Zawsze, kiedy przystępujemy do omawiania czy poznawania nowej epoki, nowego okresu w dziejach sztuki, musimy przyswoić podstawowe termin, którymi posługiwać się będziemy podczas poszczególnych analiz. Terminy te umożliwią nam lepsze zrozumienie dzieł, którymi będziemy się zajmowali oraz dadzą przejrzystość naszym omówieniom. Do najważniejszych zaliczyć możemy:
- Awangard - terminu tego używa się w dwóch ujęciach. Po pierwsze, jest to określenie stosowane do poezji z okresu XX-lecia międzywojennego. Po drugie natomiast, używa się go do określania nowych i eksperymentatorskich dzieł w sztuce - takich, które odrzucają dotychczasowe formy wyrazu
- Dadaizm (lub "Dada") - marginalny prąd w sztuce przełomu wieków reprezentowany przez takich twórców, jak A. Breton, L. Aragon, P. Éluard. W Polsce natomiast prze Tytusa Czyżewskiego i Stanisława Młodożenica. Dał początek surrealizmowi. Ruch ten opowiadał się za całkowitym odrzuceniem klasycznych form i autorytetów sztuki, na rzecz wolnych, często obrazoburczych działań artystycznych.
- Ekspresjonizm - ruch zapoczątkowany w Niemczech z początkiem XX wieku. Był on sprzeciwem skierowanym w sztukę, która skupiała się na odwzorowywaniu rzeczywistości tworząc działa realistyczne. Ekspresjoniści uważali, że najważniejszy w dziele jest przekaz uczuć towarzyszących tworzeniu.
- Futuryzm - kierunek najlepiej rozwijający się we Włoszech na początku XX wieku. Za kreatora tego ruchu w sztuce uważa się F. T. Marinettiego. Głosił on idę stworzenia nowej sztuki, która będzie sztuką przyszłości, bez żadnych norm i nakazów. Stąd w ich twórczości nie przestrzeganie chociażby zasad ortografii. W Polsce najwybitniejszymi reprezentantami byli Tadeusz Peiper i Julian Przyboś.
- Kreacjonizm - główna tezą tego prądu było odrzucenie kopiowania tego, co zaobserwowane. Kładziono nacisk na moc twórczą artysty i jego kreacyjne, innowacyjne możliwości.
- Neoklasycyzm - twórcy tego prądu w swej twórczości nawiązywali do kultury i form klasycznych i antycznych pierwowzorów. Chcieli, by literatura odznaczała się pięknem formy, wysokim stylem języka. Jego rozwój i trwanie obserwować możemy do dzisiaj.
- Psychologizm - kierunek ten zyskał na sile wraz z odkryciem przez Freuda zasad rządzących ludzką psychiką. Zarówno pisarze starali się pokazywać "portrety psychologiczne" w swych utworach, jak i badacze literatury zaczęli przykładać coraz większą uwagę do tej kwestii i aspektu literatury i sztuki. W literaturze polskiej: M. Kuncewiczowa.
- Realizm - kierunek wywodzący się jeszcze ze starożytności. W przeświadczeniu artystów było wtedy, że przedstawiane przez nich przedmioty odwzorowują rzeczywistość, zbliżają się do jak najwierniejszego jego kopiowania.
- Mimesis - kategoria filozoficzna i artystyczna mówiąca o zależnościach między dziełem sztuki a rzeczywistością.
- Socrealizm - prąd w sztuce, który nastał wraz z wprowadzeniem komunizmu. Uznawany był za jedyny wartościowy i ludowy ruch w sztuce. Przedstawiano w nim sceny z życia zwykłych ludzi - robotników przy pracy, etc.
- Surrealizm - ruch w sztuce, którego początki związane są z Paryżem. Surrealiści uważali, że rzeczywistość nie jest najważniejsza, starali się pokazać, że istnieją jeszcze wyższe stadia, na które może wejść umysł ludzki. Przedstawiali wszystko to, co ich zdaniem było ukryte pod płaszczem rzeczywistości. Dlatego też ich dzieła ukazywały zwykłe przedmioty, ale zawsze zdeformowane, powykrzywiane. Do najważniejszych należeli Salwador Dali oraz Andre Breton.
- Turpizm - prąd w sztuce i literaturze określany mianem "estetyki brzydoty". Twórcy ci uważali, że do rangi wartości estetycznych podnieść również można to, co brzydkie i nie kojarzące się z pięknem. Do najważniejszych przedstawicieli zalicza się Stanisława Grochowiaka, Andrzeja Bursę, Rafała Wojaczka.
- Skamandryci - była to grupa poetycka, do której zaliczali się; Julian Tuwim, Kazimierz Wierzyński, Antoni Słonimski i wielu innych. Ich głównym hasłem było tworzyć poezję zwykłą dla zwykłych ludzi. Beż zbędnych wirtuozerii oderwanych od życia poezja staje się bliższa człowiekowi. Dlatego w ich tekstach dominuje życie ludzi, bohaterem jest zwykły człowiek i jego codzienne sprawy. Ich poezja mocno była zakorzeniona w tradycji i tym różnili się chociażby od awangardy czy futurystów, że mocno czerpali z jej pokładów.
Powyższa lista jest tylko wstępnym omówieniem i charakterystyką poszczególnych poglądów, ale bardzo dobrze pokazuje różnorodność myśli estetycznych jakie zdominowały sztukę w XX-leciu międzywojennym.
