowiedzialnością nadzoru i kontroli odnośnie działalności turystycznej. Stosunek państwa w kierunku działalności turystycznej jest najbardziej widoczny poprzez skalę obciążenia fiskalnego, a także podatkowego.

Państwo stosuje narzędzia rynkowe internalizacji wydatków zewnętrznych działalności turystycznych, integrując tą metodą cel ekologiczny oraz system założeń zakładów turystycznych. Poza stosowaniem narzędzi rynkowych posiadających pośredni charakter oddziaływania wobec jednostek gospodarczych, stosowane są również narzędzia o bezpośrednim charakterze mające wpływ na regulację ochronną środowiska.

Narzędzia finansowe wykorzystywane w procesach środowiskowych, a konkretnie w sterowaniu nimi, dzielone są na grupy ustalone przez K. Górkę i należą do nich:

Opłaty wnoszone za korzystanie gospodarcze ze środowiska oraz za dokonywane w nim zmiany:

    • opłaty uiszczane za przejęcia powierzchni gruntowych do celów niewolnych i nieleśnych,
  • opłaty pobierane za zanieczyszczenia powietrza,
  • opłaty za składowane odpady,
  • opłaty odnoszące się do wycinki drzewostanu i krzewów,
  • opłaty za wylewanie ścieków do gruntów i wód,
  • pozostałe.

Subwencje:

  • dofinansowywanie i kredyty wypłacane przez NFOŚ i GW, a także przez wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze tworzone na cele ochrony środowiska. Są to dotacje na inwestycje proekologiczne,
  • ulga od podatku dochodowego z racji przedsięwzięć w ochronie środowiska, ulgi od podatku towarowego i usługowego z tytułu wykorzystywanych odpadów i regenerowania towarów. Są także tworzone ulgi podatkowe w kwestii rolnej.
  • dofinansowania budżetowe.

Czynniki finansowe wdrażane w egzekucję prawa.

Przeważnie są to grzywny pieniężne stosowane przy przekroczeniach norm emisyjnych i nie stosowaniu się do prawa ekologicznego.

Fundusz parabudżetowy składa się z celowego funduszu o typie budżetowym, tworzonego na podstawie budżetu bądź poza jego ramami. W odróżnieniu do budżetu, ten typ stanowi alternatywę w dotowaniu celów państwa i samorządów regionalnych. Tego rodzaju fundusze ogólnie zwane są jako fundusze celowe. Podstawowymi dochodami tego funduszu są podatki, zyski ze sprzedaży, a także opłaty sektora publicznego. Poza tym, kolejnym dodatkowym źródłem finansowania, o którym mówią przepisy prawne, są dobrowolne dotacje osobiste, wpłacane przez ludność oraz podmioty gospodarcze.

Dochód, tego typu funduszu, może być dofinansowywany również poprzez budżet bądź fundusze tego samego rodzaju, lecz posiadających nadzór wyższego szczebla. Poprzez dofinansowywanie funduszu otwiera się możliwość porozumienia wykonawczego wyższych organów państwowych w stosunku do funduszu stopnia niższego. Poprzez to ograniczany jest samodzielny nadzór administracyjny nad tymi funduszami. Ten typ funduszu parabudżetowego jest realizowany w celach publicznych, które początkowo miały być wykonywane przez budżet, lecz na podstawie określonych przyczyn stwierdzono, iż ich realizacja odbywać się będzie poprzez tego rodzaju fundusze. Fundusz o tym charakterze tworzony jest na podstawie prawa określającego cele i zadania wykonywane przy pomocy tego funduszu. Gospodarowanie funduszami zostało określone jako elastyczne, gdyż niewykorzystane zasoby w danym okresie przenoszone są i kumulowane na następny. Ma to odniesienie do dokonywanych inwestycji trwających często dłużej niż rok czasu.

Organy zarządzające funduszami parabudżetowymi podzieliły je na fundusze państwowe, terytorialne oraz społeczne.

