Najważniejsze symbole czasów średniowiecznych to bez wątpienia krzyż i miecz. Odzwierciedlały one dwa najważniejsze ośrodki mający wpływ kulturę ówczesnego świata, czyli Kościół i dwór. Wysuwały one na plan pierwszy różne wartości i ideały. Kościół koncentrował się na duchowej sferze człowieka i zalecał ascezę w celu przybliżenia człowieka do Boga. Dwór natomiast za główny ideał uważał obronę ojczyzny i religii przed wrogiem poprzez walkę zbrojną. Ponadto oba stanowiska podkreślały bezwzględną wierność Bogu.
Powyższe symbole pojawiały się również w literaturze. Często oba stanowiska prezentowano w jednym utworze, jak to miało miejsce na przykład w "Pieśni o Rolandzie", arcydziele datowanym na XI/XII wiek. W tym francuskim dziele epiki rycerskiej główny bohater, Roland, ginie na polu bitwy walcząc z Saracenami, wrogami chrześcijaństwa. Główny bohater wyraża poprzez swoją rycerską śmierć bezgraniczną wierność Bogu, ojczyźnie, a także władcy, królowi Francji.
Powyżej omówione wzorce opisywane w średniowiecznych dziełach były drogowskazami dla ówczesnego człowieka. Powinien on do nich dążyć, wyznaczona przez nie droga życiowa była jedyna i słuszna. O uniwersalizmie tych wartości decydowała pozycja tych dwóch ośrodków które w ówczesnym czasie dominowały w każdej sferze życia. A zatem świat ukazywany w utworach literackich pokazywał uproszczony do kilku wzorców osobowych model - święty, władca, rycerz.
