GENEZA I WOJNY ŚWIATOWEJ

1. Konflikty o kolonie

  • Niemcy i Francja toczyły spór o Alzacje i Lotaryngie a także o Maroko,
  • spór francusko - włoski o Korsyke i Tunis,
  • rywalizacja francusko - angielska o Kanał Sueski i Afrykę Środkowowschodnią,
  • konflikt angielsko- rosyjski o Afganistan i Persje,
  • rywalizacja angielsko - niemiecka o panowanie na morzach i oceanach,
  • spór niemiecko - rosyjski o cieśniny czarnomorskie,
  • spór japońsko - rosyjski o Mandżurie, Chiny i Koreę,
  • problemy narodowościowe w monarchii austro-węgierskiej,
  • rywalizacja turecko - włoska o Trypolitanię,
  • rywalizacja o panowanie na Bałkanach miedzy Austro- Węgrami a Rosją.

2. Powstanie dwóch bloków politycznych i militarnych

Trójprzymierze (państwa centralne) to tajny układ pomiędzy trzema państwami: Cesarstwem Niemiec, Królestwem Włoch i C.K. Austro-Węgrami zawiązany 20 maja 1882 r

Trójporozumienie (entente cordiale) to państwa walczące przeciw Państwom Centralnym w czasie I wojny światowej. Do Wielkiej Brytanii, Francji i Rosji, które stanowiły trzon Ententy (Trójporozumienie), dołączyła szeroka koalicja 25 państw, ale nie wszystkie wzięły czynny udział w wojnie.

-Anglia

- Francja

-Rosja (do 1917)

- Belgia

- Serbia

- Czarnogóra

-Japonia

- Włochy (od 1915)

- Rumunia

-Stany Zjednoczone (od 1917)

Państwa stojące po stronie Ententy odniosły zwycięstwo w I wojnie światowej.

3. Konflikty lokalne

  • pierwszy kryzys marokański 1905 - 1909. Ostatecznie w myśl porozumienia Maroko dostało się pod panowanie Francji. Porozumienie to zawarte przy pomocy Wielkiej Brytania było bardzo nietrwałe.
  • drugi kryzys marokański 1911 - 1912. Porozumienie miedzy Niemcami a Francją było bardzo kruche. W 1911 roku Francja zaczęła działania zbrojne na tym terenie. Niemcy za cenę ustępstw zgodziły się oddać Francji Maroko. 4 listopada 1911 roku podpisano porozumienie. W zamian za zrzeczenie się pretensji Niemców do Maroka, Francja oddawała im w Kongu 275.000 kilometrów kwadratowych oraz zezwalała na finansową i gospodarczą działalność firm niemieckich w Maroku na równych prawach z Francuzami. Pięć miesięcy później 30 marca 1912 roku sułtan Mulaj Hafid podpisał układ o francuskim protektoracie nad Marokiem.
  • "kocioł bałkański" - całe Bałkany były mozaiką narodowościową i religijną. Rzesza państwa ujarzmionych siła przez Austrię zaczęła upominać się o swą niepodległość.

- Turcja starała się nie utracić swych wpływów na Bałkanach

- Austro- Węgry dążą do aneksji Bośni i Hercegowiny, która staje się faktem w 1908 roku,

- Rosja utrzymuje wpływy w Serbii

  • I wojna bałkańska 1912 r. konflikt zbrojny pomiędzy Ligą Bałkańską, czyli antytureckim sojuszem państw bałkańskich, (Bułgaria, Serbia, Grecja, Czarnogóra) a samą Turcją. 30 maja podpisano pokój w Londynie na mocy którego Turcja zrzekła się prowincji powyżej linii łączącej miasto Enez nad Morzem Egejskim i miasto Midye nad Morzem Czarnym. Serbia otrzymała większość Macedonii i wraz z Czarnogórą podzieliła ziemie Sandżaku nowopazarskiego. Część Macedonii otrzymały także Bułgaria i Grecja, która uzyskała również kontrolę nad Kretą i zachodnią Turcją. W trakcie trwania pierwszej wojny bałkańskiej, w grudniu 1912, proklamowała niepodległość Albania, która była wspierana przez Austro-Węgry.

