JAPONIA I CHINY:

Warunki kapitulacji III Rzeszy były o wiele cięższe, niż warunki kapitulacji Japonii. Japonia była okupowana przez armię Stanów Zjednoczonych. Okupacja ta miała na celu zapobiec odrodzeniu się sił militarnych Japonii. Drugim celem okupacji było możliwie jak najszybsze stworzenie dogodnych warunków do powstania pokojowego rządu Japonii. Gabinet ten miał być rządem, który uznałby postanowienia Karty Narodów Zjednoczonych. Władzom sprzymierzonym Japonii przewodniczył generał Douglas MacArthur. Postanowienia zawarte w akcie kapitulacji realizowano przy pomocy cywilnego rządu japońskiego oraz podległej mu administracji. Ponadto w dniu 3 listopada 1946 roku zadecydowano o utrzymaniu w tym kraju władzy cesarskiej. Natomiast w dniu 4 października 1945 roku wydano tak zwaną Kartę Praw. W dokumencie tym nakazano rządowi japońskiemu przywrócenie wszystkich praw i swobód obywatelskich, rozwiązanie tajnej policji oraz innych organizacji kontrolujących społeczeństwo, ponadto nakazano zniesienia cenzury, laicyzację państwa i przyznanie kobietom pełni praw politycznych. Państwo japońskie otrzymało także nową konstytucję. W styczniu 1946 roku nastąpiło usunięcie z japońskiej służby publicznej przestępców wojennych. Zwolnienia nie ominęły także zawodowych wojskowych oraz ludzi, którzy w czasie wojny działali w partii oraz stowarzyszeniach o charakterze faszystowskim. Usunięto również osoby, które w okresie wojny jawnie wspierały agresję i militaryzm. Ogółem zdelegalizowano i rozwiązano 148 organizacji. Ponad to przeprowadzono demobilizację armii i floty nie zważając na opór ze strony rządu japońskiego. W Tokio powstał sąd na wzór Trybunału Norymberskiego. Był to Międzynarodowy Trybunał Wojskowy. Skład trybunału był taki, że w jego skład weszli sędziowie z 11 państw sprzymierzonych, czyli państw uczestniczących w wojnie na Dalekim Wschodzie. Trybunał rozpoczął swoją działalność 19 stycznia 1946 roku. Proces przed Trybunałem toczył się ponad trzydzieści miesięcy. Wyroki wydane w procesie zakończyły etap ścigania japońskich zbrodniarzy wojennych. Wydano 7 wyroków śmierci, oraz 16 wyroków dożywotniego pozbawienia wolności. Odbywane były w tym czasie także i mniejsze procesy, a dotyczyły one przede wszystkim zbrodni popełnionych na jeńcach wojennych. Sytuację po wojnie na Dalekim Wschodzie skomplikował fakt zwycięstwa komunistów w Chinach. Zmieniło to stosunek Stanów Zjednoczonych do Japonii. Skutkiem tego było wstrzymanie Japonii dalszych spłat dotyczących odszkodowań wojennych. Stało się to wiosną 1949 roku. Rząd japoński otrzymał "polecenie" przeprowadzenia reform mających na celu ustabilizowanie japońskiej gospodarki. W sumie w latach 1946-1951 Japonia otrzymała pomoc w wysokości 2 miliardów 474 milionów dolarów. W pierwszych latach po wojnie zakupy na rynku amerykańskim pokrywały 95% zapotrzebowania japońskiego. Traktat pokojowy był kolejnym krokiem zmieniającym status Japonii z państwa okupowanego na sojusznika Stanów Zjednoczonych na Dalekim Wschodzie. Strona amerykańska przedłożyła stosowny projekt takiego dokumentu państwom wielkiej koalicji w San Francisco. Stany Zjednoczone nie dopuściły do dyskusji na forum koalicji na temat treści dokumentu. Wywołało to sprzeciw delegacji niektórych krajów z Azji i Afryki. Traktat pokojowy z Japonią podpisano we wrześniu 1951 roku. Podpisało go tylko 48 państw wchodzących w skład wielkiej koalicji. Nie podpisały traktatu trzy państwa : Związek Radziecki, Polska oraz Czechosłowacja. Na mocy traktatu pokojowego Japonia zmuszona była uznać niepodległość Korei, zrzec się wszelkich praw i roszczeń do wyspy Tajwanu, wysp Rybackich i wysp Kurylskich oraz południowego Sachalinu. Japonia utraciła także wszystkie mandaty przyznane jej po I wojnie światowej przez Ligę Narodów. Uznawała także przekształcenie wysp Riukiu w terytorium powiernicze Organizacji Narodów Zjednoczonych, Wyspa miała być administrowana przez Stany Zjednoczone. W traktacie pokojowym przyznano Japonii prawo do "indywidualnej lub zbiorowej samoobrony". Oznaczało to dla Japonii możliwość odbudowy ograniczonych sił zbrojnych, oraz prawo do przystępowania, do układów międzynarodowych ,ale tylko takich, które w swym zapisie miały na względzie bezpieczeństwo zbiorowe. Akt kapitulacji Japonii był symbolicznym momentem zakończenia 14-letniej wojny, którą wywołała Japonia swoją napaścią na Chiny w 1931 roku. Sytuacja w Chinach była wtedy bardzo skomplikowana. Chiny ogarnięte były wtedy wojną domową. Były także rozbite politycznie. Ponadto od wiosny 1927roku toczyła się tam walka o władzę pomiędzy Partią Narodową oraz Komunistyczną Partią Chin. W dniu 29 sierpnia 1945 roku na żądanie Wielkiej Trójki, czyli Rosji, Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych rozpoczęły się w Chongkongu rozmowy premiera centralnego rządu chińskiego rezydującego w Nankinie z nowo utworzonym rządem japońskim. Na rozmowy Czang Kaj-szek wysłał delegację Komunistycznej Partii Chin na czele z Mao Zdongiem. Delegacja zobowiązała się do przywrócenia demokracji, konstytucji, a także zalegalizowania wszystkich partii politycznych, oraz do uwolnienia więźniów politycznych. Zawarte porozumienie nie trwało długo, bo jedynie 14 miesięcy i w styczniu 1947 roku wojna domowa rozpoczęła się na nowo. Chwilowy okres spokoju obie strony wykorzystały na wzmocnienie swoich armii oraz na ich odpowiednie przegrupowanie. W końcu września 1949 roku w Pekinie zebrała się Chińska Ludowa Polityczna Konferencja Konsultatywna. Organ ten był w Chinach odpowiednikiem frontu narodowego w innych krajach komunistycznych. W dniu 1 października 1949 roku proklamowano Chińską Republikę Ludową. Ponadto utworzono Centralny Rząd Ludowy i Państwową Radę Administracyjną.

