Plan pracy:
Wstęp
Rozwinięcie:
1. Ustawa Zasadnicza z 1949r.
2. Era Adenauera.
3. Okres przejściowy 1966-1969.
4. Okres rządów socjaldemokratyczno- liberalnych(1969-1982).
Zakończenie
Wstęp
Klęska III Rzeszy w drugiej wojnie światowej, pozostawiła problem przyszłości Niemiec dla zwycięskich aliantów. Problematyczny był sam kształt przyszłego państwa, terytorium było, bowiem okupowane przez różne armie wyzwoleńcze, innym problemem był wybór formy rządów w przyszytym niemieckim państwie. Czy ponowna demokratyzacja tego narodu ma sens, skoro doświadczenia republiki Weimarskiej pokazały ze Niemcy potrzebują silnej władzy, a społeczeństwo nie potrafiło w pełni docenić zalet państwa demokratycznego? W dniu 8 maja 1945 III rzesza poddała się, bezwarunkowo skapitulowała, na podstawie deklaracji berlińskiej władzę na terenie Niemiec przejmują przedstawiciele rządów czterech państw; ZSRR, USA, Wielkiej Brytanii i Francji.
Przywracano do życia niemiecka administracje i rozpoczęto budowę pluralistycznego życia politycznego, był to początek powstawania lub reaktywowania partii politycznych, choć rożnie to wyglądało w poszczególnych strefach. Pierwsze lata to nurtująca potrzeba stworzenia kompromisu dla powstania konstytucji, przebieg prac postępował dość sprawnie, uznano Niemcy za państwo federalne, co było zaakceptowane przez wszystkich uczestników życia politycznego. Problem stanowiły szczegółu, co do charakteru organów państwowych i samego ustroju politycznego. W pracy tej ukazano w sposób zwięzły historie RFN, za pośrednictwem rządów poszczególnych koalicji na przestrzeni istnienia przez prawie pół wieku Niemieckiej Republiki Federalnej.
Pierwszy etap to era Adenauera, gdzie u władzy rządziła chadecja, która sprasowuje swoje rządy osobiście lub z mniejszymi partiami(1949-1966). Etap kolejny (przejściowy) to lata rządów wielkiej koalicji: chadecji i SPD(1966-1969). Natomiast trzeci etap następujący po wielkiej koalicji aż do 30 września 1982 to rządy koalicji socjalliberalnej.
Rozwinięcie
1 Ustawa Zasadnicza z 1949r.
Na ostateczny kształt nowej ustawy zasadniczej miało wpływ wiele czynników m.in. brano pod uwagę; starą niemiecką tradycję ustrojową, pejoratywne doświadczenie z lat Republiki Weimarskiej i czasów władzy Hitlera ponadto zarządzenia i wskazówki państw okupacyjnych. Stworzono zwięzłe i przejrzyste artykuły z zakresu funkcjonowania i zadań, przed którymi stał rząd federalny a także reszta organów administracji federalnej. Konstytucja bońska realizuję zasady republikańskiej formy państwa i federalizmu, jest to demokracja reprezentacyjna, z trójpodziałem władz, z liberalnym katalogiem praw i wolności oraz zasadą socjalnego państwa prawnego. Kształtowała konstytucyjną kontrolę ustaw poprzez organ Federalnego Trybunału Konstytucyjnego. W literaturze poświeconej tej tematyce historycy mówią o pewnym kompromisie i stworzeniu "państwa partii politycznych", gdzie partie mają szeroki katalog uprawnień i przywilejów. Wprowadzenie demokratycznego ustroju miało dać poczucie legitymizacji nowym władzom, które pochodzą z woli narodu za jego przyzwoleniem i reprezentują wolę większości przy zachowaniu praw mniejszości. Zasada państwa prawna była wprowadzona dla przestrzegania sztywnych reguł prawnych w oparciu o konstytucję, wszelkie działania musiały być zgodne z prawem.
