Bolesław Prus ukazuje w swojej powieści "Lalka" trzy pokolenia idealistów. Bohaterowie są przedstawieni na tle społecznego rozpadu moralnego. Początkowym założeniem Prusa było nadanie tytułu "Trzy pokolenia". Różne pokolenia są reprezentowane przez poszczególnych bohaterów. W utworze istotna jest analiza człowieka, który stał się jednostką, indywidualnością. Romantycy, pozytywiści i ludzie przełomu tych epok stali się bohaterami powieści.
Do pokolenia romantyków należy Ignacy Rzecki- przyjaciel Wokulskiego. Był on zarządcą sklepu, starym kawalerem, człowiekiem pracowitym, dokładnym i bardzo uczciwym. Rzecki, wychowany przez zafascynowanego Napoleonem ojca, będąc małym chłopcem przebywający w towarzystwie ludzi głoszących kult wielkiego wodza, stał się idealistą politycznym. Opiekun umierając nakazał mu uczestniczyć w wypadkach politycznych. Ignacy podporządkował się woli ojca, czego czytelnik dowiaduje się z pamiętników starego subiekta. Rzecki pisze w nich, że uczestniczył w walkach 1848 roku podczas Wiosny Ludów poświęcając się służbie idei "za wolność naszą i waszą". Brał także udział w Powstaniu Styczniowym. Bohater interesował się polityką przez całe swoje życie, śledził także działania rodu Bonapartych. Napoleon dla Rzeckiego symbolizował ideał wodza, nadzieję na odzyskanie niepodległości przez Polskę. Ignacy był to człowiek skromny i uczuciowy, uważany przez innych za dziwaka, ubierający się niemodnie, ale przede wszystkim Rzecki to zagorzały patriota, pragnący jak najlepiej służyć ojczyźnie.
Stanisław Wokulski był romantykiem pomiędzy pozytywistami. Posiadał on dwie osobowości: był romantykiem sprzed 1863 roku i jednocześnie pozytywistą lat siedemdziesiątych. Wokulski z jednej strony był zapracowanym kupcem, realizującym założenia pracy użytecznej- pracy dla społeczeństwa, z drugiej natomiast strony był szaleńczo zakochany w Izabeli Łęckiej. Miłość do pięknej arystokratki była nieodwzajemniona, stało się to przyczyną klęski bohatera. Stanisław nie miał łatwego życia: musiał ciężko pracować, nie miał możliwości spełnienia się. Swoje zainteresowania naukowe bohater mógł rozwinąć dopiero w trakcie przebywania na Sybirze. Był on idealistą w miłości przez co poniósł klęskę. Jego uczucie do Izabeli Łęckiej zostało odrzucone, doprowadził to bohatera do załamania psychicznego a w konsekwencji do próby samobójczej. Także jako pozytywista Wokulski poniósł klęskę. Polskie społeczeństwo, posiadające przestarzałą strukturę było chore pod względem antagonizmów klasowych i międzyludzkich. Program pracy organicznej, którym pragnie zająć się Stanisław w realiach popowstaniowej Polski nie miał szans powodzenia. Wszelkie twórcze i pragnące zmian jednostki są z góry skazane na klęskę.
Pokolenie typowych pozytywistów reprezentują: Julian Ochocki- idealista w nauce, oraz studenci przedstawieni w powieści. Ochocki był arystokratą i kuzynem Izabeli Łęckiej. Był szczerze oddany postulatom epoki i nauce. Pragnął budować maszyny latające. Jest wierny swoim ideom, dlatego eksperymentuje nie tylko dla sławy, czy rozgłosu. Bohater nie tracił czasu na zabawy ani kobiety. Interesowała go jedynie praktyczna wiedza. Ochocki był typowym pozytywistą, gotowym poświęcić swoje życie służbie dla narodu i nauki.
