Bohater romantyczny jest beż wątpienia jednym z najoryginalniejszych i najbardziej rozbudowanych pomysłów poetów romantycznych. Każdy utwór poetycki, który miał być w założeniu romantyczny, musiał posiadać takiego bohatera. Jego charakterystycznymi cechami, było wyobcowanie ze społeczeństwa, jego przezeń niezrozumienie. Nie mniej ważne są tu również elementy związane z nieszczęśliwą miłością i dramatem po utracie miłości. Najbardziej jednak tajemniczym i interesującym motywem związanym z życiem takiego bohatera, jest niewątpliwie jego przemiana. Jest to element, który występuje w większości utworów romantycznych, odnajdujemy go również w twórczości naszych rodzimych poetów. Wystarczy wspomnieć takie postacie, jak: Kordian, Konrad czy Gustaw.
Jako pierwszej przyjrzyjmy się osobie Gustawa, bohatera IV. Cz. "Dziadów" Adama Mickiewicza. Mamy tu ukazanego pustelnika, który tuła się po świecie i poszukuje leku na swą schorowaną duszę. Rozpacz po nieudanej miłości doprowadziła go do śmierci, bo jak się okazuje Gustaw jest marą, duchem, który błąka się po świecie prosząc o odkupienie. Jest on bardzo zmęczony już tym ciągłym bólem, który nosi w sobie po ukochanej kobiecie, wtedy przed księdzem dokonuje symbolicznego samobójstwa i przebija się sztyletem. Jest to oczywiście śmierć symboliczna, bo on już nie żyje. Ale ma to być śmierć, która pozwoli mu na nowo odżyć. Da mu możliwość nowego życia, w którym nie będzie już cierpiał z powodu miłości.
Po tych scenach autor przenosi nas do III. cz. "Dziadów", gdzie mamy ukazanego Gustawa budzącego się jakby ze snu i znajdującego się w celi więziennej. W tym momencie nastąpiła przemiana. Gustaw - romantyczny kochanek - zmienia się w Konrada - bojownika o wolność ojczyzny. Symbolem tej przemiany są słowa, które zapisuje Gustaw na ścianie - przekreśla imię Gustaw i pod spodem pisze Konrad. Od tej chwili staje się nowym człowiekiem - Konradem.
Konrad nie jest już zaślepionym kochankiem, któremu wali się świat na głowę z powodu nieudanej miłości.
Teraz jest bohaterem, którego największą i jedyną ambicją jest doprowadzić do wyzwolenia Polski. Jest to bardzo znacząca przemiana, z człowieka, który nie mógł znaleźć sobie miejsca, w kogoś, kto staje na czele społeczeństwa, czuje ogromną moc i chce walczyć o dobro swej ojczyzny. Jest to oczywiście związane z patriotycznym wymiarem literatury polskiego romantyzmu. Taka postawa miała nawoływać i wskazywać drogę ludziom, którym zależało na ojczyźnie. Mickiewicz mówił, by przestali się zamartwiać, ale by podjęli działania, walkę, bo tylko to może doprowadzić do zwycięstwa.
Podobnie przedstawia tę sytuacje Juliusz Słowacki w "Kordianie", który również jest załamany po nieudanej miłości i również ma myśli samobójcze. Uważa, że nie ma już po co żyć. Jednak nie zabija się, ale postanawia wyruszyć w podróż. I to właśnie ta podróż jest momentem przemiany dla bohatera Słowackiego. Dochodzi on podczas niej do wniosku, że lepiej poświęcić się dal ojczyzny, niżeli bezsensownie się zabić.
Tak więc Kordian postanawia wyruszyć w podróż po Europie. Rezygnuje z nieszczęśliwej miłości do swej ukochanej Laury, a całe uczucie oddaje dla ojczyzny. To ona jest teraz jego jedyną miłością. Kiedy bohater podróżuje, możemy obserwować jego duchowe dorastanie. Budzi się w nim świadomość, że wszystkie jego młodzieńcze marzenia i cele, nie mogły się spełnić ponieważ stawiane były one na wyrost. Podróż uczy go, że w rzeczywistości, to nie świat poezji - miłości i uczuć jest prawdziwy, ale świat rzeczywisty, gdzie rolę gra pieniądz i władza liczy się najbardziej. Podróż jest wiec pewnego rodzaju przemianą z zatopionego w ideałach młodzieńca, w dojrzałego mężczyznę, który już wie, czym jest świat. Zwieńczeniem podróży i przemiany jest wystąpienie Kordiana na górze Mont Blanc, gdzie za swój największy cel stawia sobie oswobodzenie Polski, a później całej Europu spod oręża wrogich państw.
W sposób ironiczny przedstawia tę przemianę Zygmunt Krasiński na przykładzie Hrabiego Henryka w "Nie-Boskiej Komedii". Odbiega on trochę od przedstawionej powyżej wizji bohatera romantycznego, a to dlatego, że jest jakby jego ironiczną i komiczną karykaturą.
Od swych poprzedników różni się chociażby tym, że jest szczęśliwie zakochany i nawet żonaty, co przecież przeczyło romantycznej wizji miłości i bohatera. Poza tym Henryk w pewnym momencie, owładnięty zostaje niespodziewaną miłością do pięknej młodej kobiety, dla której jest w stanie porzucić wszystko - rodzinę, by tylko zdobyć jej miłość. Wyrusza, by zdobyć są ukochaną, ale podczas tej podróży - która jest również etapem przemiany - okazuje się, ze ta piękność jest zjawą, w dodatku szkaradną. Wtedy Hrabia postanawia powrócić do domu, ale okazuje się, ze jego żona zmarła. Jest jakby kara za jego złamanie małżeńskiej przysięgi. Poza tym, ta młoda kobieta, która go uwiodła, a później okazała się szkaradą, jest jakby metaforą poezji romantycznej, która uwodzi swymi ideami i pięknem, ale ostatecznie prowadzi do nieszczęścia.
Widzimy więc, że przemiana bohatera romantycznego jest bardzo ważnym elementem utworu romantycznego. Powoduje, że bohater widzi, co naprawdę jest najważniejsze. Odnajduje swój cel, do którego dąży wytrwale - tym celem jest wolność ojczyzny.