FILIPINY:

Jeśli zaś chodzi o ważny teren jakim były Filipiny, to ta dawna kolonia hiszpańska, która po raz pierwszy ogłosiła swoją niepodległość w 1897 roku, a która po zwycięskiej wojnie Hiszpanii ze Stanami Zjednoczonymi została złamana i przekształcona z powrotem w terytorium zależne. Te nigdy nie zrealizowane obietnice i marzenia o niepodległości doprowadziły na Filipinach do silnego ruchu narodowowyzwoleńczego. I tak po sześciu miesiącach walk, w maju 1942 roku Japończykom udało się zdobyć cały archipelag filipiński. Natomiast wcześniej bo już w marcu 1942 roku z inicjatywy Komunistycznej Partii Filipin powstała podziemna Ludowa Armia Antyjapońska. Swe siły miała ona głównie na wyspie Luzon. Walki o wyzwolenie Filipin toczyły wojska amerykańskie wraz z 40 tysięczną grupą partyzantów filipińskich. W maju 1945 roku doszło na Filipinach do połączenia się różnych ugrupowań chłopskich z czego powstał Narodowy Związek Chłopski. Z kolei w lipcu tego samego roku związki zawodowe Filipin utworzyły Kongres Organizacji Robotniczych. Widząc co się dzieje Stany Zjednoczone chciały umocnić pozycję centroprawicy poprzez proklamowanie w dniu 4 lipca 1946 roku Republikę Filipińską.