- II wojna bałkańska 1913 r. Bułgarzy uznali pokój londyński za niesprawiedliwy, gdyż uznali, że ich straty i sukcesy były największe, co miało im gwarantować większe nabytki w Macedonii. Uznali również, że ludność zamieszkująca Macedonię ze względu na bliskość etniczną oraz językową powinna znaleźć się w granicach państwa bułgarskiego. Wybuchła wojna pomiędzy niedawnymi koalicjantami. Przeciwko Bułgarii wystąpiła Serbia wraz ze swoimi sojusznikami (Grecja, Czarnogóra, Rumunia, Turcja). 10 sierpnia 1913 podpisano w Bukareszcie traktat pokojowy, w myśl którego Rumunia przejmowała południową Dobrudżę, Serbia dotychczasową część Macedonii bułgarskiej, Grecja utrzymała Macedonię południową. Osobny układ zawarły pomiędzy sobą Turcja i Bułgaria 29 września 1913 w myśl którego Turcja odzyskała m.in. Adrianopol.

Jedną z głównych przyczyn wybuchu I wojny światowej był zamach z 28 czerwca 1914 w Sarajewie na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i jego żonę Zofię wykonany przez przedstawiciela organizacji "Młoda Bośnia" Gawriło Principa.

Wybuch wojny : 28 VII 1914 Austro- Węgry wypowiedział wojnę Serbii

- 1 VIII - Niemcy wypowiadają wojnę Rosji,

- 3 VIII - Niemcy wypowiadają wojnę Francji , Belgii,

  • 4 VIII - Anglia wypowiada wojnę Niemcom ,
  • 6 VIII - Austro- Węgry wypowiadają wojnę Rosji.

PRZEBIEG WOJNY

1. Główne fronty

  • front zachodni : Walki toczone pomiędzy Niemcami a Anglią, Francją i Belgią.

- front wschodni : Niemcy, Austro-Węgry przeciw Rosji

- front bałkański : Austro-Węgry, Bułgaria, Turcja przeciw Serbii i Rosji

- front włoski : Włochy przeciw Austro-Węgrom

- front kaukaski : Turcja przeciw Rosji

- wojna na morzu

Podczas I wojny światowej wprowadzono nowe bronie a także nowe metody prowadzenia działań wojennych. Pojawiły się bunkry, okopy, zasieki z drutu kolczastego, moździerze, broń automatyczna, granaty ręczne, miotacze ognia, gazy trujące (tlenek węgla, gaz musztardowy : pierwszy raz użyto pod Ipp, Belgia) maski gazowe, czołgi (Somma 1916), samoloty myśliwskie i bombowce, sterowce, okręty podwodne (U-Boty), bomby głębinowe, miny przeciwpiechotne.

Charakter wojny :

I wojna światowa objęła swym zasięgiem niespotykany dotychczas obszar. W konflikt ten bezpośredni lub pośrednio zaangażowanych było większość ówczesnych państw. Była to wojna totalna i całkowita gdzie życie ludzie i metody nie stanowiły przeszkód w działaniach wojennych. Z początkowego charakteru wojny błyskawicznej przeszła w stadium wojny pozycyjnej.

SKUTKI I WOJNY ŚWIATOWEJ

W konflikcie zbrojnym udział wzięły 33 państwa, ok. 70 mln żołnierzy (10 mln poległo, 20 mln zostało rannych). W wyniku I wojny światowej rozpadła się monarchia austro-węgierska, Niemcy i Austria stały się republikami, powstała Rosja Radziecka oraz wiele nowych państw (m.in. Polska odzyskała niepodległość), dokonano nowego podziału kolonii i wytyczono nowe granice w Azji i Afryce. W sumie, wg Bogarta (1920), wydatki bezpośrednie na wojnę wyniosły 186 mld USD, a pośrednie (straty w ludziach, zniszczone środki trwałe, stracona produkcja itp.) wyniosły 152 mld USD. Daje to sumę 338 mld USD. Największym przegranym wojny okazały się Austro-Węgry, które pod wpływem sił odśrodkowych rozpadły się kompletnie na samodzielne organizmy państwowe (Austria, Węgry, w skład Jugosławii weszły Chorwacja, Serbia, Bośnia i Hercegowina, Słowenia oraz Czarnogóra, Czechosłowacja, Polska otrzymała Galicję, południowy Tyrol oraz rejon Triestu przypadły Włochom). Złudne stały się nadzieje Wilsona, który myślał o utrzymaniu w całości tego państwa (chociaż uszczuplonego) jako przeciwwagi Niemiec w rejonie Europy środkowej.

