Dobro ojczyzny zawsze stanowiło dla człowieka najwyższą wartość. Kraj rodzimy to nasz dom, dlatego trzeba go bronić ze wszystkich sił i wszystkimi sposobami. Od najdawniejszych czasów tworzyły się wzory rycerza doskonałego, gotowego w całości poświęcić się dla ojczyzny, nie wyłączając poświęcenia własnego życia w jej obronie. Bywało jednak i tak, że rodzimy kraj spotykała tak ciężka sytuacja, że otwarta walka była bezcelowa, ponieważ nie dawałaby spodziewanych efektów. Z tego też powodu, rycerze byli nieraz zmuszeni postępować wbrew swojemu kodeksowi rycerskiemu, byli zmuszeni do przybrania roli spiskowca, wykorzystywać podstępy, by osiągnąć upragniony skutek. Jak w takim razie przedstawiają się postaci najbardziej osławionych rycerzy oraz spiskowców w utworach literackich?

Średniowiecze:

-"Pieśń o Rolandzie" - tytułowy Roland stanowi uosobienie wzoru rycerza doskonałego

Cechy bohatera:

-głęboka wiara w Najwyższego Boga - Roland kona podobnie jak Jezus na wzgórzu Golgota

-umiłowanie ojczyzny

-wierność oraz całkowite posłuszeństwo królowi

-w walce najważniejszy jest dla niego honor

-odznacza się męstwem i wielką odwagą

-jest wierny wobec przyjaciół oraz ukochanej kobiety

-jego najważniejszym cel to walka i bronienie wiary chrześcijańskiej

-w chwili śmierci, Roland dzięki swoim ziemskim czynom okrywa się sławą i otrzymuje nagrodę w wieczności

-przeczuwając nadchodzącą śmierć, kładzie obok siebie swój miecz oraz róg

-podczas ostatniej spowiedzi, wymienia wartości, które były sensem jego żywota: wiara, miłość do ojczyzny, wierność królowi oraz własnemu narodowi

-po śmierci, jego dusza zostaje zabrana do nieba przez anioły

-Roland staje się symbolem rycerza - męczennika, świętego, poświęcającego życie i imię wiary

Romantyzm:

"Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicza

-myśl przewodnia: "Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia - trzeba być lisem i lwem"

-najistotniejszymi motywami działań bohatera jest umiłowanie ojczyzny oraz nienawiść wobec wrogów

-Konrad jest typowym bohaterem, którego czyny pokierowane są emocjami (miłością, nienawiścią, pragnieniem zemsty, a także wyrzuty sumienia)

-Jest to bohater tragiczny. Tragizm tej postaci jest wynikiem niemożności pogodzenia dwu wielkich uczuć - wobec ojczyzny i wobec Ukochanej ("Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie")

Przyczyną tragizmu jest również świadomość konfliktu pomiędzy kwestiami politycznymi (potrzeba walki przeciw wrogom) i zasadami moralnymi (wykorzystanie podstępu nie było w zgodzie z wyznawanymi przez niego wartościami chrześcijańskimi oraz rycerskimi)

-Konrad postępuje wbrew kodeksowi rycerza, zaczyna być spiskowcem, wykorzystuje podstęp, jako metodę walki z nieprzyjacielem

-tragizm objawia się także poprzez rozdarcie wewnętrzne Konrada, odczuwa on wewnętrzne niepokoje, jest osamotniony

Nienawiść do wroga oraz chęć zemsty powodują rezygnację bohatera ze szczęścia u boku ukochanej kobiety, a także sprzeniewierzenie się kodeksowi rycerskiemu oraz zasadom wiary

-składając w ofierze swój honor, dumę oraz szczęście osobiste, Wallenrod spełnia swoją historyczną powinność i przyczynia się do pogrążenia Zakonu, lecz tym samym przegrywa własne życie

-"walenrodyzm" ideą narodowowyzwoleńczą

III część "Dziadów" Adama Mickiewicza

-bohater - Gustaw przyjmuje imię Wallenroda, gdyż chce być kontynuatorem jego dzieła

