Najwybitniejszy poeta polskiego odrodzenia urodził się w 1530 roku w Sycynie pod Radomskiem. Jego ojciec, Piotr Kochanowski, był zamożnym właścicielem kilku wsi. Sprawował funkcję komornika granicznego radomskiego, a następnie sędziego ziemi sandomierskiej. Matka, Anna z Białaczowskich, była osobą o wysokiej kulturze umysłowej. Jan miał 5 braci i 4 siostry (Mikołaj i Andrzej Kochanowscy również byli uzdolnieni literacko).
Okres studiów
W wieku czternastu lat Jan Kochanowski rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej. Przebieg jego nauki na tej uczelni nie jest znany. W księdze Akademii odnotowano tylko, iż w semestrze letnim 1544 roku "Jan Kochanowski syn Piotra z Sycyny, diecezji krakowskiej wniósł opłatę w wysokości 3 groszy". Trzy lata później umiera ojciec poety. W latach 1551 - 1552 Kochanowski studiuje w Królewcu. Stamtąd udaje się do Włoch. Na Uniwersytecie Padewskim pobiera nauki pod kierunkiem sławnego humanisty prof. Robortella. W Padwie spędził w sumie pięć lat (z dwiema małymi przerwami), zdobywając wiedzę o kulturze, filozofii i literaturze starożytnej oraz o twórcach mu współczesnych, jak np. Dantem czy Petrarce. W czasie studiów korzystał z pomocy sławnych wówczas mecenasów. Jego protektorami byli zamożni magnaci: wielki marszałek koronny Jan Firlej, podkanclerz koronny Filip Padniewski i biskup Piotr Myszkowski. Przebywając we Włoszech, poeta rozpoczął również twórczość w języku łacińskim.
Okres podróży
Po ukończeniu studiów w Padwie Jan Kochanowski rozpoczął serię podróży po Włoszech, Francji i Niemczech w celu jeszcze większego pogłębienia swojej wiedzy. W 1559 roku przebywał w Paryżu. Zbliżył się wówczas do Jana Tenczyńskiego. We Francji Kochanowski poznał również Pierre'a Ronsarda i innych poetów grupy "Plejady". Postulowali oni tworzenie literatury w językach narodowych (zgodnie zresztą z założeniami renesansu). To właśnie pod ich wpływem polski poeta podjął decyzję o pisaniu wyłącznie w języku ojczystym. Wtedy też napisał, jak głosi tradycja, pierwszy tekst po polsku - hymn "Czego chcesz od nas, Panie…". W połowie maja tego samego roku powrócił do kraju jako uznany poeta łaciński.
Okres dworski
Okres studiów i podróży trwał piętnaście lat. Po powrocie do Polski Jan Kochanowski rozpoczął karierę dworzanina. Przez kolejne lata przebywał na dworach swoich mecenasów: Padniewszkiego, Firleja i Myszkowskiego. Dzięki poparciu tego ostatniego poeta otrzymał jako beneficjum probostwo poznańskie. Potem zbliżył się do dworu króla Zygmunta Augusta i na przełomie 1563/1564 roku uzyskał tytuł królewskiego sekretarza. W czasie pobytu na dworach magnackich i królewskim Jan Kochanowski wiele przeżył. Uczestniczył w licznych zabawach, był świadkiem wielu doniosłych wydarzeń politycznych oraz spotykał się z wybitnymi i znanymi osobistościami. Życie dworzanina pozwalało mu także bezpośrednio obserwować świat dworskich intryg i knowań. W tym okresie poeta pisał bardzo dużo fraszek i pieśni, choć niewiele z nich drukował. Jako pierwsze drukiem ukazały się: "O śmierci Jana Tarnowskiego" (1561), "Czego chcesz od nas, Panie…" wraz z poematem "Zuzanna" (1562) oraz poemat "Muzy" (1566). W 1570 roku Jan Kochanowski podjął decyzję o porzuceniu życia dworskiego i przeniósł się do majątku w Czarnolesie, otrzymanego w spadku po matce.
Okres czarnoleski
Przenosząc się do Czarnolasu, poeta pracował już wtedy nas "Psałterzem Dawidów", a także pisał "Pieśń świętojańską o Sobótce" oraz "Pieśń o spustoszeniu Podola". W roku 1575 ożenił się z córką podstolego sandomierskiego Dorotą Podlodowską (Hanną z wierszy miłosnych) i założył rodzinę. Wziął również udział w warszawskim sejmie elekcyjnym zwołanym po ucieczce Henryka Walezego do Francji. Jan Kochanowski poparł wówczas kandydaturę austriacką. Po wybraniu Stefana Batorego na nowego króla Polski, poeta ponownie zbliżył się do dworu królewskiego, do króla oraz do kanclerza Jana Zamojskiego. Zaprzyjaźnił się też z kilkoma wybitnymi osobami, wśród których znaleźli się m.in.: humanista Andrzej Patrycy Nidecki, profesor prawa na Akademii Krakowskiej Piotr Roizjusz i autor "Dworzanina polskiego" Łukasz Górnicki. Przebywając w swoim majątku w Czarnolesie, Jan Kochanowski przeżył śmierć swoich dwóch ukochanych córeczek: Urszulki (1579 lub 1580) i Haneczki (data śmierci nieznana). W roku 1582 umarł drugi brat Jana - Mikołaj (wcześniej w 1574 roku poeta opłakiwał śmierć Kacpra). Ostatnie cztery lata swojego życia Kochanowski poświecił na uporządkowanie i przygotowanie do druku swoich tekstów. Niestety nie udało mu się tego ukończyć, gdyż podjętą pracę przerwała nagła śmierć w czasie pobytu w Lublinie w 1584 roku (prawdopodobnie był to zawał serca). Został pochowany w Zwoleniu. Pozostawił po sobie cztery córki: Ewę, Poliksenę, Elżbietę i Krystynę. Syn pogrobowiec zmarł przed 1585 rokiem.
W latach 1585 - 1586 w Krakowie w Drukarni Łazarzowej ukazała się pierwsza zbiorowa edycja dzieł poety pt. "Jan Kochanowski".
Jan Kochanowski był najwybitniejszym polskim poetą okresu odrodzenia. Wyznawał filozofię tzw. złotego środka (godził filozofię epikurejską ze stoicką i chrześcijańską). Jego utwory przepełnione były mądrościami życiowymi. We fraszkach i pieśniach przedstawił barwny i drobiazgowy obraz epoki, w jakiej przyszło mu żyć. Poeta w znacznej mierze przyczynił się do rozwoju literatury w języku polskim, przeniósł na ojczysty grunt nowe gatunku literackie i tworzył dzieła na europejskim poziomie. Dodatkowo należy wspomnieć o tym, że był twórcą nowego systemu wersyfikacyjnego - wiersza sylabotonicznego. Wszystko to potwierdza słuszność uznawania go za "ojca poezji polskiej".