2. Era Adenauera
Po raz pierwszy od zakończenia wojny wybory do Bundestagu odbyły się 14 sierpnia 1949. Swych kandydatów wysunęło czternaście ugrupowań, partii, to jedynie trzy z nich skupiały uwagę wyborców były to CDU/CSU, SPD I FDP. Dnia 12 września 1949 na prezydenta RFN wybrano Teodora Heussa Po zwycięstwie koalicji CDU/CSU pierwszym powojennym kanclerzem w RFN zostaje Konrad Adenauer, to jego chadecka partia kształtuje politykę i społeczne oblicze Niemiec zachodnich. Pierwszy skład Bundestagu był wyraźnie podzielony pomiędzy dwa obozy, bloki skupione w dwóch wielkich partiach; rządzącej CDU/CSU i opozycyjnej SPD.
Socjaldemokraci za cel swojego działania wyznaczyli dążenie do zjednoczenia Niemiec, prowadzili politykę nie dopuszczania do konfliktów pomiędzy oba państwami niemieckimi by nie powstawały kolejne podziały. Dość ostrożni podchodzili do kontaktów z aliantami obawiając się zbyt dużego wpływu mocarstw zachodnich na politykę państwa. Inaczej sprawy odbierał kanclerz Adenauer mający inny cel polityczny chciał w największym stopniu wzmocnić RFN i zbliżyć się do mocarstw zachodnich by moc później uzyskać pełną suwerenność dla swojego kraju. Popierał gospodarkę wolnorynkowa i obawiał się fali popularności dla komunistów.
Sam Adenauerem był człowiekiem wyjątkowym, o wielkiej charyzmie, skupiał w urzędzie kanclerza najważniejszą władzę w państwie i skrzętnie i sprytnie potrafił to wykorzystać. Mając dość szeroki autorytet i zarazem przekonany o słuszności wizji swojej polityki podejmował ryzykowne kroki dla działań rządu i swojej partii.
Z dniem 5 maja 1955 wchodzi w życie podpisany w 1952 Układ Ogólny, który normalizował stosunki trzech mocarstw względem sytuacji w RFN. Uchylono okres okupacji, zlikwidowano Wysoka Komisje Aliancka oraz związane z organy. RFN w tym dniu uzyskała status kraju niezależnego o pełnej suwerenności. Jedynym problem pozostawała sytuacja w Berlinie, który pozostał pod okupacja mocarstwa ograniczono tez suwerenność w sprawie zjednoczenia Niemiec i kwestie związane z traktatem pokojowym.
W latach 1954-1958 przypada punkt szczytowy władzy, Adenauera. 25 Marca 1957 państwa europejskie podpisują Układ Rzymski powołują do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą. To był cel polityki kanclerza, zachodnie Niemcy zostały zaakceptowane przez inne państw zachodniej europy. Choć wielu krytyków zarzucali Adenauerowi ze szedł tylko w jedna stronę nie bacząc na konsekwencje swojej polityki, nie dostrzegając drugiej wschodniej strony Niemiec, związał RFN na stale z blokiem zachodnim, co położyło kres na jakiekolwiek szanse na zjednoczenie dwóch państw niemieckich w tym okresie.
Niektórzy zarzucają kanclerzowi zbyt dużą uwagę, jaka przywiązywał dla spraw międzynarodowych kosztem polityki wewnętrznej. Administracja uległa niespotykanemu rozrostowi postępowała biurokratyzacja, ponadto zbyt jednoznacznie popierał prawicowe struktury społeczne i związanych z nim wielkie grupy interesów i kapitału.
Brak konsekwencji w polityce wewnętrznej doprowadził do zmian w poglądach społeczeństwa już od końca lat 50tych. Zmiany następowały w programach partii opozycyjnych, gdzie dla przykładu SPD po klęsce wyborczej z 1957 roku zrewidowała swój program polityczny, dostosowując go do katulanych problemów w RFN, szukała poparcia wśród kadry administracyjnej i urzędników a także drobnomieszczaństwa. Władze w partii przejęli nowi liderzy na czele z Willim Brandtem.
