W drugiej połowie XVIII wieku Francja była jednym z najpotężniejszych państw europejskich. Był to jeden z najludniejszych krajów w Europie, dość jednolity zarówno pod względem religijnym, jak i etnicznym. Jednocześnie Francja borykała się z poważnymi trudnościami natury ekonomicznej. Produkcja rolna nie była w stanie zaspokoić potrzeb stale wzrastającej liczby ludności. Do tego doszły klęski żywiołowe (susze, pomór bydła i nieurodzaje), w których wyniku w wielu regionach Francji pojawił się głód. Sytuację chłopów pogarszały także nadmierne obciążenia feudalne i podatki państwowe. Kryzys gospodarczy dał się także odczuć szlachcie, stanowiącej podporę monarchii. Spadek wartości pieniądza przyczynił się do obniżenia jej dochodów. Spadek cen prowadził do ograniczenia aktywności gospodarczej i ograniczenia konsumpcji przez producentów miejskich i wiejskich. W miastach wzrastała liczba ludzi luźnych, którzy przybywali tam jako siła robocza. Ta stale wzrastająca grupa miejska stała się ogniskiem zapalnym dla niepokojów społecznych. Sytuację gospodarczą kraju pogarszała nieudolna polityka zagraniczna (kosztowne wojny kolonialne). Ogromne sumy pieniężne pochłaniała też rozbudowa aparatu administracyjnego i wojska. Aby utrzymać liczny dwór i siedziby monarsze (przede wszystkim Wersal) trzeba było stale podnosić obciążenie podatkowe. Wpływające do skarbu państwa kwoty wystarczały jednak na niwelowanie olbrzymiego zadłużenia państwa. Nic więc zatem dziwnego, że w tej sytuacji król Ludwik XVI i jego małżonka Maria Antonina nie cieszyli się popularnością, a w społeczeństwie francuskim narastało niezadowolenie.

By lepiej zrozumieć przyczyny wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej należy prześledzić skomplikowaną strukturę społeczną Francji. Pod względem społecznym i prawnym była ona państwem stanowym. Wyróżniano trzy stany: duchowieństwo, szlachtę i tak zwany stan trzeci, do którego zaliczano wszystkich pozostałych (mieszczanie, chłopi). Żaden z tych stanów nie był jednolity pod względem społecznym i majątkowym. Pierwsze dwa stany posiadały przywileje. Duchowieństwo posiadało ich cztery: honorowy (pierwszeństwo przed wszystkimi), kultowy (jedynie kult katolicki był publicznym kultem), podatkowy (zwolnienie z większości podatków) i sądowy (duchowni mogą być sądzeni tylko przed sądami kościelnymi). Duchowieństwo cechowało duże zróżnicowanie pod względem społecznym. Biskupami zostawali zwykle członkowie rodzin magnackich, podczas gdy z chłopów i mieszczan rekrutowało się duchowieństwo niższe. Kler parafialny często żył w biedzie. Zróżnicowany był także stan szlachecki. Szlachta dzieliła się bowiem na rodową, czyli na szlachtę po mieczu i na szlachtę urzędniczą. Szlachcicem rodowym zostawało się przez urodzenie (jeżeli rodzice byli szlachcicami), natomiast w skład "szlachty z ubrania" wchodziło się z tytułu sprawowania niektórych urzędów w sądownictwie królewskim i w administracji. Szlachta posiadała dwa typy przywilejów: honorowe (prawo do posiadania herbu, prawo do noszenia szpady, prawo wyłączności na stanowiska biskupów i oficerskie w armii) i ekonomiczne (zwolnienie z wielu podatków i ciężarów). Pod względem ekonomicznym szlachtę podzielić można było na trzy kategorie. Na czele stała dość nieliczna szlachta dworska, czyli arystokracja, która żyła na dworze królewskim w Wersalu lub w okolicach Paryża. Ta grupa społeczna, zamieszkiwała we wspaniałych pałacach, a swoją działalność ograniczała do rozrywek dworskich. Ten wystawny styl życia w widoczny sposób kontrastował z nędzą większości mieszkańców Paryża. Drugą kategorią szlachty rodowej byli mieszkający na wsi ziemianie. Oni także byli zróżnicowani pod względem ekonomicznym. Część z nich mieszkała w pałacach i zamkach, żyjąc dostatnio z czynszów dzierżawnych i zajmując się rozrywkami towarzyskimi. Majątek dziedziczył tylko najstarszy syn, pozostali musieli rozwijać kariery w Kościele lub w wojsku. Często zdarzało się, że brat bogacza był biedakiem i ulegał deklasacji, czyli zajmowała się zajęciami grożącym pozbawieniem przywilejów szlacheckich (handel, rzemiosło, czy uprawa roli). Przedstawiciele ubogiej szlachty herbowej zazdrościli bogatej szlachcie i zamożnym mieszczanom, (jednocześnie tymi ostatnimi pogardzając). Ostatnia kategorią była szlachta urzędnicza. Do niej szlachta rodowa odnosiła się z pogardą i z wyższością. Jednak