Troska o losy ojczyzny w publicystyce polskiego oświecenia

Najważniejszą ideą polskiego oświecenia stał się krytyczny stosunek do Kościoła i stosunków panujących w państwie. Krytykę ową wspierały dwa główne kierunki, takie jak racjonalizm oraz empiryzm. Racjonalizm największą uwagę przywiązywał do rozumu w odkrywaniu prawdy, zaś empiryzm do doświadczenia w poznaniu. Okres ten charakteryzował się dużym optymizmem i wiarą w możliwość zmiany stosunków społecznych zgodnie z prawem rządzącymi w naturze. Takie postawy wymusiły zreformowanie szkolnictwa powszechnego i propagowanie stosunków utylitarnych, czyli pracy na rzecz narodu. Równie istotnym hasłem oświecenia była ochrona prawa człowieka i zgodne z naturą dążenie do zdobycia szczęścia.

Ludzie epoki już wcześniej myśleli o reformach, bo już za Sasów. Jednym z nich jest Stanisław Konarski, który dokonał reformy pijarskich szkół. Za swoje zasługi otrzymał od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego order z napisem "Sa pere auso", co oznaczało "temu, który odważył się być mądrym". W pierwszej fazie oświecenia ze swoimi głosami wystąpili następujący twórcy: Stanisław Leszczyński ("Głos wolny wolność ubezpieczający") oraz St. Konarski ("O skutecznym rad sposobie"). Ten pierwszy żądał ograniczenia prawa do stosowania liberum veto i zniesienia poddaństwa chłopów. Natomiast Konarski zajął się głównie polityka i polskim parlamentem, domagając się zniesienia prawa liberum veto do jednej ustawy.

Zagrożenie jakie przyniósł rozbiór Polski pokazało, ze trzeba się poważnie zastanowić na przyczyną takiego stanu kraju. Zaczęto doszukiwać się źródeł nieszczęść. Czyniono to przez publicystykę, która najlepiej rozwinęła się w okresie działalności Sejmu Czteroletniego. Autorzy rozpraw proponowali przeróżne reformy, m.in.: ochrona prawa człowieka, praca na rzecz państwa, humanitarne traktowanie chłopów oraz wolność i równość dla wszystkich.

Najwybitniejszymi publicystami drugiej połowy XVIII w. stali się Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, i Franciszek Salezy Jezierski. Staszic w "Przestogach dla Polski" i "Uwagach nad życiem Jana Zamoyskiego" opierając się na filozofii oświeceniowej zaproponował reformę szkolnictwa i wychowania młodzieży w duchu utylitaryzmu. Opowiadał się za likwidacją liberum veto i wprowadzeniem dziedziczności tronu. Chciał, aby do parlamentu wprowadzono także przedstawicieli miast oraz ustanowiono podatek, który mieliby płacić szlachcie na utrzymanie armii. Staszic proponował zamienić tragiczny los chłopów i nieść pańszczyznę na rzecz czynszu lub tzw. "pracy wydziałowej". postulował rozwój miast i handlu. Wszelkich źródeł klęsk narodowych dopatrywał się w magnatach: "Z samych panów zguba Polaków". To oni doprowadzili do rozbioru Polski, to oni podburzali szlachtę na sejmikach broniąc swoich majątków i praw nawet za cenę upadku kraju. Wszystkie obelgi rzucane przez Staszica są dowodem jego rozgoryczenia i wstydu za to, co jego rodacy zrobili z ojczyzną.

Kolejny publicysta, działacz Stronnictwa Patriotycznego, Hugo Kołłątaj, swoje poglądy zaprezentował w dziele, pt.: "Do Stanisława Małachowskiego ...Anonima listów kilka". Zawarł tu projekt zmian, które podobne są do tych, zaproponowanych przez Staszica. Chciał zatem znieść liberum veto i ustanowić powszechny podatek. Dopominał się o zwiększenie praw mieszczaństwa i miejsca dla jego przedstawicieli w parlamencie.

Franciszek Salezy Jezierski w swoim "Katechizmie o tajemnicach rządu polskiego" ujawnił się jako największy radykalista. Z wielką ironią i satyra wyraził swoje zdanie o stosunkach politycznych w Polsce. Zjadliwie wypowiada się o karygodnym stosunku szlachty względem chłopów. Oburza się na tak ogromne przywileje jakie ta grupa społeczna posiada.

Wieloletnia działalność publicystów przyczyniła się do uchwalenia Konstytucji 3 maja, która pokazała, ze naród polski przeszedł ogromne przemiany.

