Prąd awangardowy w XX wieku opiera się na deformacji rzeczywistość. Artyści już wcześniej sięgali po możliwości ukazywania zjawisk odwróconych, wyolbrzymionych, jednak właśnie wtedy tendencje te rozwinęły się najbardziej. Spowodowane było to faktem ,iż świat nigdy nie był doskonały a twórcy mieli szanse za pomocą swoich dzieł , rozbija jego strukturę ,tworzyć go na nowo. Poza tym formy, które odzwierciedlały rzeczywistość, zaczęły nudzić. Szukano sposobu na intelektualne szokowanie, które pobudzałoby do myślenia.
Literatura awangardowa ,postrzegana jako eksperyment albo też dziwactwo, nie pozwala pozostać autorowi obojętnym. W tym celu konieczne stało się stosowanie takich technik jak
deformacja, absurd, groteska, parodia, noveau-roman, oniryzm.
Deformacja jest zabiegiem odkształcania, deformowania obrazu świata przedstawionego a utworze. Świat ten nie jest wzorowany na rzeczywistości, ale korzysta z jej elementów do budowy świata nowego, który rządzi się własnymi regułami. Deformowanie dotyczy nie tylko logiki wydarzeń ale także czasoprzestrzeni. Skutkiem tego jest zmiana powieści z tej, jak mawiał Stendhal, która jest" lustrem przechadzającym się po gościńcu", w ukazującą świat krzywym zwierciadle.
Groteska to z kolei karykaturalne wyolbrzymienie pewnych cech. Podkreśla skrajności, dziwaczności i ekstrawagancję, które mają zadanie zaszokować odbiorcę.
Poeci odwzorowują rzeczywistość za pomocą stosowania metafor. U Przybosia widzimy umiejętność odwracania perspektywy ( "Z Tatr"),a u futurystów przejawia się negacja tradycji i wygłaszane hasło "Słowa na wolności". Dramat staje w opozycji do panującego dotychczas naturalizmu. Przykładami są np. dzieła Witkacego. Realizuje on w swych dziełach jego teorię "czystej formy" poprzez przedstawianie dziwnych sytuacji, osób i ich przemian. Zgodnie z tą teorią do istoty sztuki można dotrzeć tylko jeśli nie naśladuje on realności. Gombrowicz jest prekursorem powieści noveu-roman, gdzie pojawia się wiele groteski i odkształceń od rzeczywistości Taką groteskową scenę może stanowić pojedynek na miny czy obiad u Młodziaków. Podobne cechy wykazuje także proza Schulza ("Sklepy cynamonowe"), gdzie tworzy on świat rzeczywisty z wyobraźni twórcy. Jest to świat przedstawiony w konwencji sennej, gdzie normalną rzeczą są międzygalaktyczne podróże, wędrówka wśród labiryntów podświadomości ludzkiej.
"Ferdydurke" ukazuje wiat zdominowany przez trzy pojęcia -pupę, gębę oraz łydkę. Groteska przedstawionego świata przejawia się chociażby w kreacji 30-letniego ucznia.
"Mistrz i Małgorzata" prezentuje postaci fantastyczne przybywające do Moskwy . Są to Woland i jego świta. Światem rządzi szatan, co zakłóca jego funkcjonowanie zgodne z regułami prawdopodobieństwa.
"Proces"- czas akcji jest nieokreślony w tym utworze, który przedstawia groteskowo przerysowaną biurokrację oraz instytucję sądu. Całe miasto jest zamieszane w proces a jednak nikt nie zna powodu, dla którego oskarżono i zabito Józefa K.
"Szewcy" stosują deformację i groteskę w celu osiągnięcia czystej formy.
