Komercjalizacja to procesem polegającym na przeobrażaniu przedsiębiorstw należących do skarbu państwa w spółkę, jeśli tylko treść ustawy z tym nie koliduje, wyżej wymieniona spółka wchodzi na rynek na warunkach odpowiednich przepisów, których jednostką było przedsiębiorstwo o nadzorze państwowym, bez względu na wyraz prawny tych warunków.

Proces prywatyzacji polega na:

  1. wydawaniu zasobów akcyjnych bądź udziałów spółek założonych w efekcie komercjalizacji będących własnością państwa,
  2. zarządzaniu ogółem majątkowych środków materialnych i niematerialnych przedsiębiorstwa państwowych lub spółek, które powstały podczas komercjalizacji na warunkach objętych ustawą poprzez:
  1. wyprzedaż zakładu,
  2. włączenie przedsiębiorstwa do warunków spółki,
  3. odstąpienie przedsiębiorstwa w celu korzystania z niego za określoną opłatą.

Proces komercjalizacji zakładu będącego własnością Skarbu Państwa, w celu sprywatyzowania go wykonywany jest przez Ministra Przekształceń Własnościowych po osiągnięciu wcześniejszej zgody Rady Ministrów.

Procesom komercjalizacyjnym mogą zostać objęte zakłady państwowe poza:

- tymi oddanymi do kasacji,

- będącymi na skraju bankructwa,

- objętymi wyrokiem prawa mówiącym o podziale lub konsolidacji zakładu będącego własnością Skarbu Państwa,

- firmami mającymi stosunek układowy, lecz nie dalej niż do momentu wprowadzenia układu w życie,

- firmami będącymi w stosunku ugody bankowej, lecz także nie dłuższej niż do ustalenia ugody,

- prowadzonych za zasadzie umowy stwierdzającej o prowadzeniu przedsiębiorstwa, o ile osoba zarządzająca nie wystosuje wniosku o skomercjalizowanie zakładu,

- tymi, które funkcjonują na warunkach innych zasad ustawowych, odrębnych niż te, na podstawie których funkcjonują zakłady Skarbu Państwa,

- podmiotami gospodarczymi, których jednostki uprawnione wystosowały odpowiedni wniosek o bezpośrednie sprywatyzowanie go do momentu, w którym wniosek zostanie rozpatrzony,

- tymi, które objęte zostały wnioskiem bezpośredniej prywatyzacji,

- przedsiębiorstwem państwowym, jakim jest Poczta Polska.

W 1990 roku, a konkretnie w lipcu w życie weszły ustawy odnośnie procesów prywatyzacyjnych przedsiębiorstw Skarbu Państwa i wdrożeniu Ministerstwa Przekształceń Własnościowych zajmującego także stanowisko podstaw prawnych przemian własnościowych, a nie tylko, jak dotąd, zajmujących się regulacjami prawnymi odnoszącymi się do zakładów Skarbu Państwa. Wykorzystując sposób kapitałowy i likwidacyjny, przeprowadzona została prywatyzacja do kwietnia roku 97. Metodę likwidacyjną wspierała także uchwała z 25 września 1981 roku ustawa o zakładach państwowych, odnosząca się w stosunku do przedsiębiorstw, które nie przynoszą zysków. Często fakt ten spotykał się z dość niejasnym wyrazem, gdyż wbrew temu byli tak pracownicy tych zakładów, jak i osoby zajmujące się rynkiem gospodarczym. W związku z tymi protestami 8 kwietnia 1997 r., uchwalona i wprowadzona została ustawa odnośnie procesów komercjalizacyjnych i prywatyzacyjnych zakładów Skarbu Państwa. Niniejsza ustawa przedstawia dwa sposoby prywatyzacyjne, którymi są pośrednie i bezpośrednie. Stało się to dużym udogodnieniem.

Sposób pośredni był podzielony na dwa etapy, którymi są komercjalizacja i nabycie stanu akcyjnego utworzonej spółki. Etapy te były w stosunku do siebie uzależnione, gdyż to komercjalizacja otwierała drogę drugiemu etapowi. Proces komercjalizacji wykonywany był poprzez Ministra Skarbu Państwa, po uprzednim złożeniu na jego biurku wniosku od dyrektora zakładu bądź związku pracowniczego. Mógł on także rozpocząć ten proces ze swojej inicjatywy. Proces ten polegał na zmianie uprawnień przedsiębiorstwa z będącego własnością Skarbu Państwa na formę spółki rynku handlowego. Przemiana ta stanowiła gwarancję pozostawienia formy prawnej, natomiast akcjonariuszami stają się osoby fizyczne bądź prywatne, które powyższe akcje uzyskały w porozumieniu ze Skarbem Państwa.