Postanowienia traktatu wersalskiego wobec Niemiec

Traktat wersalski został zawarty podczas paryskiej konferencji pokojowej, trwającej od 18 stycznia 1919 roku do 21 stycznia 1920 roku. Brało w niej udział 27 zwycięskich państw.

  • demilitaryzacja Nadrenii Wprowadzenie jej polegało na tym, że na terenie lewobrzeżnej Nadrenii i 50-kilometrowym pasie wzdłuż prawego brzegu Renu zakazano Niemcom posiadania wojsk,
  • Francja otrzymała Alzacje i Lotaryngie,
  • Zagłębie Sary miało być pod protektoratem państw zwycięskich,
  • Belgia miał otrzymać okręty Eupen i Malmedy,
  • Polska odzyskała znaczną część ziem zabranych jej przez Prusy w I i II rozbiorze: większą część Wielkopolski i poważną część byłych Prus Królewskich (zwanych pod zaborem: Prusy Zachodnie), z niewielkim jednak dostępem do morza; ponadto po plebiscycie na Górnym Śląsku w 1921 r., część górnośląskiego zagłębia przemysłowego,
  • Dania odzyskała część Szlezwiku,
  • Luksemburg, który do tego czasu wchodził w skład obszaru celnego Niemiec, został z niego wydzielony,
  • Niemcy utraciły wszystkie kolonie na rzecz państw zwycięskich,
  • Gdańsk stał się Wolny Miastem pod protektoratem Ligi Narodów,
  • Niemcy miały wypłacić odszkodowania wojenne w wysokości 132 mld marek w złocie.

Utworzenie Ligi Narodów

Liga Narodów (ang. League of Nations, fr. Société des Nations), organizację tę założono 28 czerwca 1919 roku. Zrodziła się z inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilsona. Jej utworzenie stało się częścią traktatu wersalskiego i weszła w życie 20 stycznia 1920 roku.

Zadania i cele:

  • zapobieganie konfliktom zbrojnym na świecie,
  • współpraca między państwami,
  • pomoc w rozwiązywaniu sporów lokalnych,

Do ligi Narodów nie wstąpiły Niemcy, Rosja, USA. Najważniejszym jej organem była Rada złożona z czterech członków stałych (W. Brytania, Francja, Włochy, Japonia) i czterech wybieranych okresowo. Rada miała zbierać się raz do roku, z czasem określono, że zbierać się będzie na 2 sesje stałe. Siedziba Ligi mieściła się w Genewie.

REWOLUCJA W ROSJI

Przyczyny:

  • Przedłużanie się I wojny światowej,
  • kryzys gospodarczy,
  • wzrost bezrobocia,
  • przymusowy pobór obciążający chłopów,
  • rządy absolutne cara,
  • wzrost liczebności klasy robotniczej,
  • powstanie partii robotniczych,
  • chęć zmiany systemu na demokratyczny,
  • strajki i bunty w armii.

Wybuch rewolucji lutowej

Za początek rewolucji uchodzi strajk robotników Zakładów Putiłowskich w Piotrogrodzie 3 marca (18 lutego) 1917, który szybko się rozprzestrzenił i 10 marca przekształcił w strajk powszechny. Jednocześnie rozpoczęły się masowe demonstracje. Armia odmówiła strzelania do tłumu, którego liczebność szacowano na 200 tys. ludzi. 12 III zdobyto arsenał, a większość garnizonu piotrogrodzkiego przeszła na stronę rewolucji i odmówiła wykonywania rozkazów swego dowódcy generała S. Czabałowa. 15 marca car abdykował przekazując władze swemu synowi. Ten nie odważył się przejąć rządowi zrzekł się władzy i przekazał ją Rządowi Tymczasowemu.

System dwuwładzy w Rosji

Ukształtowały się dwa ośrodki władzy. Jeden to powstała 12 III w Pałacu Taurydzkim Rada Delegatów Robotniczych (RDR), a później i Żołnierskich (RDRiŻ), po dokooptowaniu żołnierzy. Przewagę w niej mieli mienszewicy i eserowcy.

