Nie brak w literaturze przykładów patriotycznej postawy młodzieży, która w obliczu zagrożenia ojczyzny starali się ze wszystkich sił ocalić wolność swojego narodu. Młodzi patrioci przyjmowali w swym oporze najróżniejsze postawy. Często był to godny podziwu heroizm, czasami akt brawurowej odwagi, z góry skazany na klęskę. Wydaje się, że nie zawsze takie akty są godne naśladowania.
W każdym kraju czczeni są bohaterowie, którzy w historii odznaczyli się męstwem i poświęceniem dla swojej ojczyzny. Zdarzało się, że ich zachowanie nie było zawsze etyczne, jednak usprawiedliwiał ich słuszny cel. Decydowali się na aktywną postawę działając na rzecz ojczyzny. Walka tych prawdziwych patriotów na zawsze zapisała się w pamięci przyszłych pokoleń. Do dziś czcimy tych, którzy poświęcili własne życie za naszą wolność.
Do bohaterskiej walki dla ojczyzny namawiał w swej twórczości antyczny grecki poeta Tyrtajos. Według niego każdy był zobowiązany do walki na rzecz ojczystej krainy, w przeciwnym razie nie jest godzien miana obywatela.
Średniowiecze stworzyło etos szlachetnego i walecznego rycerza. Zachowanie zgodne z etosem rycerskim obowiązywało w każdej sytuacji, a szczególnie podczas zagrożenia ojczyzny. Średniowieczny rycerz postępował mężnie i odważnie oraz zgodnie z chrześcijańskimi wartościami, dlatego zawsze walczył uczciwie.
Rozmaite bywały reakcje ludzi w sytuacjach zagrożenia czy zniewolenia ich kraju. Jedni działali rozważnie i przemyślanie, inni impulsywnie i brawurowo, zawsze jednak mieli na względzie jeden cel: dobro ojczyzny.
Antyczna literatura dostarczyła nam szeregu bohaterskich wzorców osobowych, znakomitych przykładów heroizmu i męstwa. Postacią, która bez wahania narażała własne życie i w końcu zginęła w obronie ojczyzny, był bohater homerowej "Iliady", syn Priama, Hektor. Ten mężny i waleczny młodzieniec, wykazał się nadzwyczajną odwagą stając do pojedynku z niepokonanym Achillesem. Musiał on zdawać sobie sprawę, że nie ma żadnych szans stają z nim do walki. Jednak gotów był oddać swoje życie za Troję. Wiedział, że nie może okazać strachu ze względu na swych rodaków. Wybrał mężną śmierć wojownika, niż tchórzliwą ucieczkę i życie w hańbie. Swym postępowaniem ocalił własny i ojczyzny honoru. Przez swą chwalebną śmierć stał się wzorem i bohaterem swoich współbraci.
Przekazanym przez literaturę wzorem średniowiecznego rycerza jest Roland, który również poległ z mieczem w ręku. Ów szlachetny rycerz walczył z poganami, krzewiąc chrześcijańską religię. Służył on jako znakomity dowódca swemu panu i przyjacielowi, Karolowi Wielkiemu, któremu był bezgranicznie oddany. W trakcie jednej z potyczek z Saracenami, niespodziewanie zaatakował go wróg. W obliczu zaskoczenia postanowił stawić im czoła w pojedynkę, gdyż duma nie pozwalała mu na wezwanie pomocy. Zginął w nierównej walce, mając na ustach Boga i Ojczyznę. Taki postępek był zgodny z kodeksem rycerskim i etycznym Rolanda. Nie była to chwilowa, impulsywna decyzja lecz wynik jego całej postawy życiowej. Zawsze postąpiłby tak samo, gotowy bronić swego honoru i chwalebnej sprawy. Osoba Rolanda stanowiła przykład godny naśladowania i symbol właściwej postawy.
Romantyczny bohater trzeciej części Mickiewiczowskich "Dziadów", Konrad, prezentuje postawę ofiarności i poświęcenia dla ojczyzny. Jedynym sposobem na uratowanie ojczyzny jest "rząd dusz", którego Konrad domaga się od Boga. Wyrazem jego identyfikacji z ojczyzną są słowa: "Ja i ojczyzna to jedno. Nazywam się, Milijon bo za miliony kocham i cierpię katusze." Konrad decyduje się na złożenie swego życia na ołtarzu ojczyzny. Jego postawę można nazwać prometejska, gdyż tak, jak ten mityczny bohater poświęca własne dobro dla innych. Prometeusz, który nie był posłuszny woli bogów i podarował ludziom ogień, został za ten czyn surowo ukarany. Nieśmiertelni przykuli go do kaukaskiej skały, gdzie sęp wyżerał mu wciąż odrastającą wątrobę. W dramacie "Dziady" ukazani są młodzi ludzie, głęboko przeżywający zniewolenie Polski. Gotowi są oni na wszystko, by pomóc Polsce w odzyskaniu niepodległości. Pragną dowieść swego patriotyzmu i nie straszna jest im śmierć. Uważają, że ich ofiara jest niezbędna, by odzyskać niepodległość. Mają świadomość, że nie dożyją momentu odzyskania niepodległości, mimo to chcą przyczynić się do jej odzyskania dla przyszłych pokoleń.
Kolejny polski bohater romantyczny to Kordian z dramatu Juliusza Słowackiego. Kordian od wczesnej młodości szukał życiowych wartości. Podróżując po Europie zastanawiał się nad sposobem odzyskania niepodległości przez Polskę. W końcu uznał, że polska jest "Winkelriedem narodów" i zdecydował się na powrót do kraju. W ojczyźnie, jako Podchorąży, podczas tajnych spotkań w kościele pod wezwaniem św. Jana, namawiał współtowarzyszy do czynnych wystąpień przeciw carowi. Jednakże zbyt obawiali się oni konsekwencji i nie zdecydowali się na podjęcie ostatecznych kroków, dlatego Kordian postanowił sam dokonać zamachu na cara. Decyzja Kordiana nie była do końca słuszna. Kierując się impulsem i porywem serca, brawurowo uderzył na cara. Jak można przypuszczać nie mogło to się skończyć sukcesem, a raczej klęską Kordiana. Jednak dramat urywa się w momencie szarży Kordiana na cara. Jego czyn był wiele heroiczny, podobnie jak chwalebna była idea uwolnienia kraju, jednak przy przeważającej liczbie wroga, skazana na niepowodzenie.
Na podstawie dostarczonych przez literaturę przykładów możemy się przekonać, że postawy ludzkie prezentowane w obliczu zagrożenia bywają rozmaite. Od poświęcenia i ofiarności po brawurową wręcz odwagę i heroizm. Wszystkim przyświecał jeden cel - dobro ojczyzny. Ich największym pragnieniem była wolność i szczęście kraju. Byli przekonani, że ich ofiara nie pójdzie na marne i z ochotą poświęcali swe zdrowie i życie dla ojczyzny. Ich przysłaniający własne dobro patriotyzm powinien być naśladowany przez współczesną młodzież, często egoistycznie nastawioną na zaspokajanie tylko własnych potrzeb, dla której dobro narodu zeszło na daleki plan. Dodatkowo przedstawione tu postawy pokazują, jak nie tracić nadziei i woli walki nawet w najczarniejszych dla narodu momentach.