Metodę bezpośrednią zaś stanowią trzy sposoby jej prowadzenia. Pierwsza forma to sposób podziałowy zasobów przedsiębiorczych, odnosząca się do niewielkich zakładów państwowych.

Drugim wariantem prywatyzacyjnym jest wprowadzenie tych zasobów do kapitału drugiej spółki. Polega ona dokładnie na stworzeniu przez państwo spółki handlowej z odrębnymi jednostkami. Podmiot gospodarczy dostaje w związku z tym kapitał majątkowy danego zakładu, natomiast Skarb Państwa otrzymuje w drodze konsolidacji 75% udziałów w spółce.

Trzecią i ostatnią formą prywatyzacji bezpośredniej jest wprowadzenie tego majątku do odpłatnego obrotu, polegającego na rozpowszechnieniu tzw. bonów prywatyzacyjnych, inicjowanych przez Sejm z wniosku Rady Ministrów. Powyższe bony stanowią formę zapłaty za nabyte udziały wynikające z przeobrażenia się przedsiębiorstwa, za otrzymanie możliwości członkostwa w podmiotach finansowych, będących w posiadaniu udziałów przeobrażonego zakładu Skarbu Państwa oraz za wykupywanie zakładów. Bony tego typu dostaje każdy obywatel kraju, zgodnie z ustawą. Charakterystycznym sposobem tego procesu jest Program Powszechnej Prywatyzacji, określany jako PPP, który swój początek miał w grudniu 1994 roku. Jego wprowadzenie było wynikiem idei podwyższenia konkurencji, efektów produkcyjnych przedsiębiorstw oraz powiększenia dla tych zakładów popytu. Narodowy Fundusz Inwestycyjny, utworzony do powiększenia i obrotu udziałami i sprywatyzowanych zakładów, a także do rozdzielania na każdego dorosłego obywatela RP ich części, tworzy główny element PPP. Warunkiem istnienia NFI jest okres funkcjonowania przez10 lat, natomiast po tym czasie mogą one przejść w status powierniczy. Jego kryterium jest zwiększanie zasobów spółki oraz możliwość wykupu udziałów odrębnych zakładów. Podstawowym czynnikiem, który wpłyną na wzrost gospodarki w Polsce jest segment prywatny, natomiast odgórne i oddolne procesy prywatyzacyjne stały się przyczyna rozbudowy konkurencyjnej architektury gospodarczej. Segment prywatny produkował w 2001 r. 75% PKB i dawał pracę 70% Polaków, będących aktywnymi działaczami zawodowymi.

Prywatyzacja o sposobie kapitałowym, czyli pośrednim.

Tego rodzaju prywatyzacja jest główną metodą przeobrażeń własnościowych. W swojej objętości posiada generalnie same większe zakłady, których rentowność oraz rozrost kapitałowy jest bardzo zadowalający. Podstawą do przejęcia przedsiębiorstwa przez ten sposób prywatyzacji są odpowiednio zadowalające rezultaty ekonomiczne. Droga kapitałowej przemiany dokonywana jest poprzez dwa etapy, z których pierwszy z nich stanowi komercjalizacja, czyli przeobrażenie zakładu państwowego w spółkę, w której zarząd stanowi Skarb Państwa. Jest to wstępna reguła poszukiwawcza kolejnego zasobu kapitałowego, który jest niezbędny do rozrostu bądź utrzymania stałej wartości firmowej. W proces etapu drugiego wchodzi sprzedaż zasobu akcyjnego bądź też udziałów skomercjalizowanych spółek chętnym jednostka trzecim, co stanowi proces prywatyzacji właściwej. Jednostki te stanowić mogą niewielcy inwestorzy, inwestorzy strategiczni, również ci z poza granic kraju. Biorą oni udział w ofertach publicznych, są zapraszani na negocjacje wszystkich inwestorów o charakterze strategicznym bądź na przetargi. Najkorzystniejsza efektywność ekonomiczna osiągana jest w drodze połączenia sposobów ofert publicznych z równoczesnym upłynnieniem zasobów akcyjnych w trakcie negocjacji tworzonych na fundamencie zaproszenia publicznego. Wstąpienie do procesu prywatyzacyjnego spółek jest zainicjowane tworzeniem strategii prywatyzacyjnej ogółu działalności. Do poprawności i dobrej efektywności drogi prywatyzacji pośredniej będzie przykuwana wielka uwaga, ponieważ jej powodzenie gwarantuje wdrożenie programów publicznych.

