Temat: Bohater romantyczny jako bojownik o wolność. Dokonaj uzasadnienia tej tezy na podstawie utworów Adama Mickiewicza: III części "Dziadów", "Pana Tadeusza", "Konrada Wallenroda".
Sposób konstrukcji profilu osobowości bohatera literackiego uzależniony jest od wielu czynników. Wśród nich na pierwsze miejsce wysuwają się czynniki pozaliterackie: okoliczności powstania utworu, przeżycia czy przemyślenia autora. Problematyka dzieła wypływa z realnych problemów rzeczywistości. Istotne są tutaj warunki społeczne, ekonomiczne czy polityczne, w jakich autor pisze swoją książkę. W przypadku polskiej literatury romantycznej takim głównym elementem wpływającym na kształtowanie jej bohaterów była sytuacja polityczna znajdującego się pod zaborami narodu polskiego. Dodatkowo bohaterowie romantyczni często reprezentują poglądy i ideały samych autorów dzieł literackich, są wręcz odbiciami ich postaci i życia. Taką sytuację zaobserwować można w przypadku utworów Adama Mickiewicza.
Literatura romantyczna ukazuje nam bardzo osobliwy typ postaci literackiej. Można ją określić za pomocą słów: niepowtarzalność, niezwykłość, siła namiętności i uczucia, indywidualizm. Jest to postać zbuntowana, zmagająca się ze sobą, ze społeczeństwem, z Bogiem. Nieustannie walczy i pragnie tworzyć coś nowego. Sprzeciwia się niesprawiedliwości społecznej, obojętności świata i jego sztywnym konwenansom. Bohater romantyczny jest idealistyczny, marzycielski, altruistyczny, wrażliwy (często przewrażliwiony), bezinteresowny. Dla wielkiej idei jest w stanie wszystko poświęcić, także osobiste szczęście. Często czuje się samotny, wyobcowany i niezrozumiany przez innych. Taki opis bohatera romantycznego nie oznacza oczywiście, że w każdym dziele literackim tego okresu pojawiała się dokładnie taka sama postać. Bohaterowie ci bywali niejednorodni, opętani różnymi wielkimi ideałami, jednak ich zasadniczy profil osobowościowy pozostawał taki sam. W przypadku polskiej literatury byli to bohaterowie walczący o wolność swego zniewolonego narodu i służący ojczyźnie. Ich główną ideą był patriotyzm. Biorąc pod uwagę czas powstawania utworów, można wyróżnić w polskiej literaturze wiele kilka odmian bohaterów romantycznych. Często są to postaci dynamiczne, przeżywające wielkie duchowe przemiany. Jednak ich cel był zawsze taki sam: walka z zaborcą o wolność polskiego narodu.
Główny bohater III części "Dziadów", Konrad, to poeta-kreator. Czuje w sobie odpowiedzialność za przyszłe losy swojego narodu i potęgę wystarczającą, by dokonywać zmian na lepsze. Jest przekonany, że z tyranią zaborcy należy czynnie walczyć, a z drugiej strony wierzy, że tylko on jest w stanie dać Polakom wolność. Dlatego też w Wielkiej Improwizacji zwraca się do Boga z żądaniem przydzielenia mu "rządu dusz". Konrad nie waha się wyzwać Boga na poetycki pojedynek, a gdy Stwórca nie odpowiada na jego wyzwanie, bohater w gniewie nazywa Go "carem" - jest to dla zniewolonych pod władzą caratu Polaków najgorsza obelga. Bohater III części "Dziadów" jest romantycznym odpowiednikiem Prometeusza - z miłości do narodu chce wykraść dla niego ogień wolności. Konrad walczy dla sprawy narodowowyzwoleńczej nie tylko w sposób etyczny, ale jest w stanie posunąć się także do czynów niemoralnych (bluźnierstwo). Romantyczny indywidualizm bohatera ma swoje źródło w przekonaniu o sile i mocy poezji oraz jej niezwykłym wpływie na naród. Konrad głęboko wierzy, że poświęcenie jednostki dla ogółu nie pójdzie na marne, a jego efektem będzie wolność Polaków. Jego walka ma samotny charakter, podobnie jak w przypadku innego mickiewiczowskiego bohatera - Konrada Wallenroda.
