1. Naturalizm - kierunek zakładający odrzucenie wszystkich bytów nadprzyrodzonych; jedynie prawa przyrody mają wpływ na rzeczywistość i mogą ją tłumaczyć.
Według naturalistów:
~ zadaniem literatury jest wierne naśladowanie rzeczywistości, szczegółowe opisywanie faktów, dążenie do opisu z fotograficzną dokładnością;
~ dla literatury żaden temat nie jest zakazany, pisarz ma obowiązek przedstawiać także intymne, szokujące i drażliwe aspekty ludzkiego życia;
~ dla pisarza - tak jak dla uczonego - najważniejsze jest ukazywanie prawdy, obiektywne przedstawianie rzeczywistości, bez sądów i ocen.
2. Dekadentyzm - prąd wyrażający przekonanie o upadku cywilizacji i wartości ludzkich; przejawiał się w pesymistycznej postawie wobec świata, uczuciu słabości i niemocy w stosunku do okrutnego świata; miał silny wpływ na młodopolską poezję, w której objawiał się jako zniechęcenie światem i życiem, brak ideałów, przeświadczenie o braku sensu egzystowania - "Koniec wieku XX", "Nie wierzę w nic" Tetmajera.
Dekadentyzm nawiązywał do filozoficznych założeń Schopenhauera, który ludzie wnętrze i sens życia widział w ciemnych barwach. Ludzkie działania były dla niego pozbawione celu, ponieważ były jedynie wynikiem nieświadomego popędu. Widzący swą bezradność człowiek był nieszczęśliwy, a życie było dla niego pasmem trudów i udręk. Odwołanie do tych teorii można odnaleźć między innymi w hymnach "Dies irae" i "Święty Boże" Kasprowicza, w "Deszczu jesiennym" Staffa. Dekadentyzm pokazał także sytuację młodopolskiego artysty, który nie potrafił się odnaleźć w otoczeniu pogardzanych filistrów zajętych jedynie przyziemnymi problemami i obracających się w świecie konwenansów.
3. Parnasizm - nazwa kierunku pochodzi od zbiorowego tomu poetyckiego "Parnas współczesny" wydanego w 1866 r. w Paryżu. Dla parnasistów istotne były efektowne strofy poetyckie, kunsztowne rymy, precyzyjna kompozycja; podkreślali rolę słowa. Z chęcią podejmowali tematy starożytnych wydarzeń, legend, minionych dzieł sztuki, egzotycznych przygód. Parnasiści zapoczątkowali kult "czystej sztuki", charakterystyczny także dla innych poetów młodopolskich (Przybyszewski).
4. Symbolizm - kierunek artystyczny, zgodnie z którym zadaniem poezji nie jest opisywanie rzeczywistości, ale wyrażanie niewyrażalnego. Świat ma dwie sfery: materialną i duchową, a sztuka powinna sięgać do metafizycznej płaszczyzny ludzkiej egzystencji. Duchowy świat nie może być przedstawiany przy pomocy środków właściwych dla sztuki realistycznej. Nieuchwytne elementy mogą wyrazić jedynie symbole, które charakteryzuje dowolność interpretacji. Sposób wyrażania właściwy dla symbolistów jest wieloznaczny, pełen aluzji i skojarzeń, istotny jest nastrój utworu. Symboliści wyrażają wewnętrzne stany i lęki człowieka.
Charakterystyczne cechy symbolizmu:
~ odrzucenie opisu bezpośredniego;
~ poszukiwanie ekwiwalentów zjawisk trudnych do wyrażenia;
~ dwupłaszczyznowy charakter symbolu, który ma dwojakie znaczenie: dosłowne i szersze - oparte na aluzji i skojarzeniach.
5. Impresjonizm - kierunek artystyczny, zgodnie z którym sztuka powinna przedstawiać ulotne, krótkotrwałe doznania artysty. Impresjoniści nie chcieli opisywać niezmiennych cech rzeczywistości, ale rejestrować zmiany zachodzące pod wpływem zmian oświetlenia albo nawet własnego nastroju.
6. Ekspresjonizm - kierunek literacko-artystyczny, który negując impresjonizm i naturalizm wyrażał spotęgowane i udramatyzowane przeżycia artysty.