Tymczasowy Komitet Dumy utworzony przez przedstawicieli Dumy. Tworzą Rząd Tymczasowy na czele z Jerzym Lwowem. Jest to rząd burżuazyjny, chce nadal prowadzić wojnę u boku Ententy

Rola Włodzimierza Lenina

- przybycie do Petresburga ze Szwajcarii i wygłoszenie swych tez kwietniowych 3 IV (16 u nas),

  • chciał przejęcia władzy i jak najszybszego zakończenia wojny,
  • pragnął przeprowadzić reformy w duchy socjalistycznym,
  • chciał również przeprowadzić drugą rewolucje robotniczą.

SPRAWA POLSKA W I WOJNIE ŚWIATOWEJ

1. Orientacje polityczne społeczeństwa polskiego w czasie I wojny światowej

- orientacja prorosyjska - jej głównym przedstawicielem był Roman Dmowski,

- na państwa centralne - PPS Galicja

- orientacja niepodległościowa - liczyć na własne siły - Józef Piłsudski,

- orientacja rewolucyjna - "niech się imperialiści wykrwawią, a na ich gruzach powstanie duże państwo" - PPS lewica, SDKPiL

- orientacja niemiecka - liczyć na najsilniejsze państwo - Niemcy - Władysław Studnicki,

- trialistyczna - przy pomocy Austro - Węgier utworzenie trójczłonowego państwa,

2. Polski czyn zbrojny

Polskie oddziały paramilitarne przed wybuchem wojny

- Związek Walki Czynnej, ZWC, założona w czerwcu 1908 we Lwowie przez K. Sosnkowskiego i działaczy Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej, z inicjatywy J. Piłsudskiego, w celu przygotowania kadr kierowniczych dla przyszłego powstania przeciwko Rosji.

- Związek Strzelecki (Strzelec) - organizacja społeczno-wychowawcza powstała w 1910 roku we Lwowie. Jej założycielem był Władysław Sikorski

- Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół",

-Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" założone 7 lutego 1867 we Lwowie,

Organizacje te w 1912 roku utworzyły Komisję Tymczasową Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. W 1913 roku powstała Normalna Komisja cel koordynacja działań w Galicji.

16 sierpień 1914 - Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych i posłowie Koła Polskiego w Galicji utworzyli naczelny Komitet Narodowy

Polski oddziały zbrojne

- legion Puławski (liczy od 800 do 1000 osób) walczył po stronie rosyjskiej,

- po stronie AustroWęgier walczyły Legiony polskie 1914 - 1917 podporządkowane Naczelnemu Komitetowi Narodowemu, w 1915 liczyły 15 tyś osób

- I brygada kadrowa - Piłsudski

- II brygada kadrowa - płk. Józef Haller

- III brygada kadrowa - płk. Stanisław Szczeptycki

- Po stronie Francji brał udział w walkach Legion Bajoński 1914 r. 1917 - armia polska we Francji pod dowództwem J. Hallera (była to słynna błękitna armia, w kwietniu 1919 wracają do Polski)

  1. Kryzys przysięgowy - 2 VIII 1917 Wobec nieuchronności klęski państw centralnych Józef Piłsudski sprowokował tzw. kryzys przysięgowy, za co został osadzony przez Niemców w więzieniu magdeburskim w lipcu 1917. Piłsudski odmówił złożenia przysięgi wierności na rzecz cesarza. I i III Brygadę internowano razem z Piłsudskim do więzienia trafił Kazimierz Sosnkowski.

4. Powstanie polskiej organizacji wojskowej i jej losy

Polska Organizacja Wojskowa, POW została utworzona w sierpniu 1914 w Warszawie z inicjatywy Józefa Piłsudskiego. Przez cały okres swojego istnienia organizacja uznawała polityczne i wojskowe zwierzchnictwo Józefa Piłsudskiego. Była niezależna od jakichkolwiek orientacji. W listopadzie w 1918 roku uczestniczyła w rozbrajaniu zaborców. Komendanci organizacji: od sierpnia 1914 K.Rybasiewicz, od października 1914 ppor T.Żuliński, od sierpnia 1915 mjr M.Żymierski, od października 1915 mjr T.Kasprzycki. pod koniec wojny funkcje tą sprawował płk. Edward Rydz Śmiały.