INDONEZJA:

Równie długą i ciężką walkę o niepodległość stoczyła Indonezja. Najpierw w maju 1928 roku powstała Narodowa Partia Indonezji. Ponadto w 1942 roku Japończycy opanowali teren Indii Holenderskich. Wtedy też indonezyjski ruch narodowowyzwoleńczy podzielił się na dwa nurty. Działacze niepodległościowi starali się wykorzystać możliwość, jakie stworzył im wprowadzony przez Japończyków samorząd. Jednocześnie nie zaniedbywali oni rozbudowy narodowowyzwoleńczych sił w głębi wysp. W dniu 17 sierpnia 1945 roku przywódca ruchu narodowowyzwoleńczego, Sucharto zdecydował się na proklamowanie niepodległość Indonezji. Holandia przy wsparciu ze strony Wielkiej Brytanii usiłowała zdławić nowo powstałą republikę oraz doprowadzić do przywrócenia holenderskich rządów. Z powodu inwazji holenderskiej do obrony kraju powstała na bazie oddziałów partyzanckich Narodowa Armia Indonezyjska , jednak nie była ona w stanie zapobiec inwazji ze strony Holandii. Dla mocarstw kolonialnych niepokojące było także to ,że charakter konstytucji indonezyjskiej był bardzo postępowy. W Indonezji zapowiadano reformę rolną, a także nadzór państwa nad przemysłem i nacjonalizację bogactw naturalnych. W maju 1947 roku władze holenderskie wysunęły żądanie do Republiki Indonezyjskiej o ograniczenie stosunków zagranicznych i podporządkowanie się Indonezji państwu holenderskiemu. Holandia chciała również mieć wpływ na kierowanie sprawami bezpieczeństwa wewnętrznego na terenie Indonezji. Chciała to czynić poprzez utworzenie wspólnej indonezyjsko-holenderskiej żandarmerii wojskowej. Holandia chciała także przejąć kontrolę nad funduszem dewizowym i handlem zagranicznym republiki. Zgodnie z jej żądaniami fabryki, zakłady oraz plantacje indonezyjskie miały być zwrócone holenderskim właścicielom. W grudniu 1948 roku Holendrzy zdobyli Dżakartę i internowali prezydenta Sucharto. Upadek stolicy państwa nie wpłynął na osłabienie walki partyzanckiej, która miała oparcie w miejscowej ludności. Zawieszenie broni zostało podpisane w maju 1949 roku. Układ pokojowy zawarty w Hadze łączył Indonezję unią personalną z Holandią. Unia tę zerwano w 1954 roku.

FRANCJA I JEJ WPŁYWY NA DALEKIM WSCHODZIE:

1) WIETNAM:

W 1940 roku Państwo Francuskie nie było zdolne do sprawnego zarządzania swoją odległą kolonią. Miejsce Francuzów w Indochinach zajęli w czasie wojny Japończycy. W 1930 roku wybuchło pierwsze antyfrancuskie powstanie. W rządzeniu na tych terenach pomagały Francji trzy dynastie rządzące w następujących protektoratach: Annam, Laos i Kambodża. W maju 1941 roku z inicjatywy Komunistycznej Partii Indochin powstała Liga Walki o Niepodległość Wietnamu, czyli Viet Minh. Przyszłe państwo, dziś Wietnam miał być republiką demokratyczną. Pod koniec wojny zostały utworzone na tym terenie oddziały partyzanckie. W marcu 1945 roku w obliczu klęski wojennej Japonia proklamowała niepodległość Wietnamu. Państwo miało składać się z trzech prowincji: Tonkin, Annam i Kochinchina. Z kolei już w kwietniu 1945 roku wybuchło powszechne powstanie zbrojne. Walki objęły wiele miast, między innymi: Hanoi oraz Sajgon. Utworzony wcześniej przez Ligę Walki o Niepodległość Wietnamu, Komitet Wyzwolenia Narodowego proklamował 2 września 1945 roku powstanie demokratycznej Republiki Wietnamu. W przeprowadzonych niedługo potem wyborach do Zgromadzenia Narodowego Liga Walki o Niepodległość Wietnamu uzyskała 76,6% wszystkich mandatów. Jednak Francja uznała nowe władze wietnamskie tylko na północy kraju. Los południa kraju miał być rozstrzygnięty poprzez referendum. Natomiast 19 grudnia 1946 roku wojska francuskie zaatakowały stolicę kraju -Hanoi. Tak rozpoczęła się wyniszczająca i długa 8-letnia wojna kolonialna. Okres ten zaliczany jest do pierwszych poważnych sukcesów armii wietnamskiej. Do jesieni 1952 roku wyzwolono wszystkie ziemie na północ od rzeki Song Hong Ha. Doszło do złamania interwencji francuskiej pod Dien Bien Phu. W maju 1954 roku po trzech miesiącach obrony, twierdza ta została zdobyta. W rokowaniach pokojowych obok zaangażowanych w konflikcie stron uczestniczył także: Związek Radziecki, Stany Zjednoczone, Chiny i Wielka Brytania. W dniu 20 lipca podpisano rozejm i przerwano prowadzone dotychczas działania wojenne. Wietnam podzielono wzdłuż 17 równoleżnika. Nie była to granica państwowa, a tylko linia rozdzielająca walczące pomiędzy sobą wojska obu stron. O przyszłości kraju miały zadecydować wybory planowane na rok 1956. Poważny wpływ na losy konferencji miał również wpływ to , że Związek Radziecki złagodził swoją politykę zagraniczną po śmierci Józefa Stalina w 1953 roku. Mocarstwa zachodnie nie dopuściły jednak do realizacji postanowień konferencji, wspierając utworzoną w październiku 1955 roku na południu Republikę Wietnamu.