W strukturach chadecji do głosu dochodziła coraz większa krytyka dla polityki kanclerza. Adenauer, który pomimo tego nie chciał zrezygnować ze swojego kursu polityki i stanowiska. W roku 1959 przypadła kolejna elekcja na stanowisko głowy państwa, początkowo Adenauer był zainteresowany kandydowaniem, lecz gdy zorientował się ze jako prezydent stracił by swoja pozycje polityczna i wpływ na władze wycofał się z ubiegania o ten urząd; na prezydenta wybrano Heinricha Lubke.
Wybory z roku 1961 przyniosą chadecji spadek poparcia dla partii CDU/CSU co wymusza szukanie koalicjantów do rządzenia. Dochodzi do podpisania umowy koalicyjnej, której głównym warunkiem było odsuniecie od władzy Adenauera, był to ciężki cios dla zasłużonego polityka. Jednak pierwsza powojenna koalicja wymusiła ten warunek rozpoczęła się współpraca pomiędzy partiami CDU/CSU-FDP. W październiku 1963r. kanclerzem zostaje Erhard, staje na czele rządu chadecko- liberalnej koalicji, sam Adenauer rezygnuje z urzędu kanclerza i piastuje jedynie funkcje przewodniczącego CDU. Erhard został uznały za pierwszego kanclerza, który zaprezentował tendencje technokratyczne. Sformułowano za jego rządów teorię "uformowanego społeczeństwa", czyli państwa, w którym likwidacji dostąpiły konflikty klasowe, a grupami interesów jak i parlamentem kieruje zdyscyplinowana władza wykonawcza.
Początek tal 60tych to oznaki początku kryzysu gospodarczego w państwie i niezadowolenia społecznego. Od 1964 roku rozpoczynają się strajki studentów oraz kampania polityczna przeciwko prezydentowi. Jesienią 1964 powstaje nowa partia NPD o skrajnym nacjonalistycznym programie działania. 1 grudnia 1966 powstaje rząd wielkiej koalicji CDU/CSU-SPD z Kurtem Kiesingerem jako kanclerzem i W. Brandtem na stanowisku wicekanclerza.
3.Okres przejściowy 1966-1969
Powstanie wielkiej koalicji było rozwiązaniem chwilowym, sojusz ten posłużył głownie chadecji dla odzyskania wiarygodności w społeczeństwie. Ten okres trzech wspólnych rządów pokazał ze jest możliwa współpraca pomiędzy rywalizującymi miedzy sobą partiami. Nastąpiły pewne roszady w interpretacji pozycji kanclerza A najważniejsze cele zrealizowano, udało się wyjść z recesji gospodarczej a nawet podniesiono rangę gospodarki RFN na arenie międzynarodowej. Uchwalono poprawki konstytucyjne dotyczące reformy systemu finansów publicznych dającą większe możliwości władzom federalnym.
W kwestii polityki zagranicznej wyraźny jest nacisk ze strony SPD na normalizacje relacji ze Wschodem. Jednak plany musiały ulec oddaleniu w związku zaistniała sytuacja konfliktowa w kwestii trzech reform wewnętrznych. Mianowicie spor dotyczył zmian w ustawodawstwie o przedawnianiu zbrodni wojenny, inicjatywy wyjątkowej i reformy szkolnictwa wyższego. Ten pierwszy punk konfliktu był przyczyna późniejszych spiec w koalicji, bowiem w 1964 roku uchwalono ze wszystkie zbrodnie wojenne ulegają przedawnieniu po okresie 20 lat, następnie wydłużono ten okres do lat 30 tu. Sytuacja pogorszyła wizerunek Niemiec zachodnich, gdy niezdecydowani się na ratyfikacje konwencji ONZ z 1968 roku o nieprzedawnieni zbrodni ludobójstwa
Rok 1968 to także wydarzenia związane z wystąpieniami studentów w całej europie, narastała liczba studentów, którzy nie mogli pomieścić się w starych zaniedbanych uczelniach, szwankował tez program nauczania i autorytarny system władz na uczelniach. Rok później reaktywno w RFN w 1969 Niemiecka partie komunistyczna. To potęgowało kryzys w wielkiej koalicji, kulminacja konfliktu był spor o wybór nowego prezydenta. W marcu 1969 miał miejsce wybór nowego prezydenta, został nim Gerhard Schroeder, który pokonał Gustawa Heinemanna. Wybory z września 1969 przyniosą sukces SPD, władzę zdobywa nowa koalicja socjalliberalna (SPD-FDP),a kanclerzem zostaje Willi Brandt.