WIELKA LICYTACJA

1. Stanowisko mocarstw w sprawie Polski

  • 14 VIII 1914 książę Mikołaj Mikołajewicz wydał odezwę skierowaną do Polaków, była w niej mowa o zjednoczeniu wszystkich ziem Polskich pod godłem rosyjskim,
  • 5 XI 1916 cesarz Niemiec i Austro - Węgier wydał odezwę mówiącą o utworzeniu ziem polskich z ziem odzyskanych od zaboru rosyjskiego,
  • 25 XIII 1916 Mikołaj II obiecał Polakom wolność i zjednoczenie,
  • 27 III 1917 Piotrogrodzka Rada delegatów Robotniczych i Żołnierskich wydała deklaracje w której przyznaję Polakom prawo do niepodległości,

- 30 III 1917 - Rząd tymczasowy zapowiada utworzenie niepodległego państwa w sojuszu wojennym z Rosją

- 15 XI 1917 - Deklaracja Praw Narodów Rosji : "każdy naród ma prawo do samookreślenia, aż do oderwania się i utworzenia samodzielnego państwa"

- 28 VIII 1918 - Rosja anuluje traktaty rozbiorowe

- 5 I 1918 Loyd George premier W. Brytanii opowiedział się za niepodległością Polski

  • 8 I 1918 - prezydent USA Whoodrow Wilson ogłosił 14 punktów zwanych potocznie Wilsona, w jednym z nich była mowa o utworzeniu niepodległej Polski,

LOKALNE OŚRODKI PAŃSTWOWOŚCI POLSKIEJ

Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego - powstała w19 X 1918 była reprezentacja ludności polskiej Śląska Cieszyńskiego i rządem tymczasowy w latach 1918-1920. Jej zadaniem było przejęcie władzy w Księstwie Cieszyńskim po rozpadzie Austro-Węgier i włączenie Śląska Cieszyńskiego w granice tworzącego się państwa polskiego. W listopadzie 1918 zawarła z czeskim Národním Výborem porozumienie, które dzieliło księstwo na strefy wpływów polskich i czeskich.

Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie - Była organem zarządzającym ziemiami byłego zaboru austriackiego z siedzibą w Krakowie. Została utworzona 28 października 1918 r. Na jej czele stanął Wincenty Witos, działacz PSL-Piast i Ignacy Daszyński. Jej zadaniem było organizowanie lokalnej władzy, rozbrajanie garnizonów austriackich.

Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie - Na jego czele stanął Ignacy Daszyński, przywódca Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, a władze nad wojskiem objął Edward Rydz-Śmigły, Komendant Polskiej Organizacji Wojskowej. Powstał 6 / 7 Xi 1918. Przetrwał jednak zaledwie kilka dni na niewielkim obszarze Lublina i okolic.

Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu - Powstała w 1916 roku w Poznaniu jako nielegalny Komitet Międzypartyjny, nazywany też Centralnym Komitetem Obywatelskim. Wśród partii największy wpływ na pracę komitetu miało Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. Głównymi działaczami byli Wojciech Konfanty i Władysław Seyda.

Rady Delegatów Robotniczych - Powstały 5 XI 1918 z inicjatywy Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy oraz Polskiej Partii Socjalistycznej powstawały Rady Delegatów Robotniczych, najliczniejsze i najbardziej radykalne w Zagłębiu Dąbrowskim oraz Warszawie, Zamościu, Kraśniku, Płocku, Lublinie.

Republika Tarnobrzeska - została proklamowana na wiecu ludowym 6 XI 1918 z inicjatywy radykalnych ludowców - T. Dąbala (późniejszego komunisty) i księdza E. Okonia.

Rada Regencyjna - została powołana do życia 12 września 1917 roku przez okupujące Królestwo Kongresowe Niemcy i Austro-Węgry kolegialny organ mający oficjalnie sprawować władzę zwierzchnią nad powołanym na mocy aktu 5 listopada Królestwem Polskim zależnym od okupantów. W jej pracach brali udział Al. Kwiatkowski, książę Zdzisław Lubomirski, Józef Ostrowski, abp warszawski Aleksander Kakowski. Rada Regencyjna 7 października 1918 roku ogłosiła niepodległość Polski, a pięć dni później pozbawiła generał-gubernatora warszawskiego Beselera władzy nad wojskiem polskim.

