"Dziś dla nas, w świecie nieproszonych gości,
W całej przeszłości i w całej przyszłości
Jedna już tylko jest kraina taka,
W której jest trochę szczęścia dla Polaka:
Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie
Święty i czysty jak pierwsze kochanie."
Klęska poniesiona przez listopadowych powstańców oraz ciężki żywot polskich środowisk emigracyjnych to fakty , które uznaje się za główne w kontekście genezy "Pana Tadeusza". Autor tej epopei narodowej przedstawiając wyidealizowaną wizję rodzinnych stron, powracającą we wspomnieniach z dzieciństwa, przelał w nią wszystkie swoje tęsknoty i gorycz utraty tego co najbardziej kochał. Litwę widzi on jako idylliczną, cudowną krainę, pozbawioną trosk i bólu. Przedstawia ją w niemal baśniowej aurze. Jej mieszkańcy są połączeni więzami krwi lub po prostu przyjaźni, wszyscy są sobie znani. Cała kraina jawi się jak swoista arkadia.
Tkliwe, nostalgiczne uczucia autora przejawiają się nawet w ilustracjach natury, w którą wnika w słowach tak głęboko, jakby właśnie ją obserwował i odbierał wszystkimi zmysłami. Czytając te opisy przenosimy się razem z poetą na litewskie łąki, czujemy niemal zapach lasu i słyszymy szum strumieni. Podmiot literacki wyraża swój zachwyt nad cudami przyrody, twierdzi, że nie istnieje nic wspanialszego i bardziej przejmującego swym pięknem niż widok zachodzącego czy wschodzącego słońca oraz otaczające je różnokształtne obłoki. Te przejmujące obrazy powracające we wspomnieniach dają chociaż chwilowe ukojenie, jak wszystkie dobre wspomnienia.
Przyroda podobnie jak i mieszkańcy tych stron są wyidealizowani. Litwini, Żydzi pozostają ze sobą w zgodzie. Różnice kulturowe nie przynoszą ze sobą podziałów. Równość, braterstwo, podobieństwo poglądów- tak wyglądają stosunku społeczne w tym idealnym świecie. Swoje utrzymanie opierają na pracy gospodarczej, od lat stosując te same metody. Ogólnie mówiąc są tradycjonalistami i pielęgnują szlacheckie obyczaje, tym samym zacieśniając jeszcze łączące ich więzy. Ludność tej krainy, choć czasem popada w konflikty i sprzeczki, umie docenić wagę wspólnego celu i działać razem w razie konieczności.
Sopliców zawsze tętni życiem, które wypełniają mieszkańcom biesiady, uczty i polowania. W tej idyllicznej rzeczywistości nie ma miejsca na problemy, troski, smutek. Autor chce przekazać wiele optymizmu i stara się aby taki był wydźwięk dzieła. Nie pisze przykładowo o upadku wojsk napoleońskich i ich dowódcy. Mimo tego, są też pewne elementy przybliżające rzeczywistość - koncert Jankiela - który jednak uwieńczony jest optymistycznym akcentem "Mazurka Dąbrowskiego".
Adam Mickiewicz w swojej epopei narodowej nie przekazywał nagiej prawdy historycznej, nie to było jego zamiarem i zadaniem. Chciał raz jeszcze obudzić w Polakach patriotyzm, przedstawiając świat w lepszym świetle niż rzeczywistość. Błąkający się po obcych krajach wyrzutkowie, pozbawieni domu, przez moment powracali do niego w wyobraźni, budziły się w nich wspomnienia o utraconej ojczyźnie. Pan Tadeusz miał ukoić stęsknione serca i przywrócić wiarę w wyzwolenie na które wszyscy czekali. Adam Mickiewicz wierzył w nie z całych sił i pragnął aby jego rodacy także uwierzyli. Najlepszym tego dowodem stała się epopeja narodowa, którą stworzył.