2) LAOS:

Procesy narodowowyzwoleńcze zachodziły także na terenie Laosu. W październiku 1945 roku doszło do utworzenia Laotańskiego Komitetu Narodowego. Ponadto ogłoszono konstytucję i zdetronizowano dotychczas rządzącą dynastię. Wojska francuskie do Laosu wkroczyły w 1946 roku. Proklamowano zatem powstanie monarchii konstytucyjnej będącej pod protektoratem Francji. Wojna interwencyjna wojsk francuskich z powstańczymi oddziałami Pathet Lao trwała do 1954 roku. Po rokowaniach pokojowych, w których obok zaangażowanych w konflikcie stron uczestniczył także: Związek Radziecki, Stany Zjednoczone, Chiny i Wielka Brytania. W Laosie tak jak w Wietnamie nie przeprowadzono wyborów. Doprowadziło to do podziału kraju na część kontrolowaną przez siły królewskie i oraz część rządzoną przez Pathet Lao.

3) KAMBODŻA:

W czasie wojny w Kambodży powstała organizacja Czerwonych Khmerów. Po klęsce Japonii Francja przywróciła swą władzę, ale kambodżańska walka narodowowyzwoleńcza była nadal prowadzona, ale tym razem przeciwko panowaniu francuskiemu. W 1947 roku Kambodża, podobnie jak Laos, stała się monarchią konstytucyjną pod protektoratem francuskim. W dniu 9 listopada 1953 roku po wycofaniu się wojsk francuskich oddziały Czerwonych Khmerów wkroczyły do stolicy kraju. Ogłoszono wtedy niepodległość Kambodży. Natomiast w lipcu 1954 roku zakończyła swoje obrady genewska konferencja, która toczyła swoje rozmowy w sprawie Indochin. Rozstrzygnięciu kwestii spornych sprzyjała korzystna i nowa zarazem sytuacja międzynarodowa. Zakończenie wojny koreańskiej i zwycięstwo sił narodowowyzwoleńczych w Indochinach zmniejszyło napięcie w stosunkach pomiędzy Związkiem Radzieckim, a Stanami Zjednoczonymi.

Poważny wpływ na losy konferencji miał również wpływ to , że Związek Radziecki złagodził swoją politykę zagraniczną po śmierci Józefa Stalina w 1953 roku. W rokowaniach pokojowych obok zaangażowanych w konflikcie stron uczestniczył także: Związek Radziecki, Stany Zjednoczone, Chiny i Wielka Brytania. W dniu 20 lipca podpisano rozejm i przerwano prowadzone dotychczas działania wojenne. Po konferencji prawdziwy pokój zapanował jedynie w Kambodży. W Kambodży rządzący książę Norodom Sihanouk abdykował na rzecz swojego ojca. Chciał on mieć wolną rękę do prowadzenia walki o pełną niepodległość kraju Stanął on na czele Ludowego Stowarzyszenia Socjalistycznego skupiającego postępowe partie polityczne. W 1960 roku Kambodża stała się republiką.

