Wypracowania

Mikołaj Sęp Szarzyński. Analiza problemów egzystencji człowieka w oparciu o wybrane utwory

Mikołaj Sęp - Szarzyński urodził się w roku 1550. Zmarł w roku 1581. Był on poetą i prekursorem liryki barokowej. Studia skończył w Wittenberdze i Lipsku. Często podróżował. Był między innymi w Szwajcarii i we Włoszech . We Włoszech był w towarzystwie ze Stanisławem Starzechowskim.

Mikołaj Sęp - Szarzyński jak wrócił do kraju to stał się gorliwym katolikiem. Większość ze swoich utworów maił zapisanych w rękopisach, niestety większość z nich zaginęła. W 20 lat po śmierci dzieła Mikołaja Sępa Szarzyńskiego wydał jego brat - Jakub. Tytuł tego tomu "Rytmy abo wiersze polskie" Data wydania rok 1601. Tom ten składa się z 6 sonetów, 6 przeróbek psalmów, 9 pieśni i szereg wierszy polskich i łacińskich.

W tomie tym Mikołaj Sęp Szarzyński jawi się nam głównie jako o poeta religijny czyli po łacinie homo meditans. W "rytmach abo wierszach polskich" podejmuję poeta problem miejsca człowieka w świecie. Zastanawia się nad jego relacjami z Bogiem. Analizuje przyczyny rozdarcia wewnętrznego jakie ma miejsce pomiędzy duchem a ciałem, a także oczekiwanie łaski.

Ogromne znaczenie w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego ma styl w jakim pisał swoja lirykę. Liryki jego mają właściwości panujące i rządzące w epoce baroku. Stąd też w jego utworach znajdujemy takie nowatorskie rozwiązania jak paradoksy, inwersję, koncepty, antytezy. Ponad to Mikołaj Sęp Szarzyński stosuje grę brzmieniowo-znaczeniową a także paronomazjię.

Jednak nie akceptowano do końca w sztuce polskiej nowatorskich pomysłów poety. Stad też jego utworu odkryto na nowo dopiero w wieku XIX.

Mikołaj Sęp - Szarzyński był poetą który żył i tworzył na pograniczu dwóch epok. Były to epoki Romantyzm i Barok. Barok to epoka odpowiedzi na pytania stawiane w renesansie. Odchodzono zatem od wiedzy pewnej a dążono do wiedzy niepewnej.

Każdy praktycznie wiersz lub utwór który jest w tomie "Rytmy abo wiersze polskie" nosi cechy traktatu lirycznego bądź religijnego. Jego tematem są problemy metafizyczne, chrześcijańskie. Porusza zagadnienie ontologiczne czyli dotyczące filozofii bytu, a także interesuję go filozofia rzeczywistości. Analizuje problematykę stosunku materii do ducha.

Analiza problemy z którymi musiał się zmierzyć człowiek epoki baroku

Sęp Szarzyński próbuje uchwycić na czym polegają relacje jakie mają miedzy sobą Bóg a człowiek. Konkretnie analizuje wielkość Boga, zastanawia się do czego mu potrzebna jest miłość słabego i wątłego człowieka. Mówi o tym w sonecie II.

I od takiego (Boże nieskończony,

W sobie chwalebnie i w sobie szczęśliwie

Sam przez się żyjąc) żądasz jakmiarz chciwie

Być miłowany i chcesz być chwalony.

W epoce baroku następuje zachwianie wiary. Spowodowane jest to obaleniem przez Mikołaja Kopernika teorii geocentrycznej i w jej miejsce głoszenia teorii heliocentrycznej. Jest to rok 1543, kiedy to - Mikołaj Kopernik, wydaje dzieło zatytułowane: "De revolutionibus orbium caelestium".

Z analizy tego dzieła wynika że tak naprawdę człowiek nie jest w centrum tylko na marginesie. Dlatego w człowieku zradzają się takie odczucia jak niepewność, zwątpienie i niewiedza. Sonet II stanowi nawiązanie do Księgi Hioba:

Z wstydem poczęty człowiek, urodzony

Z boleścią, krótko tu na świecie żywie,

I to odmiennie, nędznie, bojaźliwie,

Ginie, od słońca jak cień opuszczony.

Innym bardzo częstym motywem w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego jest tzw. Motyw vanitatywny. Motyw ten jest o marności. Innym utworem jest sonet " O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego:

Ehej, jak gwałtem obrotne obłoki

I Tytan prętki lotne czasy pędzą.

Pierwsza strofa tego sonetu ma charakter dynamiczny. Jest on napisany w ten sposób by jak najpełniej , oddać szybkość przemijającego czasu. "Niestałe dobra", które pojawiające się w strofie ostatniej, stanowią odbicie marności ziemskiego życia:

Niestałe dobra. O stokroć szczęśliwy,

Który tych cieniów w czas zna kształt prawdziwy.

Sonet V "O nietrwałej miłości rzeczy świata tego" jest o miłości. Miłość ziemska jest rzeczą nietrwałą jedynym trwałym rodzajem miłości jest miłość do Boga. Bóg stanowi bowiem ostateczny cel miłości doskonałej. Do momentu gdy człowiek nie widzi Boga to większą wagę przywiązuje do materiałów ziemskich.

Gdy Ciebie, wiecznej i prawej piękności

Samej nie widzi, celu swej miłości.

Rzeczy z tego świata:

(...) i mienić, i muszą się psować.

Następny problem człowieka to ból egzystencjalny. Nasze życie ziemskie ukazane jest jako walka. Poznajemy ten problem w sonecie IV "O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem"

Cóż będę czynił w tak straszliwym boju,

Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?

Jedyną nadzieją jest Bóg:

Królu powszechny, prawdziwy pokoju,

Zbawienia mego jest nadzieja w Tobie!

Ty mnie przy sobie postaw, a przespiecznie

Będę wojował i wygram statecznie!

Złoto, sceptr, sława, rozkosz i stworzone

Piękne oblicze, by tym nasycone

I mógł mieć serce, i trwóg się warować?

Na skutek reformacji nastąpił rozpad Kościoła chrześcijańskiego.

Krótki wiersz Sępa Szarzyńskiego pt. "Epitafium Rzymowi" ;