Renesans, inna nazwa to odrodzenie, przypada w Polsce na szesnasty wiek. Jest to epoka niezwykła dla naszego kraju - nastąpił w niej niesamowity wzrost sztuki, kultury, świadomości, czy choćby rozwój języka ojczystego. Epokę tę nazywano również "wiekiem złotym". Renesans zakładał, ze najważniejszy jest człowiek, jego życie, czy nawet problemy. Twórcy tego czasu sięgali, inspirowali się i wracali do dorobku artystycznego pisarzy i myślicieli antycznych. Przejmowano ich sposoby myślenia, tworzono gatunki literackie przez nich wypracowane, sięgano po ich światopogląd. Renesans uważa się za rozpoczęcie czasu nowożytnego w historii naszego narodu. Następuje wzrost świadomości społecznej, mają miejsce wielkie i doniosłe wynalazki, rozwój gospodarczy kraju.

Niewyobrażalny wzrost świadomości społecznej i obywatelskiej, miał również swoje konsekwencje i odbijał się na wzroście sytuacji gospodarczej. Zmiany jakie zaszły w narodzie od drugiej połowy piętnastego wieku, w znaczącym stopniu wpłynęły na rozwój kultury i sztuki, czy sposób myślenia poszczególnych osób.

Znaczącą i najbardziej oczywistą przemianą w sytuacji gospodarczej w czasie odrodzenia w Polsce był na pewno rozwój pańszczyźnianego folwarku - taki obrót rzeczy miał swe podstawy w wzrastającym cięgle popycie na produkty rolne, gospodarcze - na przykład zboże. W Polsce, jak i w całej zresztą Europie, zarejestrowano wielką zwyżkę, zainteresowania odbiorców tymi produktami - wynosiła ona w przybliżeniu: czterysta, pięćset procent na każdy produkt. Wprowadzenie przymusowej pracy pańszczyźnianej na ziemi pana, gwarantował niewiarygodny dochód i wpływ. Miało to również niezbyt korzystne dla Polski skutki - szlachta, która do tej pory uchodziła za średnio majętną, stała się bogatą i niezależną materialnie warstwą społeczną. Szlachta średniowieczna stała się silną i wymagającą warstwą, częścią społeczeństwa. Oprócz tego, że szlachta stawała się coraz bardziej bogata i wpływowa, dostawała coś znacznie ważniejszego - niezależność, prawo głosu, wzrastającą liczbę przywilejów, bezpieczeństwo. Zmiany społeczne zapewniały ponad to szlachcie (oczywiście tej najbardziej bogatej, ziemian) wpływ na kształt kultury. Mieli możliwość kształcenia się zarówno we własnym państwie, jak i za granicą, brali czynny udział w rządzeniu narodem, na kształt polityki, jak i na przemiany w życiu obywatelskim i społecznym. Jedynymi konkurentami szlachty stała się inna warstwa społeczna - mieszczaństwo. Tylko ona posiadała jeszcze mocniejszą pozycję w państwie. Sytuacja i prawa chłopów również nie przedstawiała się tak dramatycznie jak do tej pory. Chłopi również mieli szansę się bogacić, gromadzić dobra materialne, pieniądze. Jego praca pańszczyźniana nie była już tak wyczerpująca i trudna. Oczywiście wciąż wyjazd ze wsi wydawał się niezwykle trudny, ale nie był już nie niemożliwy. Jeśli chłop zdobył wpływowe poparcie u ludzi zamożnych, mógł nawet zdobywać wiedzę, kształcić się. Ojczyzna w czasie renesansu była w czasie dla siebie łaskawym, nie miały miejsce żadne większe walki, czy wojny. Kłótnie i spory między poszczególnymi warstwami społecznymi również nie miały ostrych rozwiązań jak w niektórych państwach za granicą, dlatego był to czas wyśmienity, aby dbać o rozwój kultury narodowej - literatury, języka, sztuki, malarstwa. Na samym początku tego "złotego wieku" pisarze tworzyli w językach klasycznych - po łacinie, w mniejszym stopniu po polsku. Dopiero później wzrasta zainteresowanie na dzieła, które tworzone są w językach narodowych. Tę sytuację świetnie odzwierciedlają, najważniejsze słowa jednego z twórców tej epoki - Mikołaja Reja. Brzmiały one następująco:

"A niechaj narodowe wżdy postronni znają isz, Polacy nie gęsi, isz swój język mają".

Rej był jednym z dwóch twórców, którzy tworzyli w języku ojczystym. Drugim był znakomity twórca tej epoki, uważany za ojca literatury polskiej - Jan Kochanowski. Jego dorobek artystyczny jest niezwykle bogaty, poruszający wiele ważnych i palących społecznie tematów - patriotyzm, religię, wiarę, aspekty moralne i etyczne człowieka, tajemnicę życia... Twórcy ci wypracowali swoimi dziełami ideał człowieka renesansu, humanistę, człowieka światowego, wszechstronnie wykształconego(zwłaszcza Kochanowski). Namawiali oni do tego, aby człowiek nauczył się korzystać z każdej chwili swego życia, głosili Horacjańskie hasło - "carpe diem", czyli "chwytaj dzień". Oczywiście prawdziwy humanista powinien we wszystkim co robi umieć zachować "złoty środek", umiar, nie powinien przesadzać. Kochanowski mówi, że jeśli człowiek chce trafić do nieba to powinien służyć i dbać o bezpieczeństwo państwa:

"A komu droga otwarta do nieba, tym, co służą ojczyźnie".

Obaj pisarze krytycznie odnosili się do bezprawia szlacheckich występków. Warstwę tę krytykowali za samowolę, dbanie wyłącznie o własne interesy, gromadzenie swoich majątków, egoizm, zupełny brak zainteresowania sytuacją państwa. Mikołaj Rej, jako pierwszy twórca w historii, wstawia się za uciskanym i męczonym chłopem.

Jan Kochanowski natomiast przyswoił na gruncie polskim następujące gatunki antyczne - tren, fraszkę, czy pieśni. Jako pierwszy twórca w historii literatury ojczystej napisał dramat w języku polskim , zatytułowany "Odprawa posłów greckich". Swój cykl trenów, również jako pierwszy polski twórca poświęcił zmarłej malej dziewczynce, do tej pory treny były poświęcane osobą zasłużonym dla ojczyzny - bohaterom, herosom. Obok literatury pięknej rozwijał się nurt publicystyczny. Jej przedstawicielem był Andrzej Frycz Modrzewski. Napisał on traktat zatytułowany "O poprawie Rzeczypospolitej" - 1551 rok. Na dzieło to składają się następujące rozdziały: "O szkole", O Kościele", "O wojnie", "O obyczajach", "O prawach".

"Złoty wiek" dlatego, iż w czasie renesansu nastąpił wielki wzrost świadomości narodowej, rozwój literatury pisanej w ojczystym języku i rozwój kultury i sztuki.