Miłość jest częstym tematem literatury. W każdej epoce twórcy opiewali miłość. Świat nie istniałby bez miłości. Wyróżniamy wiele rodzajów miłości: spełnioną, niespełnioną, ślepą, pełną przeszkód, młodzieńczą, dojrzałą, platoniczną, zmysłową czy destrukcyjną. Jest również miłość rodzicielska i macierzyńska.

"Pieśń nad pieśniami" to poemat liryczny o tematyce miłosnej, hymn o miłości. Oblubieniec i Oblubienica sławią swe piękno. W pięciu lirycznych poematach toczy się dialog pomiędzy mężczyzną a kobietą. Poematy te, przypisywane królowi Salomonowi, prawdopodobnie są zbiorem antycznych utworów miłosnych śpiewanych z okazji wesel. Utwór symbolizuje miłość Boga do jego ludu.

Tematem "Dziejów Tristana i Izoldy" jest silna i wieczna miłość. Miłość Tristana i Izoldy łamie wszystkie bariery. Tristan otrzymuje od króla Marka polecenie, by przywiózł on jego narzeczoną, która ma zostać królową. Gdy Tristan oznajmił Izoldzie, że zdobył jej rękę dla swego władcy, poczuła się odrzucona. W czasie podróży, nieświadomi tego, co się stanie, wypijają napój miłosny, który przygotowała matka panny. Para wypiła wino z czarodziejskimi ziołami przygotowane na zaślubimy Izoldy i Marka. Napój miał niezwykłą moc, wzbudził w nich potężne uczucie. Tristan wiedział, że nie może kochać żony swego władcy. Świadomi zdrady, Tristan i Izolda spotykają się, rozstają i tęsknią za sobą. Tristan ucieka się do intryg, by być z ukochaną. Tristan zostaje wygnany z kraju, ale udaje mu się oszukiwać króla i kochankowie spotykają się potajemnie. Udaje mu się uniknąć kary, uciekają razem i znajdują schronienie w lesie. Nareszcie są razem. Po roku szczęśliwego życia król dowiedział się o kochankach. Zastał ich śpiących, ale rozdzielonych mieczem, co uznał za oznakę niewinności. Król odszedł. Tristan i Izolda postanowili prosić Marka o przebaczenie. Tristan nie mógł skazywać Izoldy na niebezpieczne życie. Izolda wraca do męża, Tristan wyjeżdża za granicę i usiłuje ułożyć sobie życie na nowo. Po dwuletniej wędrówce rycerz osiadł w Bretanii i poślubił córkę króla Izoldę o Białych Dłoniach. Małżeństwo nie było udane, Tristan nie kochał panny. Izolda była wstrząśnięta małżeństwem kochanka. Zakochani nie zapomnieli o sobie. Tristan powrócił i znów potajemnie spotykał się z królową. Niebawem został zraniony w bitwie z baronem Bedalis. Tristan umarł, Izolda, położywszy się koło niego, także zmarła. Król Marek sprowadził ciała kochanków do Kornwalii. Śmierć pozwoliła Tristanowi i Izoldzie połączyć się. Zostali pochowani w sąsiadujących mogiłach. Wyrastające z nich krzaki głogu łączą się z gałęziami w grobowcu Izoldy. Król Marek wydał nakaz, by nie obcinać krzaka, który stał się symbolem miłości, która pokonała śmierć. Miłość Tristana i Izoldy to miłość silna i gwałtowna. Miłość ta trwa wiecznie, śmierć w końcu zapewniła kochankom wspólne szczęście. "Dzieje Tristana i Izoldy" to wspaniały utwór o miłości.

Romeo i Julia to bohaterowie utworu "Romeo i Julia" Williama Szekspira. Para doświadcza miłości od pierwszego wejrzenia. Rody zakochanych są od dawna skłócone, kochankowie spotykają się potajemnie. Potajemnie biorą ślub w celi ojca Laurentego. Romeo mści się za śmierć Merkucjo, zabija Tybalda i musi uciekać do Mantui. Rodzice Julii chcą wydać ja za mąż za Parysa. Dziewczyna nie chce poślubić Parysa, kocha Romea. Ojciec Laurenty ofiarowuje Julii tajemniczy płyn, który ma spowodować jej pozorną śmierć. Romeo sądzi, że Julia naprawdę nie żyje. Zrozpaczony popełnia samobójstwo. Julia budzi się i widząc martwego Romeo również odbiera sobie życie. Miłość kochanków to symbol uczucia silniejszego od nienawiści rodów. Dopiero śmierć młodych jest powodem do zażegnania sporów i do zgody. Miłość Romea i Julii była miłością dramatyczną, młodzi nie wyobrażali sobie życia be siebie.