Komitet Narodowy Polski w Paryżu - został założony 15 sierpnia 1917 w Lozannie jako polska organizacja polityczna. Działali w nim głównie Roman Dmowski, Ignacy Paderewski, Erazm Piltz i Maurycy Zamoyski. Jesienią 1917 roku został uznany przez rządy Francji, Anglii, Włoch, USA jako namiastkę rządu polskiego.

ODRADZANIE SIĘ NIEPODLEGŁEGO PAŃSTWA POLSKIEGO

1. Wydarzenia w Warszawie

10 XI - zdobycie Belwederu

10 XI - przybycie do Warszawy Józefa Piłsudskiego zwolnionego z więzienia w Magdeburgu,

11 XI - Oddanie władzy wojskowej Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną,

14 XI - Rada regencyjna oddaje Piłsudskiemu całość władzy cywilnej i rozwiązuje się

2. Pierwsze miesiące i nowe rządy

Rząd Jędrzeja Moraczewskiego - 17 XI - 16 I 1919 roku - rząd lewicowy o charakterze umiarkowanym, PPS, PSL. Rząd ustąpił 16 stycznia 1919 roku po konsultacjach z Piłsudskim, który dążył do porozumienia z prawicą oraz uspokojenia sytuacji w niepodległej Polsce.

Powołanie Rządu Centroprawicowego na czele z Ignacym Paderewskim, 16 I 1919 - 27 XI 1919.

- 22 listopada wychodzi dekret na mocy którego Józef Piłsudski staję się najwyższą władzą w państwie. Sprawował władze jako Tymczasowy Naczelnik.

Funkcje naczelnika:

  • Mianuje i odwołuje rząd,
  • zatwierdza ustawy,
  • miał najwyższą władzę cywilną i wojskową w państwie,
  • był Naczelnym Dowódcą Wojsk Polskich,

Rządów Piłsudskiego nie chciały uznać Endecja i Komitet Narodowy Polski w Paryżu.

Sprawa granic II RP

WALKA O GRANICE ZACHODNIE

1. Ziemie odzyskane na mocy traktatu wersalskiego;

Polska odzyskała znaczną część ziem zabranych jej przez Prusy w I i II rozbiorze: wiekszą część Wielkopolski i poważną część byłych Prus Królewskich (zwanych pod zaborem: Prusy Zachodnie), z niewielkim jednak dostępem do morza; ponadto po plebiscycie na Górnym Śląsku w 1921 r., część górnośląskiego zagłębia przemysłowego. Gdańsk z przyległymi gminami i miastami Oliwą i Sopotem stał się Wolnym Miastem o charakterze odrębnego państwa, ale z włączeniem w skład terytorium celnego Polski i zapewnieniem jej szerokich uprawnień w porcie gdańskim

Plebiscyty:

Górny Śląsk

Plebiscyt był poprzedzony dwoma powstaniami ludności Śląska, domagającej się przyłączenia go do Polski (powstania śląskie). Odbył się 20 marca 1921. W wyniku podliczenia głosów w sposób globalny (co było złamaniem zapisów wynikających z traktatu wersalskiego), za Polską opowiedziało się 40,4 %, a za Niemcami 59,6% uprawnionych do głosowania. Wyniki plebiscytu doprowadziły do wybuchu III powstanie śląskiego. Po zakończeniu powstania, przyznano Polsce Katowice, Królewską Hutę (dziś - Chorzów), Siemianowice Śląskie, Świętochłowice oraz powiaty: pszczyński, rybnicki, katowicki, część lublinieckiego i tarnogórskiego oraz skrawki bytomskiego i zabrzańskiego, pozostawiając w posiadaniu niemieckim 2/3 obszaru Górnego Śląska.

