"Pieśń IX" J. Kochanowskiego
W utworze "Pieśń IX" Jana Kochanowskiego mamy do czynienia z klasycystycznym modelem poezji, zachowane zostały reguły klasyczne, normy gatunku, któremu podporządkowany jest temat wypowiedzi, także język oraz styl dzieła. Poza tym do cech poetyki klasycystycznej można zaliczyć wyrazistość podmiotu oraz pointy lirycznej. Konstrukcja tego typu utworów odznacza się harmonią.
W "Pieśni IX" mamy do czynienia z paralelizmem m. in. obecność dwóch światów. Przemiany, które pojawiają się w przyrodzie mają swe źródło w świecie rzeczywistym, tam istnieją samodzielnie, bez względu na przeżycia podmiotu. Podmiot nie posiada cech indywidualizacji, wypowiedzi jego przybierają charakter ogólny, są obiektywne, brak im subiektywizmu, zdarza się, ze przybierają postać sentencji. Obowiązuje zasad mimesis.
"Żegluga" - Adam Mickiewicz
Romantycy chętnie sięgali po możliwości synkretyzmu gatunkowego i rodzajowego. Istotną cechą poezji romantycznej był wyraźny subiektywizm oraz emocjonalizm. Literatura pośredniczyła w przekazie osobowości danego autora, miała [prezentować jego przeżycia oraz uczucia. Liryka miała stać się tzw. mową uczuć, w związku z tym podstawową funkcja języka była ekspresyjność (ukierunkowanie na nadawcę). W tej sytuacji słowo stawało się narzędziem do ukazania przeżyć samego poety.
W romantyzmie doszło do rozbicia tradycyjnego paralelizmu obrazu oraz pointy lirycznej. Obraz był nasycony elementami subiektywizmu oraz samodzielności, wzmocniona została ekspresyjność.
W sonecie o tytule "Żegluga" obraz prezentowanej żeglugi ma przypominać i wyrażać stan psychiczny tzw. ja lirycznego, ma wskazywać na jego poczucie mocy oraz dynamicznej radości i swobody. Zauważalna wydaje się personifikacja oraz animizacja okrętu. Zamieszczone zostały także personifikacje, w ten sposób informuje się o przeżyciach podmiotu: odczuwanie mocy (np. zdeptał falę), radości oraz dynamice (przelewa się), swobodzie oraz wolności (leci, chwyta).
Metamorfozie ulega obraz żeglugi, natomiast w wyznaniu podmiotu lirycznego zauważalny wydaje się krąg metafor np. "wyobraźnia jak warkocz żagli". Widoczne jest powiązanie stanu psychicznego podmiotu lirycznego z tym, co "doświadcza" okręt, który ulega personifikacji.
W sonecie Adama Mickiewicza mamy do czynienia z paralelizmem obrazu oraz pointy lirycznej. Widoczna jest ukryta forma wyznania podmiotu, to subiektywna wizja świata, tu podmiot liryczny wyznaje swoje emocje, także własną osobowość.
