Barbara to jedna z głównych bohaterek powieści Marii Dąbrowskiej pt. "Noce i dni", jest córką Adama i Jadwigi Ostrzeńskich. Reprezentuje klasę średniozamożnej, zubożałej szlachty ziemiańskiej. Po śmierci ojca, matka nie rezygnuje z dalszego kształcenia córki. Jednak marzenia o studiach porzuca Barbara z powodu zawodu miłosnego ze strony Józefa Tolibowskiego, wyjeżdża do stolicy, by uczestniczyć w kursie krawiectwa. Nie kończy go z przyczyn finansowych, ostatecznie osiada jako nauczycielka na pensji.
Na wieczorku towarzyskim u Ładów widzimy Barbarę, która zwraca uwagę mężczyzn, mimo iż nie jest klasyczną pięknością. Podczas tego spotkania pierwszy raz widzi Bogumiła, którego poślubi, nie jednak z miłości, a rozsądku. Odczuwa ona już presję staropanieństwa społeczną i wewnętrzną, pragnie również zrewanżować się Tolibowskiemu za zdradę z przeszłości. Barbara nigdy bowiem, nawet będąc mężatką, nie zapomniała o tamtym pierwszym romansie. Nieraz porównuje ona Bogumiła do pierwszego kochanka, nie potrafi przestać pytać: "Czemu takim nie okazał się tamten, którego kochałam przez osiem lat?"
Barbara ma bogata osobowość, jest wrażliwa, uczuciowa, ale też skłonna do filozoficznej refleksji nad sensem życia i śmierci: "Cóż stąd, że umieramy? Życia wciąż jest tak dużo. Wszystko mija, a nic się, nic się nie zmienia. Po złotym tle wciąż płyną szare obłoki...o, jak mnie ta myśl uspokaja." Jest przy tym wyjątkowym połączeniem swoistego idealizmu i pragmatyzmu, wymagając od siebie jednocześnie spełnienia wszystkich przypisanych w tamtej epoce kobiecie ról społecznych - matki, gospodyni, żony, ale też i kobiety wykształconej. W konsekwencji żyła ona w poczuciu ciągłego braku satysfakcji, nie zrealizowana, i niezaspokojona: "I tak kłębiło się wszystko: dzieci, konfitury, powieści, artykuły, wiele artykułów, czyjeś oświadczyny, sukcesy gospodarskie, moralne, towarzyskie, losy najrozmaitsze, a wszystkie jakby dla niej stworzone, bo biedny człowiek, jeśli nawet nie potrafi dobrze przeżyć jednego życia, chciałby ich przeżyć z dziesięć. Ambicje rosły w długie, nie zajęte godziny, a w końcu stawały się tak nienasycone, że pani Barbara przestawała się czuć w możności zaspokojenia choćby jednej". Okazuje się, ze najłatwiej jest jej zrealizować tradycyjny ideał kobiety- troskliwej, opiekuńczej, zaradnej, a nawet kochającej pani domu, gorzej jest z osobistymi, intelektualnymi czy towarzyskimi ambicjami.
Jest szczera osobą, często jednak nieopanowaną i impulsywną. Wybuchom wściekłości towarzyszą często cierpkie słowa, jednak zawsze Barbara za nie przeprasza. Emocje, które kłębią się w niej muszą znaleźć tę właśnie gwałtowna drogę ujścia- taką ma naturę.
Zdecydowanie Maria Dąbrowska w swej powieści stworzyła postać kobiety niejednoznacznej, kobiety, która jednocześnie wzbudza w nas sympatię- za szczerość, ambicję i antypatię - za grymas wiecznego niezadowolenia, wybuchowość. Trudno zatem ocenić czytelnikowi postępowanie Barbary. Jednak w powieści współczesnej nie chodzi o stworzenie typów, za pomocą których gani się lub aprobuje pewne postawy życiowe, lecz o wykreowanie możliwie najbardziej podobnych nam charakterów- zmiennych, niejednoznacznych, skomplikowanych, kontrowersyjnych. Barbara należy zapewne do takich postaci i dlatego "Noce i dni" należy uznać za duży sukces polskiej powieści.