W zależności od perspektywy zastosowania, fundusze te dzielone są na te mające związek z realizacją bieżących zadań i realizacją zadań inwestycyjnych, a także na fundusze realizujące oba kryteria.

Kolejnym dokonywanym podziałem tych funduszy jest przekrój dziedzinowy, czyli np. fundusze, których działalność finansowa związana jest z dziedziną mieszkaniową, oświatową bądź turystyką.

Czynnikami głównie wpływającymi na tworzenie funduszy parabudżetowych są warunki gospodarcze i polityczne państwa, organizacja organu publicznego, a także system gospodarki budżetowej. Wzmożony rozwój funduszu widoczny jest w chwilach trudnego okresu gospodarczego.

Przekrój terytorialny, a konkretnie jego zróżnicowany rozwój gospodarczy, jest aspektem przemawiającym za rozwojem funduszy parabudżetowych. Na ich rozwój wpływ posiadają również działania systemu w kwestii gospodarki budżetowej.

Tendencje uruchamiania tych funduszy mogą być minimalizowane poprzez negatywne skutki ich podwyższonego rozwoju w kierunku finansowania organów publicznych. Powiększanie się ilości tych funduszy skutkować może, z jednej strony, słabnącą pozycją budżetu w działalności tych organów publicznych, natomiast z drugiej strony może wyniknąć zjawisko zamrożenia zasobów jednego funduszu, podczas gdy pozostałe fundusze nie posiadają ich już w ogóle.

Rozrost liczby tych funduszów jest przyczyną stabilizacji gospodarki finansowej organów publicznych. Na uwagę zasługuje fakt, iż fundusze te odstępują od reguł przemawiających za jednością formalną budżetu. Jest to przeszkodą dla parlamentu i organów samorządowych w kontroli nad ogółem gospodarki finansowej, zarówno państwa, jak i samorządu.

Przy wsparciu turystyki jest możliwość zastosowania narzędzi finansowych polityki regionalnej, jak np. dotacje udzielane przez fundusze europejskie, a także kredyty tworzone przez Europejski Bank Inwestycyjny. Do najkonkretniejszych możliwości wsparcia finansowego należą fundusze strukturalne.

Aż 86% wynosi udział finansowy w turystykę w ramach programu EFRE.

Jest to udział w ogólnej pomocy finansowej funduszu strukturalnego w obszary turystyczne. W przedziale lat 1989-1993 przeznaczone zostało dofinansowanie w wielkości 326,5 miliona ECU. Dofinansowanie to przekazane zostało na planowanie przestrzenne, współpracę międzynarodową, a także planowanie aglomeracji miejskich.

Gospodarka turystyczna posiada również pomoc finansową z programu ESF, którego udział wynosi, w stosunku do pozostałych funduszów, tylko 5%.

Założeniem przy tworzeniu Europejskiego Banku Inwestycyjnego była pomoc finansowa w inwestycjach na regionach strukturalnie słabszych. Pomoc ta opierała się na udzielanych kredytach i pożyczkach.

Ta forma pomocy jest korzystna dla małych i średnich hoteli.

Rada Europejska w 1992 roku wydała decyzję o stworzeniu, na rzecz gospodarki turystycznej, programu akcyjnego. Program ten przewidywał przekazanie 18 milionów na trzyletnią realizację inwestycji turystycznych. Poniższa tabela przedstawia podstawowe cele rozdysponowania tych środków.

Unia Europejska tworzy integrację interesów na poziomie politycznym i gospodarczym. Przed wstąpieniem naszego kraju do UE konieczne było przeprowadzenie procesów przygotowawczych, które podejmowane były na poziomie sejmowej Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki.

Zapoczątkowanie tych programów integracyjnych stworzyło nadzieję, iż będą one pomocne rozwoju polskich regionów turystycznych. Pomocne będą one w stworzeniu mocniejszej pozycji konkurencyjnej na obszarze europejskim.