Przodowały w tej epoce gatunki: nowela, powieść, można dostrzec początki reportażu oraz felietonu. Pomimo tego, że epokę pozytywizmu, uznaje się za tzw. "czasy niepoetyckie", powstawało wiele liryków. Reprezentantami poezji pozytywistycznej są m. in. Adam Asnyk (ur. 1838, zm. 1897r.) oraz Maria Konopnicka (ur. 1842, zm. 1910r.)

Młodzieńcze lata Adama Asnyka przypadły na okres romantyzmu, dlatego był on reprezentantem romantyzmu w epoce pozytywizmu (jest z tego powodu określany mianem "poety dwóch pokoleń"). W jego twórczości, daje się wyróżnić trzy nurty. Są to:

- utwory o tematyce miłosnej

- utwory o tematyce filozoficznej

- utwory o tematyce tatrzańskiej

"Do młodych"

Asnyk zachęca tu młodych do rozwoju intelektualnego, do dążenia do zgłębienia Boga. Jest pogodzony ze smutnym dla niego faktem, iż minął już czas romantyków, dlatego apeluje do ludzi młodszego pokolenia, by zachowali szacunek dla tradycji. Zwraca im uwagę na to, iż wszystko, co stworzą także przeminie, dlatego ostrzega ich przed zbytnią pychą.

"Daremne żale, próżny trud"

Autor kieruje swe słowa w stronę romantyków, ostrzega ich przed życiem minionymi czasami, gdyż blokuje to możliwość tworzenia.

"Karmelkowy wiersz"

Poeta mówi tutaj, iż we wnętrzu kobiety salonowej nie można odnaleźć nic, prócz pustki, dlatego też zamiast obdarzyć ją swym uczuciem, ofiaruje jej jedynie cukierka

"Ach, jak mi smutno"

Asnyk ubolewa nad przemijaniem. Forma wyznania, przepełniona emocjami, smutkiem oraz nostalgią, jest podobna do romantycznej liryki grobowej.

"Między nami nic nie było"

Autor przedstawia świat przyrody, jako subtelne tło dla uczuć człowieka oraz trwałą część więzi emocjonalnych.

"Ulewa"

Poeta utrzymuje strukturę bardzo rytmiczną, wykorzystuje średniówkę - to wiersz sylabotoniczny - osiąga cudną melodyjność wiersza. Zaprezentowanie piękna krajobrazu Tatr.

"Limba"

Poeta wychwala tutaj tatrzański pejzaż, lecz utwór ten stanowi alegorię, ukazuje duchowy stan twórcy. Limba jest osamotniona, pełna dumy, wyniosła - podobnie jak artysta, który jest zmuszony żyć pośród pozytywistów.

Sonet XXIX

Porzucenie walki narodowowyzwoleńczej, stanowi dla autora narodowe samobójstwo duchowości.

Maria Konopnicka - kolejna wybitna poetka okresu pozytywizmu. Tworzyła w nurcie postromantycznym. Lecz nie odwoływała się bezpośrednio do epoki romantyzmu - ideał stanowił dla niej Lenartowicz. Wykorzystywała motywy zaczerpnięte z kultury ludu, stosowała poetykę ballady, a także baśni. Budowę jej utworów charakteryzuje wyraźna linia melodyczna, którą poetka osiąga poprzez kunsztowne konstrukcje stroficzne oraz wiersz sylabotoniczny. Oprócz motywów ludowych, ważną funkcję spełniała poezja o tematyce patriotycznej.

"Przeciw nadziei"

Właściwie "przeciw brakowi nadziei". Autorka opowiada o czasach swego życia - twierdzi, iż czasy pozytywistyczne niszczą idee wyzwoleńcze. Nie ma oparcia wiary w niepodległość. Poetka jednak pragnie tą wiarę w sobie zachować, nadzieję na zmartwychwstanie ojczystego kraju. Utwór pisany jest w duchu epoki romantyzmu, w konwencji liryki grobów.

"Rota"

Utwór został wydany w 1908 roku. Jest on utworem interwencyjnym, który przeznaczony jest do rozpowszechniania na terenach Wielkopolski. Poetka sprzeciwiała się wobec ustawom doprowadzającym do uwłaszczenia ludności polskiej z ich terenów. Wiersz ten zdobył dużą popularność. Autorem muzyki do tego wiersza jest Feliks Nowowiejski. Pierwszy raz odśpiewano ją 15 lipca w 1910 roku, w czasie odsłonięcia pomnika znajdującego się w Krakowie (pomnik grunwaldzki).