Humanizm - to dążenie mające na celu wszechstronny rozwój człowieka, zgłębianie wewnętrznych uczuć i przeżytych sytuacji, przez znajomość wzorów, towarzyszących kulturze ludzkiej od zarania dziejów i stosowanie ich do własnej osoby. Humanizm jest nauka podnoszącą ze wszystkich stron godność ludzką. Jest to zupełne przeciwieństwo pełnej pokory i braku radosnego przeżywania wiary średniowiecznej. Humanizm szukał wszystkich śladów wielkości jednostki. Pytał także, kim tak właściwie jest pojedynczy człowiek. Dzięki humanizmowi wzmacniało się zainteresowanie łaciną i greką. Powstał specyficzny typ uczonego poety. Zainteresowaniem objęte zostały także kultury i języki narodowe. Znalazło to wyraz miedzy innymi w przekładach Biblii.
Reformacja - to zmiany dotyczące religii, zapoczątkowane dzięki Marcinowi Lutrowi, po ogłoszeniu przez niego w 1517 roku, na drzwiach kościoła w Wittenberdze dziewięćdziesięciu tez krytykujących obecny stan Kościoła (m.in. udzielanie w nim odpustów). Było w nich zawarte dążenie do zmiany, weryfikacja dogmatów. Jego wystąpienie umożliwiło powstanie wyznań odłączających się od kościoła katolickiego, wyzwolonych spod władzy papieskiej. Reformacja inaczej patrzyła na człowieka, wskazywała na jego rozdarcie pomiędzy chęcią czynienia dobra, a uczynkami grzesznymi. Nowe nurty znalazły wielu wyznawców, także wśród Polaków, jak Mikołaj Rej.
Epikureizm - był związany z hedonistycznym podejściem do życia - szczęście umieszczał w przyjemności, a zwłaszcza w jej odczuwaniu. Epikur wyróżniał dwie grupy przyjemności - pierwsza była pozytywna, zależna od wydarzeń zewnętrznych, druga negatywna, dająca zupełne uspokojenie. Hasłem wyznawców filozofii Epikura było, by korzystać z każdego nadchodzącego dnia.
Stoicyzm - założycielem był Zenon pochodzący z miasta Kition, który uważał, że wszystko można objąć rozumowym poznaniem. Stoicy zwracali uwagę na cnotę, w której upatrywali źródło szczęśliwości ludzkiej. Najważniejsze dla nich było niewzruszenie wobec zewnętrzności. Kładli też spory nacisk na wykształcenie, gdyż mądrość umożliwiała osiągnięcia stanu, za jakim tęsknili. Społeczeństwo dla stoików było organizmem doskonale zorganizowanym, gdzie trzeba było wypełniać powierzone sobie obowiązki.
Antropocentryzm - był połączeniem wszystkich w zasadzie nurtów spotykanych w renesansie, a zarazem ich podstawą. Wskazywał bowiem na człowieka, jako przedmiot największego zainteresowania. Chciano zgłębiać mechanizmy rządzące nim i jego życiem. Dzięki takim spostrzeżeniom ludzie otwierali się jedni na drugich, oraz na otaczający ich świat, co miało konsekwencje w rozwoju nauk i wynalazków. To także było jedną z przyczyn odbywania dalekich podróży i odkrywania nowych światów. Były to niewątpliwie złote lata dla rozumu ludzkiego, który doceniony był wtedy bardziej, niż kiedykolwiek przedtem.