Literatura epoki romantyzmu obfituje w pary kochanków i obrazy miłości. "Eugeniusz Oniegin" Aleksandra Puszkina to historia odtrąconej miłości poety. Utwór jest biograficzny, autor ukazuje miłość do Marii Rajewskiej. Akcja utworu toczy się w latach 1820- 1825 w okresie przygotowywania powstania dekabrystów. Oniegin to główny bohater historii, jest typowym reprezentantem rosyjskiej młodzieży szlacheckiej pierwszej połowy XUX wieku. Oniegin przeżywa wielka miłość do Tatiany, szlachcianki. Podbija serce Tatiany, ale gardzi jej miłością. Po pewnym czasie przeżywa prawdziwe, ale spóźnione uczucie do Tatiany, które nie może być już odwzajemnione. Tatiana za namową matki i rodziny decyduje się wyjechać do Moskwy i wyjść za mąż za generała, księcia M. Tatiana zmienia się, przeistacza się w wielką damę petersburskich salonów. W Onieginie odżywają wspomnienia sprzed paru lat i rozpala się w nim namiętna miłość do Tatiany. Kobieta przypomina mu, jak kiedyś wzgardził jej miłością;

"...kiedy zagrzebana

W pustkowiu żyłam sobie skromnie,

Nie pociągałam wtedy pana...

Dlaczego dzisiaj lgnie pan do mnie ?

Dlaczego wpadłam panu w oko ?

Bo weszłam w krąg wielkiego świata,

Bo jestem można i bogata,

Bo los mnie wyniósł tak wysoko ?"

W rozmowie z Onieginem Tatiana przyznaje, że kocha go nadal, ale jest już żoną innego. Tatiana mówi, że nigdy nie złamie przysięgi małżeńskiej i będzie wierna mężowi:

"A szczęście było do zdobycia,

Tak bliskie było ! Dziś, mój Boże,

Nic mnie nie odmieni biegu życia. (...)

Nie trzeba szarpać starych ran.

Dziś do innego już należę

I będę mu oddana szczerze."

Oniegin przezywa wstrząs, wie, ze stracił już szansę na miłość Tatiany.

Miłość destrukcyjną przedstawia Bolesław Prus w powieści "Lalka". Główny bohater, Stanisław Wokulski darzy uczuciem arystokratkę Izabele Łęcka. Łęcka okazuje się wyrachowaną i pozbawioną uczuć pannicą. Kobieta piękna, o wspaniałych manierach na zewnątrz. "Panna Izabela była niepospolicie piękną kobietą. Wszystko w niej było oryginalne i doskonałe. Wzrost więcej niż średni, bardzo kształtna figura, bujne włosy blond z odcieniem popielatym, nosek prosty, usta trochę odchylone, zęby perłowe, ręce i stopy modelowe. Szczególne wrażenie robiły jej oczy, niekiedy ciemne i rozmarzone, niekiedy pełne iskier wesołości, czasem jasnoniebieskie i zimne jak lód.

Uderzająca była gra jej fizjognomii. Kiedy mówiła, mówiły jej usta, brwi, nozdrza, ręce, cała postawa, a nade wszystko oczy, którymi zdawało się, że chce przelać swoją duszę w słuchacza. Kiedy słuchała, zdawało się, że chce wypić duszę z opowiadającego. Jej oczy umiały tulić, pieścić, płakać bez łez, palić i mrozić. Niekiedy można było myśleć, że rozmarzona otoczy kogoś rękoma i oprze mu głowę na ramieniu; lecz gdy szczęśliwy topniał z rozkoszy, nagle wykonywała jakiś ruch, który mówił, że schwycić jej niepodobna, gdyż albo wymknie się, albo odepchnie, albo po prostu każe lokajowi wyprowadzić wielbiciela za drzwi..."

Liczy się dla niej jedynie pozycja społeczna, a Wokulski arystokrata nie jest. Łęcka doprowadza Stanisława do upadku psychicznego i próby samobójstwa. Izabela to kobieta, która nie jest zdolna do miłości, pogardza ludźmi i ich uczuciami. gardzi Wokulskim, nie szanuje go i nie docenia jego uczucia. Przez lata przyzwyczaiła się do luksusów, którymi była otoczona, nic nie robiła, godzinami wpatrywała się w reprodukcję posągu Apollona, podróżowała po Europie. "Panna Izabela od kolebki żyła w świecie pięknym i nie tylko nadludzkim, ale - nadnaturalnym. Sypiała w puchach, odziewała się w jedwabie i hafty, siadała na rzeźbionych i wyściełanych hebanach lub palisandrach, piła z kryształów, jadała ze sreber i porcelany kosztownej jak złoto.

IV część "Dziadów" Adama Mickiewicza to poemat o miłości. Gustaw to romantyczny model zakochanego człowieka. Bohater jest nieszczęśliwie zakochany, zbuntowany i porzucony. Przyczynami jego niespełnionej miłości są różnice majątkowe i nierówność społeczna. Gustaw cierpi, całe życie podporządkowuje miłości. Gustaw popełnia samobójstwo. W utworze został zawarty bunt Gustawa przeciwko krzywdzie i niesprawiedliwym stosunkom społecznym.