Warmia, Mazury, Powiśle

11 VII 1920 r plebiscyt na Warmii i Mazurach, 3 % głosowało za przyłączeniem do Polski, 5 gmin głosuje za Polską na Warmii i 3 na Mazurach. Łącznie głosowało 2080 gmin

Kwestia sporną był również Śląsk Cieszyński. W wyniku zajmowania terenu przez Czechów wybuchły trzy dniowe walki od 29 do 31 i 1919 roku.. W wyniku rozejmu oddano tę sprawę konferencji w lipcu 1920 w Spa (Belgia). Ma mocy której Polska odzyskała tylko niewielki skrawek tego terenu.

WALKA O GRANICE WSCHONIE

- walka o granice wschodnie - wojna polsko - bolszewicka 1918 - 1920

Koncepcje granicy wschodniej:

  • idea federacji - Piłsudski - kraj federacyjny złożony z Polski Litwy, Białorusi i Ukrainy, tworzenie przeciwwagi dla Rosji,

- idea inkorporacji - Dmowski - Narodowa Demokracja, przyłączenie ziem wschodnich o dużym odsetku Polaków

Wojna polsko - bolszewicka

Bolszewicy ruszyli jako pierwsi na Ober-Ost, tworząc 16 listopada 1918 Armię Zachodnią, która następnie zajęła Mińsk i Wilno, zanim wojska polskie rozpoczęły jakiekolwiek działania. Wojna rozpoczęła się 14 lutego 1919 starciem koło miasteczka Mosty na Białorusi. Na początku marca 1919 Polacy podjęli natarcie. Grupa wojsk generała S. Szeptyckiego zajęła Słonim i utworzyła przyczółek na północnym brzegu Niemna, grupa generała A. Listowskiego zajęła Pińsk i obsadziła rzekę Jasiołdę oraz Kanał Ogińskiego. Przełomowym momentem wojny okazała się bitwa warszawska, rozegrana w dniach 13-25 sierpnia 1920. Ciężar obrony stolicy spoczywał na wojskach Frontu Północnego generała J. Hallera. Po załamaniu się 14-15 sierpnia frontalnego ataku wojsk radzieckiego Frontu Zachodniego pod dowództwem M.N. Tuchaczewskiego, 16-21 sierpnia udany atak na pozycje 15 i 3 armii rosyjskiej nad Wkrą przeprowadziła 5 armia generała W. Sikorskiego. 18 marca 1921 roku podpisano traktat pokojowy w Rydze.

TRUDNOŚCI W UNIFIKACJI : OSIĄGNIĘCIA ODBUDOWY I INTEGRACJI PAŃSTWA

1. Straty i zniszczenia wojenne

- śmierć ok. 400 tyś żołnierzy,

- 300 - 400 tyś ludności cywilnej,

- zniszczenie plonów,

- zniszczenia dotknęły również przemysł,

- zniszczeniu uległy wielkie zagłębia górnicze i przemysłowe,

  1. Sąsiedzi, ludność, mniejszości narodowe :

Polska w okresie międzywojennym była krajem wielonarodowościowym. W niektórych okolicach Polacy stanowili mniejszość, na przykład na Kresach, gdzie przewagę mieli Ukraińcy (identyfikowani wówczas z Rusinami), Białorusini lub Litwini. Na zachodzie przeważali w niektórych okolicach Niemcy. W wielu miejscowościach dominowała ludność żydowska. Granice które się ukształtowały po pierwszej wojnie były tworem sztucznym i trudnym do obrony co miała później okazać się faktem. Druga Rzeczpospolita zajmowała ostatecznie obszar o powierzchni 388 tys. km ², na którym zamieszkiwało 27 milionów osób (według spisu z 1921 r), z czego 69,2% podało narodowość polską. Mniejszości narodowe stanowiły ponad 30% ogólnej liczby mieszkańców Polski , przy czym odsetek ludności ukraińskiej bywa obecnie szacowany na 15-16 %, białoruskiej na 4-6 %, żydowskiej na 8-10 %, niemieckiej zaś na 2-3 %. Rozmieszczenie poszczególnych narodowości było nierównomierne. Kraj był podzielony na różne strefy rozwoju. Ziemie zachodnie przewyższały swym poziomem życia tereny wschodnie. Polska podzielił się na Polskę A i B. Największy zastój gospodarczy miał miejsce w Galicji. Na terenie byłego zaboru austriackiego. Kraj dzieliła również struktura narodowościowa i religijna.