1. Skąd pochodzi nazwa epoki?
Sama nazwa "barok" została zaczerpnięta w końcu ubiegłego wieku z terminologii historii sztuki. Epitet i określenie "barokowy" nadane zostały stylowi Jana Andrzeja Morsztyna, którego uznaje się za prekursora tego gatunku nie tylko w Polsce, ale i w Europie.
2. Co oznacza słowo barok?
Słowo "barok" pochodzi z języka portugalskiego <barocco - oznacza rzadką i cenną perłę o nieregularnym kształcie, także nieprawidłowy kapryśny wytwór sztuki>
3. Jakie były początki epoki baroku w Polsce?
W okresie schyłku epoki renesansu w miejsce ładu i harmonii życia, a także tolerancji religijnej pojawiły się objawy niepokoju. Nastąpił kryzys ideałów humanistycznych. W miejsce ideałów renesansowych pojawiło się nowe zapatrywanie na wartości. Przeciwstawiano wartości ziemskie z wiecznymi. Nowe cechy odnaleźć możemy zarówno w twórczości jeszcze Kochanowskiego jak i już Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
4. Przed jakimi wyborami stawał człowiek?
Człowiek świadomie przyjmuje w swoim życiu, konkretną postawę. Dokonywał wyboru pomiędzy zgodą na świat nietrwały lub wybierał trwałość życia wiecznego. W momencie wyboru świata ziemskiego, człowiek cieszył się urokami świata i wyrażał wdzięczność Stwórcy. Inni odrzucali ponętny obraz świata ziemskiego i poszukiwali wartości ostatecznych, które niesie zbawienie.
5. Jakie nurty kultury były w okresie baroku w Polsce?
W okresie Baroku w Polsce panują dwa nurty:
Nurt ziemiański charakteryzował średnią szlachtę, która ceniła rodzimość, swojskość i inne wartości jakie umożliwiał ziemiański tryb życia. Główni przedstawiciele to Wacław Potocki, Jan Chryzostom Pasek i Zbigniew Morsztyn.
Opozycją tego nurtu był nurt dworski. Lansował on wszystko co związane jest z modą europejską - zarówno modę styl, jak i sztukę. Czerpał z wzorów wielkich dworów europejskich. Tu najbardziej znani przedstawiciele to Jan Andrzej Morsztyn i Daniel Naborowski.
6. Co rozumiemy pod pojęciem Sarmatyzm?
Sarmatyzm- to określenie używane w odniesieniu do polskiej kultury szlacheckiej od schyłku wieku XVI, aż do pierwszej połowy XVIII wieku. Źródło nazwy łączono z ludem starożytnych Sarmatów. Pojęcie sarmatyzmu używano także w celu uzasadnienia tak ogromnej władzy w Rzeczpospolitej, jaka była w rękach szlachty. Szlachtę sarmacką cechowała ogromna swoboda osobista, konserwatyzm, i w szerokim znaczeniu nietolerancję zarówno polityczną, religijną jak i kulturową.
7. Czy epoka baroku to okres schyłku i upadku piśmiennictwa?
W epoce baroku piśmiennictwo uległo osłabieniu. Jedną z przyczyn było pisanie i rozpowszechnianie jedynie tych tekstów, które spełniały obowiązujące zasady tzw. prawomyślności.
Faza schyłkowa baroku, a w szczególności czasy saskie to już całkowity upadek piśmiennictwa. Zmarli pod koniec XVII wieku wybitni pisarze tacy jak Pasek, Morsztyn, Potocki, nie mieli niestety swoich godnych następców.
8. Jakie były cechy sztuki barokowej?
Sztuka baroku powstała we Włoszech. Trwała od drugiej połowy XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku. Wyróżniamy kilka podokresów baroku: barok wczesny, dojrzały i późny.
Budowle barokowe są dynamiczne bogato zdobione, z mnóstwem form ornamentalnych. Stosowano także światłocień. Malarstwo rzeźba i architektura w baroku często było łączone.
Rzeźbiono na pomnikach, nagrobkach i posągach. Materiałem był zarówno kamień jak i drewno. Motywy barokowe to np. postacie mitologiczne i religijne. Postacie te ukazane były w ruchu, artysta starał się oddać teatralność, a także moment akcji, w którym została namalowana lub też wyrzeźbiona. Celem takiej prezentacji było oddanie jak najpełniej stanów emocjonalnych człowieka.
9. Czy sztuka służyła Kościołowi?
Sztuka baroku pełniła bardzo ważną funkcję, zwłaszcza dla Kościoła. Pomocna była w oddziaływaniu na emocje i uczucia wiernych. Miała także na celu zachowanie prawomyślności religii.