4. Okres rządów socjaldemokratyczno- liberalnych(1969-1982)
Nastąpiła era trzynastu lat koalicji socjaldemokratyczno- liberalnej było to koalicja stabilna i skuteczna w działaniu. W tym okresie możemy wyodrębnić dwa etapy; pierwszym z nich jest zdecydowane zwycięstwo w przedterminowych wyborach do Bundestagu, który zakończył się początkiem kryzysu energetycznego w 1973 roku. Drugi etap to postępujący kryzys kapitalizmu państw zachodnich, przy poparciu największych grup społecznych po obu stronach gospodarki tzn. związków zawodowych i przedsiębiorstw, następują polityka sterowania koniunkturą. Rządy koalicji przeprowadziły w RFN wiele zaniedbanych reform strukturalnych, co zyskało się wielu zwolenników w społeczeństwie. Nowa karta w historii RFN było otwarcie na wschód podpisanie układu z ZSRR czy Polska, co podobało się opinii publicznej, czego wyrazem były kolejne zwycięstwa w wyborach do Bundestagu. Proces stłumiły trochę wydarzenia na arenie międzynarodowej i początek kryzysu energetycznego. W samej partii SPD kształtują się zmiany, coraz więcej młodych ludzi staje się jej członkami i zwolennikami, podobne zmiany zachodzą u koalicjanta FDP, gdzie do głosu dochodzi nowe pokolenie dążące do zmian. Te zmiany odbywają się także u opozycyjnej chadecji, choć postępowały w mniejszym stopniu, partia wciąż miała wizerunek skleconej wewnętrznie bez klarownego programu. Nadzieja na zmiany przyszła dopiero w wyborem na przewodniczącego partii w 1973 roku Helmuta Kogla.
W ramach SPD na wielka postać wyrósł Willi Brandt, który nie bal się przeprowadzać radykalnych reform m.in. w budownictwie społecznym, szkolnictwie. Jednak największe sukcesy miał w sferze polityki zagranicznej, sukcesem było podpisanie 12 sierpnia 1970 roku układu z ZSRR Moskwie o nawiązaniu wzajemnych stosunków. Kolejno podpisano podobny układ z Polską Ludowa, gdzie zaakceptowano granice zachodnia na odrze i nysie. Rozpoczęło to dialog z sztucznym tworem jak nazywano Niemiecka Republikę Demokratyczna, by zawiązać wspólne stosunki. Szczytem tej polityki było podpisanie porozumienia z NRD, gdzie oba państwa uznawały się wzajemnie na arenie międzynarodowej.
Problem koalicji powstał po wyborach w 1972 roku, kiedy to nieoczekiwanie wybory do parlamentów krajowych wygrywa chadecja. Dzięki temu zyskuje ona przewagę w Radzie Federalnej i może ograniczać działania koalicji rządzącej. Rok 1974 przynosi aferę wokół osoby willi Brandta, zostaje poddany pod glosowanie wniosek o votum nieufności wobec kanclerza, który jednak nie zdobywa odpowiedniego poparcia. Jednak niedługo potem na światło dzienne przedostają się informacje ze jego współpracownik był szpiegiem, w efekcie willi Brandt ustępuje ze stanowiska, nowym kanclerzem zostaje Helmut Schmidt.