-to poeta, który pragnie swoje życie zjednoczyć z losami umiłowanej ojczyzny

-źródło jego niezwykłej mocy stanowi miłość do własnego narodu (mówi: "Ja kocham cały naród - objąłem w ramiona wszystkie przeszłe i przyszłe jego pokolenia, Chcę go dźwignąć, uszczęśliwić, Chcę nim cały świat zadziwić")

-powołując się na tą miłość, domaga się od Boga absolutnej władzy nad duszami ludzi: "Daj mi rząd dusz"

-poprzez swój bunt wobec Boga, Konrad staje się podobny do mitycznego Prometeusza, który również poświęcił się w imię dobra ludzkości

-Konrad to indywidualista, pragnie sam odmienić rzeczywistość

-mimo szlachetnych zamiarów, skazuje się na porażkę, gdyż jest osamotniony w dążeniach

-mesjanizm ideą narodowowyzwoleńczą

"Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza

-Jacek Soplica jest bohaterem dynamicznym, ulega metamorfozie w czasie akcji utworu

-Soplica to nie żądna wybitna postać, jest członkiem zbiorowości

-trapią go wewnętrzne konflikty oraz wielkie wyrzuty sumienia, będące wynikiem popełnionego morderstwa ("Imię zdrajcy przylgnęło do mnie jak dżuma")

-zachodzi w nim metamorfoza wewnętrzna (po zabójstwie Stolnika przybiera imię Księdza Robaka)

-nie walczy już samotnie (niczym Konrad Wallenrod lub bohater III cz. "Dziadów"), ponieważ nie jest osamotniony w działaniach, nie musi brać na siebie całej odpowiedzialności

-pozbywa się złudzeń o samotnym dokonaniu wielkich czynów, działa wraz ze społeczeństwem, namawia je do wspólnych bojów o niepodległość

-jego metamorfoza z człowieka prowadzącego hulaszczy tryb życia, w pełnego pokory wojownika w sprawach wolnościowych, stanowi symbol porozbiorowego odrodzenia się wszystkich Polaków

-solidaryzm narodowy ideą narodowowyzwoleńczą

"Kordian" Juliusza Słowackiego

-bohater na początku rozmyśla na temat sensu życia oraz wszechświata, nie dostrzega najmniejszego celu działań

-trapi go egzystencjalny, wielki "ból istnienia"

-jest ogarnięty nieszczęśliwym , romantycznym uczuciem miłości

-własne cierpienie oraz utrata sensu istnienia, powodują jego samobójstwo

-na szczycie góry Mont Blanc, bohater wygłasza monolog (na podobieństwo Wielkiej Improwizacji)

-decyduje się na poświęcenie życie dla dobra ojczyzny

-bierze udział w spisku, jest ochotnikiem do wykonania zamachu na cara

-pokonuje go Strach oraz Imaginacja, traci przytomność

-winkelriedyzm ideą narodowowyzwoleńczą

Zależnie od epoki oraz sytuacji politycznej, rycerz spełniał rozmaite role w społeczeństwie. Epoka średniowiecza była czasem, kiedy rycerz walczył głównie w obronie wiary chrześcijańskiej. Był obrońcą Boga oraz Kościoła, w trakcie wielu wypraw krzyżowych. Był nieustannie wierny panującemu władcy, swojej ojczyźnie, a także Pani swojego serca. Nieco inaczej kwestia ta wygląda w epoce romantyzmu, zwłaszcza polskiego. Dziewiętnaste stulecie było okresem niezwykle ciężkim dla naszej ojczyzny. Została ona podzielona pomiędzy państwa zaborcze, kolejne powstania ponoszą klęski. Z tego powodu, w epoce romantyzmu powstał charakterystyczny heroiczny etos straceńca. Rycerz ponosił ofiary w imię ojczyzny, porzucał swoje szczęście, przedkładając ponad nie szczęście własnego narodu. "Bywaj dziewczę zdrowe, ojczyzna mnie woła (...) Niepodległość Polski to twoja rywalka". Główny bohater to konspirator, spiskowiec, nierzadko zmuszony do działania wbrew normom etycznym, jest zmuszony wykorzystywać kłamstwo oraz podstęp.