Narracja
Narrator ukazuje siebie samego na dwa różne sposoby. Najwyraźniej można to zaobserwować na podstawie jego wypowiedzi, które są dostosowane do sytuacji. Tadeusz to student, ale również pracownik kantorku. Przyjmując postawę adaptacji do zaistniałych warunków, zmienia się zależnie od tego, jak powinien się w danym momencie zachować. Ucieka się do oszustwa, aby zarobić więcej pieniędzy. Używa języka potocznego, przesyconego kolokwializmami i wulgaryzmami w kontaktach z inżynierem oraz klientami kantorku. Drugie oblicze bohatera ujawnia się w jego rozmowach z Marią, w której jest zakochany. Używa wtedy języka poetyckiego, zawierającego liczne porównania i przenośnie. Tadeusz żyje w dwóch różnych rzeczywistościach - jedną z nich jest wojna, która wyzwala w nim zachowania podlegające instynktowi samozachowawczemu, druga natomiast to świat poezji i uczucia do Marii.
Zmiany, jakie zachodzą w bohaterze pod wpływem wojny
Tadeusz zmienia się, coraz mniej wagi przywiązuje do przestrzegania zachowania moralnego, coraz bardziej zależy mu na pozyskaniu jak największych korzyści materialnych. Obce stają mu się wartości etyczne, dąży tylko do osiągnięcia własnych celów. Okrucieństwa, których był świadkiem pozbawiły go wyższych uczuć, sprawiły, że obojętnie przyjął wiadomość o śmierci ukochanej Marii, cynicznie wypowiedział się na temat produkcji mydła z tłuszczu ludzkiego. Ważniejsze niż zagłada milionów stało się przeżycie jednostki, jaką był on sam. Bronił siebie i skupiał na tym wszystkie swoje wysiłki.
Bohaterowie
Furmani - ich praca polega na przewożeniu różnych materiałów: wapna, cementu, gipsu. Okradają kupców, dla których pracują. Kradzione produkty sprzedają później na rynku.
Sklepikarz - udaje mu się oszukiwać na ilości sprzedawanych towarów. Wódkę odmierza w taki sposób, żeby jak najwięcej zaoszczędzić.
Inżynier - sprytny i obrotny człowiek, który chwyta się każdej pracy, byle tylko zarobić na wojnie. Oferuje swoją pomoc w wykupieniu rodzin żydowskich z getta, jednocześnie handlując z wrogiem.
Kierownik - handluje kradzionymi rzeczami, ułatwiając tym samym prowadzenie złodziejskiego procederu. Fałszuje dokumenty.
Tadeusz - pomaga podrabiać dokumenty Kierownikowi, jest studentem, pisarzem, pracuje w kantorku, zajmuje się też rozwożeniem bimbru.
Bohaterowie "Pożegnania z Marią" stworzyli sobie obóz poza murami obozu, co znaczy, że rządzili się podobnymi prawami co więźniowie. Zamiast pomagać sobie, oszukiwali siebie nawzajem, koncentrowali się wyłącznie na własnych korzyściach, próbowali ocalić życie i zarobić jak najwięcej na nieuczciwych interesach. Nawet miłość straciła znaczenie wśród pogoni za zyskiem.