Wallenrod, w przeciwieństwie do bohatera "Dziadów", nie ma wygórowanego mniemania o swojej wielkości i wyjątkowości. Przeciwnie - zmuszony przez okoliczności do ukrytej, podstępnej walki, przeżywa wielkie rozterki i wątpliwości natury moralnej. Z jednej strony jest przekonany o konieczności pokonania wroga. Z drugiej jednak bardzo cierpi nad tym, że nie może tego zrobić w otwartej, honorowej walce, lecz musi zdradzać i oszukiwać. Rozdarcie wewnętrzne wyniszcza go od środka, popychając w stronę alkoholu. Mickiewicz pokazuje swojego bohatera w całym psychologicznym skomplikowaniu, tak że odbieramy go jako postać niejednoznaczną i kontrowersyjną. Z jednej strony Konrad Wallenrod dokonuje heroicznego czynu, z drugiej przeżywa rozterki, wahania, nawet odwleka chwilę decydującego ciosu. Konrad ma świadomość, że zakończeniem jego tragicznego losu będzie śmierć - po wypełnieniu swojej spiskowej misji nie będzie mógł ujść zemście Krzyżaków. Dodatkowo Konrad Wallenrod przeżywa osobisty dramat. Podobnie jak Gustaw-Konrad z "Dziadów", odwrócił się od miłości do kobiety, rezygnując z osobistego szczęścia na rzecz służby ojczyźnie. Jednak nieszczęście Gustawa polegało na zdradzie, której dopuściła się kobieta, którą kochał, a Konrad Wallenrod zmuszony jest porzucić swoją kochającą żonę, łamiąc życie sobie i jej. Obie te sytuacje są dramatyczne, jednak los Wallenroda, ściśle związany z losem zniewolonego kraju - "szczęścia w domu nie znalazł bo go nie było w ojczyźnie" - nosi pogłębione piętno tragizmu.
Kolejna godna uwagi postać to ksiądz Robak-Jacek Soplica z "Pana Tadeusza". Mickiewicz rozwija tutaj swoją koncepcję bohatera romantycznego i jego ukochanej idei: od miłość - poezja - społeczny patriotyzm. Historia życia Jacka Soplicy to konsekwencja popełnionej w młodości zbrodni, wynikającej z nieszczęśliwej miłości do Ewy Horeszkówny. Gdy jej ojciec nie zgodził się na ślub i wzgardził młodzieńcem, ten dokonał gwałtownej zemsty. Jego dramat ma więc charakter miłosny i moralny. Ceną za zbrodniczy czyn było poczucie winy prześladujące go do końca życia. Nieszczęśliwy Jacek poszukiwał odkupienia swoich win w służbie ojczyźnie i społeczeństwu jako mnich - ksiądz Robak. Zachowywał się w sposób tajemniczy i niezwracający uwagi, twarz zawsze zasłaniał kapturem. Jako niezmordowany emisariusz polityczny działał na całej Litwie, przygotowując zaścianki szlacheckie do powstania zbrojnego przeciwko zaborcy i do przystąpienia do Legionów Polskich. Oświecał politycznie najuboższe i najmniej uświadomione warstwy społeczne. Mimo że okrywająca go hańba i zła sława musiały być dla niego strasznym brzemieniem, dopiero na łożu śmierci zdecydował się wyznać: "Jam jest Jacek Soplica". Ksiądz Robak nie był typem samotnika, nie ukrywał się przed światem w klasztorze, niw widział sensu w ucieczce od rzeczywistości. W jego postaci zauważyć możemy, oprócz typowych cech romantycznych, także nowy element: patriotyzm o charakterze społecznym. Ksiądz Robak jest pierwszym z wielkich mickiewiczowskich bohaterów, który nie jest indywidualistą. Jest przekonany o słuszności działania grupowego, o mocy tkwiącej w całym narodzie. Tylko wysiłek podejmowany wspólnie przez całe społeczeństwo może przynieść wolność.
Wyraźnie widoczna jest więc ewolucja duchowa polskich bohaterów romantycznych, zmiany sposobu myślenia i działania. Zmienia się także ich pojmowanie narodu - od bliżej nieokreślonej całości, po wspólnotę ludzi mówiących tym samym językiem i przekazujących sobie nawzajem z pokolenia na pokolenie jedną tradycję. Jest to zapowiedź bardziej dojrzałego, realistycznego podejścia do spraw narodowych.
Polska literatura doby romantyzmu nie podaje idealnego rozwiązania tragicznej sytuacji, w jakiej znalazło się polskie społeczeństwo. Obrazuje to niemożność znalezienia złotego środka, który przywróciłby upragniona wolność. Dlatego też wszyscy romantyczni bohaterowie ponoszą - większą lub mniejszą - klęskę. Nie jest im dane zaznać szczęśliwego, spokojnego, domowego życia. Ciągle muszą cos poświęcać, rezygnować z tego co jest im drogie, a przyświecającego im celu nigdy nie udaje się do końca zrealizować. Jest to symbol dramatu polskiego narodu.
