Stanisław Wokulski przyszedł na świat w dobie romantyzmu i na tą epokę przypada jego młodość. Niestety, nie odziedziczył spadku, który zapewniłby mu łatwy start w dorosłe życie. Chcąc utrzymać się i zdobyć wykształcenie rozpoczął pracę jako kelner w winiarni u Hopfera. Tam też po raz pierwszy zetknął się ze środowiskiem studenckim i sam zapragnął zdobyć wykształcenie. W 1861 roku wyprowadził się od Hoppera do poznanego wcześniej Rzeckiego. Znamienna w powieści jest scena wyjścia bohatera z piwnicy symbolizująca istotny przełom w jego życiu. Zaczyna też naukę w Szkole Przygotowawczej, a po jej ukończeniu decyduje się na kontynuowanie nauki w Szkole Głównej. Wokulski zaangażował się w działalność młodych powstańców i wkrótce wraz z nimi chwycił za broń. Karą za przystąpienie do walki dla niego i wielu innych młodych studentów było zesłanie na Sybir. Tam miał okazję zbliżyć się do środowiska znanych naukowców, sam tez dokonał wielu wynalazków. Najcenniejsze jednak okazało się nawiązanie przyjaźni z Suzinem. Stach wrócił do stolicy i wkrótce poślubił wdowę po właścicielu dobrze prosperującego sklepu Janie Minclu. Niestety, wkrótce żona zmarła, a właścicielem sklepu został Wokulski. Kiedy w wybuchła wojna turecka Stach za namową Suzina zaczął handlować z wojskiem może żywnością, nie jest jednak wykluczone, że bronią. Dzięki temu kilkakrotnie powiększył swój majątek i już nikt nie mógł mu zarzucić, że wzbogacił się kosztem małżeństwa z rozsądku. W tym momencie życiorysu Wokulskiego zaczyna się akcja właściwa powieści.

Wokulski żył na pograniczu dwóch epok, stąd trudno jednoznacznie określić czy bardziej był pozytywistą, czy raczej romantykiem?

Wiele z jego cech charakteru odpowiada portretowi psychicznemu romantyka. Przypomnieć należy w tym miejscu, że na ten okres przypadają powstańcze zrywy Polaków, którzy po wpływem patriotyzmu i szału walki nie zawsze podejmowali słuszne decyzje. Ideałom niepodległościowym uległ też w imię romantycznych wartości Wokulski. Powstanie przerwało niezwykle istotny w jego życiu etap zdobywania wiedzy. Jak było to już wcześniej wspomniane podzielił los innych młodych ludzi z tego romantycznego pokolenia, gdy został za karę wysłany na Syberię.

Kolejnym potwierdzeniem romantycznej natury Wokulskiego jest jego ślepe uczucie do Izabeli Łęckiej. Stach kochał jak przystało na romantyka, czyli bezgranicznie i ufnie. Niestety, podczas gdy on zabiegał o jej względy, ponosił kolejne ofiary, poniżał się ona czerpała jedynie satysfakcję, a na boku flirtowała z innymi. Wokulski długo nie zauważa swego położenia, jest tak zaślepiony, że idealizuje Łęcką. Po długim czasie Stach zauważa jednak, w jak fatalnym znalazł się położeniu, ale miłość do Izabeli była sensem jego życia, dlatego nie mogąc znaleźć innej alternatywy niczym romantyczny bohater decyduje się na samobójstwo w imię niespełnionej miłości. Przypomnijmy, że podobnie cierpiał Werter z powieści Goethego i stworzony przez J. Słowackiego bohater - Kordian.

Ponadto Wokulski jest nadwrażliwy, nerwowy i niezdecydowany. Wydaje się, że bardziej żyje marzeniami i utopijnymi wizjami - zwłaszcza jeśli chodzi o miłość do Łęckiej - niż światem realnym.

Na tym jednak nie można zakończyć charakterystyki głównego bohatera "Lalki". Oprócz cech, jakie możemy przypisać typowemu romantykowi ma on też wady i zalety pozytywisty. Przede wszystkim Stach już od wczesnej młodości przejawia ogromne zainteresowanie wiedzą. Gdy jego ojca nie stać na opłacenie nauki sam pracuje na własne utrzymanie oraz opłacenie studiów. Zatem nawet przeciwności losu nie stanęły mu na przeszkodzie, a co najważniejsze nie zniechęciły go. Wokulski wiedział, że wiedza to pewny kapitał na przyszłość, bo zapewni mu ona lepszy status społeczny. Przypomnijmy, że skończył Szkołę Przygotowawczą, a później studiował w Szkole Głównej. Wielu nie wierzyło, że wytrwa w swym postanowieniu, ale dzięki swej pracowitości wzbudzał podziw otoczenia i sympatię studentów przychodzących do winiarni, w której Stach pracował. Po latach, kiedy Stach był już zamożnym człowiekiem i szanowanym kupcem, chętnie wspierał badania profesora Geista oraz eksperymenty Ochockiego.

Kariera, pieniądze i związana z tym władza to temat wielu utworów literackich powstałych w tamtym czasie, m.in. "Czerwone i czarne" Stendhala , "Zbrodnia i kara" Dostojewskiego ,"Ojciec Goriot" Balzaca, albo "Pani Bovary" Flauberta. Podobnie po szczeblach społecznej i finansowej kariery pnie się bohater "Lalki". W przeciągu niepełnego roku wielokroć pomnaża swój majątek. Fortuna jednak mu nie wystarczała. Potrafił inwestować, obracał pieniędzmi ze sporym zyskiem. Podjął nawet próbę handlu ze Wschodem, kiedy założył spółkę włączając w nią niechętnych jakiejkolwiek działalności arystokratów. Stach korzystał na tym, iż wzbudzał zaufanie i w otoczeniu uchodził za eksperta w sprawach handlu. W tym sensie realizował doskonale model wzorowego pozytywisty, który sumiennie dba o własne interesy, a nawet daje zajęcie i możliwość inwestowania innym. W tym pomagały mu także rozległe znajomości na Wschodzie, poczynione jeszcze podczas wojny tureckiej.

Innym obliczem Wokulskiego pozytywisty jest filantropia. Arystokraci cokolwiek robili dla innych, to chcieli być zauważeni, podziwiani. Zupełnie inaczej filantropie rozumiał Stach. Pamiętał doskonale, jak trudno było mu wybić się, a teraz pragnął bezinteresownie pomóc najuboższym, przy tym realizował pozytywistyczny ideał pracy u podstaw.

Podsumowując, trudno nazwać Wokulskiego wyłącznie romantykiem lub tylko pozytywistą, bo jego osobowość łączy cechy właściwe dla obu tych postaw. To wewnętrzne rozdarcie utrudniało skutecznie życie bohaterowi, doprowadzając w konsekwencji do jego klęski. Ciekawie interpretował to Szuman, który twierdził, iż idealiści, jeśli nie zmienią swego stosunku do rzeczywistości, muszą zginąć. Tylko zmiana postawy może romantyka uchronić od zagłady, gdy przyszło mu żyć w dobie logicznego, trzeźwego pozytywizmu.