INDIE:

Indie należały do kolonialnych posiadłości imperium brytyjskiego. Kraj ten miał chyba najbardziej rozwinięte poczucie swojej odrębności historycznej i narodowej. W 1935 roku nadano Indiom konstytucję. Jednak Wielka Brytania nie nadała Cesarstwu Indyjskiemu statusu dominium. Warto wspomnieć o tym , iż Indyjski Kongres Narodowy nigdy nie akceptował w pełni celów wojny, jaką prowadziły państwa wielkiej koalicji Kongres sprzeciwiał się podtrzymywaniu brytyjskiego imperium kolonialnego. Bunt w narodzie indyjskim obudził się po zakończeniu II wojny światowej. Wtedy to strajki ogarnęły ośrodki przemysłowe, wieś, administrację kolonialną, a nawet policję. W 1946 roku wybuchł bunt marynarzy indyjskich na okrętach stacjonujących w Bombaju. Następnie do marynarzy przyłączyli się lotnicy, a także niektóre garnizony wojsk lądowych. W ten oto sposób dwumilionowa armia hinduska przestała być posłuszną imperium brytyjskiemu w Azji. Przestała także być pomocą dla imperium. W marcu następnego roku rząd brytyjski uznał, że nie uda mu się utrzymać administracji angielskiej w Indiach. Z dniem 15 sierpnia 1947 roku Indie uzyskały niepodległość i stały się republiką federalną. Ponadto z terenów muzułmańskich utworzono państwo Pakistan.

PAKISTAN:

W tym samym czasie , w którym nastąpił bunt indyjski Liga Muzułmańska działająca w Pakistanie uparcie i stanowczo żądała utworzenia Pakistanu, i tak w dniu 15 sierpnia 1947 roku podział Indii na dwa państwa stał się faktem. Na terenach Indii, na których przeważali muzułmanie utworzono Pakistan.

KOREA:

W trakcie konferencji w Moskwie w grudniu 1945 roku, państwa wielkiej koalicji uzgodniły, że anektowana w 1910 roku przez Japonię Korea na mocy postanowień konferencji miała w ciągu 5 lat odzyskać niepodległość. Południowa część Korei została wyzwolona wcześniej przez wojska amerykańskie, zaś część północna przez wojska radzieckie. Dlatego też podział kraju związany z powstaniem stref amerykańskiej i radzieckiej. Przebiegał on wzdłuż 38 równoleżnika. W radzieckiej strefie wpływów została przeprowadzona reforma rolna oraz nacjonalizacja wszystkich gałęzi gospodarki. Natomiast w dniu 6 maja 1948 roku w strefie wpływów amerykańskich proklamowano Republikę Koreańską. Odpowiedź Związku Radzieckiego padła 9 września 1948 roku , ponieważ na północy utworzono Koreańską Republikę Ludowo - Demokratyczną. Wycofanie wojsk amerykańskich i radzieckich z Korei, które nastąpiło niewiele później stworzyło stan nierównowagi. Pozostająca pod kontrolą radziecką i intensywnie szkolona armia północnokoreańska w 1949 roku zaczęła naruszać linię demarkacyjną rozdzielającą północ i południe. W dniu 25 czerwca 1950 roku wojska Koreańskiej Republiki Ludowo - Demokratycznej przekroczyły linię demarkacyjną rozpoczynając wojnę. Komuniści stawiali sobie za cel opanowanie i zjednoczenie pod ich władzą całego państwa koreańskiego. Korea Południowa zwróciła się o pomoc do Organizacji Narodów Zjednoczonych. Główny ciężar pomocy spadł na Stany Zjednoczone. Dalszy rozwój konfliktu groził wybuchem kolejnej wojny o światowym zasięgu. Stany Zjednoczone proponowały użycie bomby atomowej. Wojna na szczęście zakończyła się podpisaniem rozejmu w Phanmundżomie 27 lipca 1953 roku. Ustalono, że granica pomiędzy Koreą Północną i Południową pozostanie nienaruszoną na linii 38 równoleżnika. Pozytywnym aspektem wojny koreańskiej było to, że przyspieszyła ona integrację polityczną i wojskową Dalekiego Wschodu. Ponadto we wrześniu 1951 roku Stany Zjednoczone podpisały trójstronny sojusz z Austrią i Nową Zelandią, a w 1954 roku w Manili powstała Organizacja Paktu Południowo - Wschodniej Azji. Do organizacji włączone zostały Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja oraz trzy państwa azjatyckie: Filipiny, Tajlandia i Pakistan oraz Australia i Nowa Zelandia. Pakt zobowiązał strony do udzielenia sobie pomocy w wypadku agresji lub przewrotu rewolucyjnego, w którymś z tych krajów. W 1976 roku pakt rozwiązano.