Do zmian dochodzi w chadecji po nieudanym votum nieufności i niepowodzeniach w sprzeciwie wobec ratyfikacji podpisanych przez Williego Brandta układów. Wybór nowego lidera w osobie Kohla, na razie nie poprawił sytuacji w partii. W wyborach z 1980 roku na stanowisko kanclerza promowano osobę Straussa, choć się nie powiodło to jako sukces możemy uznać wypracowanie nowego szczegółowego programu partii.
W 1973 ratyfikuje się układ z NRD, w tym samym czasie obydwa państwa niemieckie zostają wcielone w poczet członków ONZ. Podpisano kolejno układy o normalizacji stosunków z Czechosłowacją w grudniu 1973 i kontynuowano drogę rozpoczęcia stosunków dyplomatycznych z Węgrami i Bułgarią.
Lecz sukcesy na arenie międzynarodowej nie mogły zasłonić postępujące kryzysu gospodarczego. W społeczeństwie narastał nastrój niepewności jutra. Kryzys potęgował wzrost bezrobocia wśród młodzieży, domagano się reform, na które rząd nie miał już finansów.
Innym problemem tego okresu staja się terrorystyczne zachowania ze strony skrajnych ugrupowań. Frakcja Czerwonej Armii dokonuje wielu spektakularnych, udanych zamachów, porwań i zabójstw wysokich urzędników, polityków. Rząd opanowuje wydarzenia i udaje się dość szybko rozbić te groźne grupy terrorystyczne, zmiany następują w przepisach kodeksu karnego.
Burza wybucha przy próbie zmian tzw. "dekrecie o ekstremistach", czyli wprowadzeniu zakazu ich zatrudnienia. W praktyce wyglądało to na odmowie zatrudnienia licznym absolwentom uczelni, którzy podczas studiów byli uczestnikami różnych manifestacji i wystąpień. Ten zapis spotkał się wielkim odzewem sprzeciwu w społeczeństwie i poza granicami. Postępująca degradacja środowiska naturalnego przyczynia się do aktualizacji tego problemu w polityce. Sprzeciw społeczeństwa wywołują plany budowy kolejnych elektrowni jądrowych, dochodzi do licznych manifestacji i starć z policja. Postaje ruch ekologiczny, który przekształca się w partie polityczna o nazwie "Zielonych", która walczy w wyborach.
Rząd próbując ratować sytuacje kryzysowa w kraju, wprowadza szereg nowych reform dla ratowania impasu. Wprowadza szerokie reformy społeczne, które ochraniają coraz większe grupy społeczne przed zagrażającym im bezrobociem. Obniżono wiek pełnoletniości do 18 lat, reforma szkolnictwa wyższego czy wielka reforma w kwestiach podatków.
Jednak reformy te nie przyniosły natychmiastowej poprawy, coraz mniejszy był wzrost gospodarczy i coraz większa była dziura budżetowa. Wobec zaistniałej sytuacji FDP odchodzi od swego koalicjanta SPD na rzecz chadecji. Dochodzi do nowego porozumienia koalicyjnego z chadekami, to przyczyniło się do przedstawienia wniosku nieufności dla kanclerza Schmidta i wskazano jednocześnie H. Kohla jako jego następcę. Wniosek spotkał się z aprobata i nastąpiła zmiana na stanowisku kanclerza 1 października 1982 roku.
Zakończenie
Próba stworzenia demokracji liberalnej w powojennych Niemczech zachodnich udała się sukcesem. Ustrój przyjęty w konstytucji został zaakceptowany przez społeczeństwo. System ten funkcjonował pomimo wielu zagrożeń chociażby z lat 70tych XX wieku. Dla stabilizacji niewątpliwie miał wpływy ustabilizowania się klarownego systemu partyjnego na dwie wielkie rywalizujące miedzy sobą partie o rożnych programach politycznych. Ustrój ten był na tyle stabilny, że przetrwał kryzys gospodarczy z lat 70tych i dalej funkcjonował i funkcjonuje po dzień dzisiejszy pokazując ze w Niemcach zniknęła dawna chęć do ekspansji w europie.