Temat: Troska o losy ojczyzny w publicystyce polskiego oświecenia.

Najważniejszą ideą polskiego oświecenia stał się krytyczny stosunek do Kościoła i stosunków panujących w państwie. Krytykę ową wspierały dwa główne kierunki, takie jak racjonalizm oraz empiryzm. Racjonalizm największą uwagę przywiązywał do rozumu w odkrywaniu prawdy, zaś empiryzm do doświadczenia w poznaniu. Okres ten charakteryzował się dużym optymizmem i wiarą w możliwość zmiany stosunków społecznych zgodnie z prawem rządzącymi w naturze. Takie postawy wymusiły zreformowanie szkolnictwa powszechnego i propagowanie stosunków utylitarnych, czyli pracy na rzecz narodu. Równie istotnym hasłem oświecenia była ochrona prawa człowieka i zgodne z naturą dążenie do zdobycia szczęścia.

Ludzie epoki już wcześniej myśleli o reformach, bo już za Sasów. Jednym z nich jest Stanisław Konarski, który dokonał reformy pijarskich szkół. Za swoje zasługi otrzymał od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego order z napisem "Sa pere auso", co oznaczało "temu, który odważył się być mądrym". W pierwszej fazie oświecenia ze swoimi głosami wystąpili następujący twórcy: Stanisław Leszczyński ("Głos wolny wolność ubezpieczający") oraz St. Konarski ("O skutecznym rad sposobie"). Ten pierwszy żądał ograniczenia prawa do stosowania liberum veto i zniesienia poddaństwa chłopów. Natomiast Konarski zajął się głównie polityka i polskim parlamentem, domagając się zniesienia prawa liberum veto do jednej ustawy.

Zagrożenie jakie przyniósł rozbiór Polski pokazało, ze trzeba się poważnie zastanowić na przyczyną takiego stanu kraju. Zaczęto doszukiwać się źródeł nieszczęść. Czyniono to przez publicystykę, która najlepiej rozwinęła się w okresie działalności Sejmu Czteroletniego. Autorzy rozpraw proponowali przeróżne reformy, m.in.: ochrona prawa człowieka, praca na rzecz państwa, humanitarne traktowanie chłopów oraz wolność i równość dla wszystkich.

Najwybitniejszymi publicystami drugiej połowy XVIII w. stali się Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, i Franciszek Salezy Jezierski. Staszic w "Przestogach dla Polski" i "Uwagach nad życiem Jana Zamoyskiego" opierając się na filozofii oświeceniowej zaproponował reformę szkolnictwa i wychowania młodzieży w duchu utylitaryzmu. Opowiadał się za likwidacją liberum veto i wprowadzeniem dziedziczności tronu. Chciał, aby do parlamentu wprowadzono także przedstawicieli miast oraz ustanowiono podatek, który mieliby płacić szlachcie na utrzymanie armii. Staszic proponował zamienić tragiczny los chłopów i nieść pańszczyznę na rzecz czynszu lub tzw. "pracy wydziałowej". postulował rozwój miast i handlu. Wszelkich źródeł klęsk narodowych dopatrywał się w magnatach: "Z samych panów zguba Polaków". To oni doprowadzili do rozbioru Polski, to oni podburzali szlachtę na sejmikach broniąc swoich majątków i praw nawet za cenę upadku kraju. Wszystkie obelgi rzucane przez Staszica są dowodem jego rozgoryczenia i wstydu za to, co jego rodacy zrobili z ojczyzną.

Kolejny publicysta, działacz Stronnictwa Patriotycznego, Hugo Kołłątaj, swoje poglądy zaprezentował w dziele, pt.: "Do Stanisława Małachowskiego ...Anonima listów kilka". Zawarł tu projekt zmian, które podobne są do tych, zaproponowanych przez Staszica. Chciał zatem znieść liberum veto i ustanowić powszechny podatek. Dopominał się o zwiększenie praw mieszczaństwa i miejsca dla jego przedstawicieli w parlamencie.

Franciszek Salezy Jezierski w swoim "Katechizmie o tajemnicach rządu polskiego" ujawnił się jako największy radykalista. Z wielką ironią i satyra wyraził swoje zdanie o stosunkach politycznych w Polsce. Zjadliwie wypowiada się o karygodnym stosunku szlachty względem chłopów. Oburza się na tak ogromne przywileje jakie ta grupa społeczna posiada.

Wieloletnia działalność publicystów przyczyniła się do uchwalenia Konstytucji 3 maja, która pokazała, ze naród polski przeszedł ogromne przemiany.