Gwarancją jest również optymalny stan interesów zawieranych w spółce, a także w radzie pracowniczej. Powodem tego ma być selekcja wyboru inwestora w związku z pakietem warunków, przy których poza negocjacja ceny i zasobami płatnościowymi, główny charakter będzie przywiązywany do pakietu inwestycyjnego, a także socjalnego i środowiskowego.

Proces prywatyzacji o sposobie bezpośrednim.

Metoda ta jest przemianą charakteru własnościowego zakładów Skarbu Państwa bez wcześniej przeprowadzonej komercjalizacji. Wykonywana ona jest poprzez jednostkę założycielską, której podstawą jest dział ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. mówiącej o sposobach komercjalizowania i przeprowadzania procesów prywatyzacyjnych w stosunku do firm państwowych. Zadaniem tej metody jest podział całości składników materialnych i niematerialnych zakładu. Ma ona zastosowanie w stosunku do firm, które są w stanie spełnić trzy wymogi ustawodawcze, mianowicie: stan etatów z końcem roku, będącego poprzednim w stosunku do czasu prywatyzacji, nie może wynosić powyżej 500 osób, stan wartościowy sprzedanych produktów oraz usług nie może być większa niż granica równowartości 6 mln ECU, natomiast wielkości kapitału własnego nie będzie wyższa niż równowartość 2 mln ECU.

Prywatyzacja metodą bezpośrednią wykonywana jest poprzez zastosowanie takich warunków jak: proces sprzedaży przedsiębiorstwa, wprowadzenie w zasoby spółki dóbr, które zostały osiągnięte na poziomie negocjacji publicznego zaproszenia, przekazanie na korzyść odpłatną do powstałej jednostki osób fizycznych. Wraz z programowym rozporządzeniem prywatyzacyjnym bierze się pod uwagę dalsze prowadzenie prac wykonywanych na podstawie przepisów zawartych w ustawie o prywatyzacji i komercjalizacji zakładów Skarbu Państwa.

Proces prywatyzacji dokonywany poprzez odwrócenie wierzytelności.

Według przepisów działu z ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 roku odnośnie komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, mogą one zostać przeobrażone w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, której udziały własnościowe objąć mogą jego wierzyciele za wierzytelności. Do wykonania tego sposobu konieczne jest wykonywanie procesów restrukturyzacji. Powyższy rodzaj prywatyzacji wykonywany będzie z reguły poprzez zwiększanie środków kapitałowych przy pomocy udziałów inwestora strategicznego. Sposób ten można wykorzystać na wyższą skalę odnosząc się do dziedzin charakteryzujących się dużym progiem dekapitalizacji majątkowej, w których istnieje potrzeba przeprowadzenie restrukturyzacji. Wymogi łączenia procesów restrukturyzacyjnych z prywatyzacyjnymi poprzez poprzednią dekapitalizację będzie posiadało związek z działami, w których istnieje potrzeba wnoszenia dużego kapitału, jak np. górnictwo, hutnictwo, przemysł zbrojeniowy oraz transportowy. Dotyczyć również będzie monopolisty w kwestii ubezpieczeń, czyli PZU. Działania prywatyzacyjne w większej mierze znajdują wsparcie finansowe w budżecie państwa. Skarb Państwa posiada również możliwość zaciągania pożyczek w Banku Światowym. Jest to rodzaj finansowania pozabudżetowego opierającego się na programie PHARE. Środki te przekazywane są na programy wspierające inicjatywy prywatyzacyjne oraz wspierające prywatyzację zakładów komunalnych. Poprzez te środki finansowane są również analizy przed prywatyzacyjne oraz pozostała pomoc techniczna.