to właśnie ta grupa społeczna posiadała duże znaczenie, gdyż dysponowała wielkimi majątkami, a dodatkowo wyróżniała się wykształceniem. Szlachta urzędnicza była świadoma swej potęgi i znalazła się w opozycji do feudalizmu i władzy monarszej. Na pozostałą (czyli około 96%) część społeczeństwa składał się tak zwany trzeci stan. Pod względem prawnym dzielił się on na mieszczaństwo i wolnych chłopów. Mieszczaństwo było jeszcze bardziej zróżnicowane niż duchowieństwo, czy szlachta. Najlepszą pozycję mieli bogaci kupcy i przemysłowcy. Sporymi majątkami dysponowali właściciele manufaktur. Jeszcze zamożniejsza był burżuazja handlowa. Najbogatszymi przedstawicielami tej grupy społecznej byli też właściciele plantacji oraz handlarze niewolników i bankierzy. To właśnie oni udzielali pożyczek królowi (szlachta była zwykle zadłużona) i w ten sposób próbowali ratować finanse państwa. Jednocześnie byli oni pozbawieni jakichkolwiek przywilejów. Jako przedstawiciele stanu trzeciego mieli też gorszą pozycję społeczną niż dwa pierwsze stany. Do stanu trzeciego zaliczano też intendentów prowincji, poborców podatkowych oraz wyższych urzędników sądowych i skarbowych, a zatem związaną z aparatem państwowym grupę urzędniczą. Kolejną grupą mieszczańską byli przedstawiciele wolnych zawodów (adwokaci, dziennikarze, lekarze, uczeni, nauczyciele, literaci). Powyższe grupy mieszczaństwa nie chciały rewolucji, ale były niezadowolone z istniejącej sytuacji. Do pozostałych kategorii mieszczan należało też drobnomieszczaństwo (drobni kupcy, samodzielni rzemieślnicy, właściciele kamienic czy drugorzędni urzędnicy). Była to grupa spora pod względem liczebnym. Inną liczną warstwą społeczną w obrębie mieszczaństwa był proletariat, czyli robotnicy manufaktur, czeladnicy warsztatów rzemieślniczych i wszelka biedota. Jednak zdecydowana większość mieszkańców Francji (ok. 80%) mieszkała na wsi. Najbogatszą kategorię ludności wiejskiej stanowili chłopi - właściciele, czyli dziedziczni dzierżawcy ziemi. Nie mogli być oni z niej usunięci. Musieli jednak uiszczać świadczenia na rzecz pana, który był faktycznym właścicielem ziemi. Zamożni byli także wielcy dzierżawcy ziemi szlacheckiej lub kościelnej, którzy z kolei wydzielali niewielkie kawałki tej ziemi drobnym dzierżawcom. Kolejna grupa ludności wiejskiej to winiarze, którzy utrzymywali się z uprawy winorośli. Jednak najliczniejsi byli bezrolni, którzy trudnili się pracą najemną u bogatych chłopów. Ponieważ dwa pierwsze stany dysponowały przywilejami ekonomicznymi, cały ciężar podatkowy spadał na stan trzeci, czyli na mieszczaństwo, a przede wszystkim na chłopów. Ich obciążenia podatkowe mogły wynosić nawet do 60% dochodów! Było to wystarczające w okresie urodzaju, ale w przypadku klęski nieurodzaju stawało się przyczyną głodu.

Podsumowując, głównymi przyczynami Wielkiej Rewolucji Francuskiej były nierówności społeczne i ekonomiczne, które uwidoczniły się w obliczu kryzysów gospodarczych. Te nasiliły się zwłaszcza w latach osiemdziesiątych XVIII w. Rolnikom dały się wówczas we znaki katastrofalne burze i gradobicia. W niektórych rejonach Francji pojawiła się nędza i głód. Wzrosła liczba żebraków, włóczęgów i przestępców. Kryzys pogłębiło zawarcie przez Francję niekorzystnego traktatu handlowego z Wielką Brytanią, który doprowadził do zalania rynku francuskiego tanimi towarami angielskimi. Spowodowało to załamanie się rynku, drożyznę żywności, a to z kolei wybuch niezadowolenia społeczeństwa, które jednocześnie obserwowało wystawny styl życia arystokracji i dworu królewskiego. Powszechne było też rozgoryczenie z powodu ucisku feudalnego, z panujących powszechnie nierówności społecznych. W miastach wybuchały rozruchy, których motorem byli robotnicy, rzemieślnicy i biedota miejska. Powszechnie domagano się zwołania Stanów Generalnych, czyli przedstawicielstwa wszystkich trzech stanów społeczeństwa. Ich uroczyste otwarcie odbyło się 5 maja 1789 r. w Wersalu. 17 czerwca 1789 r. przedstawiciele trzeciego stanu uznali się za Zgromadzenie Narodowe, czyli za najwyższą władzę prawodawczą w kraju. 20 czerwca 1789 r. zebrani w sali do gry w piłkę członkowie Zgromadzenia Narodowego uznali, że nie rozwiążą się dopóki nie uchwalą konstytucji. Tym samym przedstawiciele stanu trzeciego przyznali sobie prawo do zmiany dotychczasowego ustroju. 22 czerwca 1789 r. deputowani stanu duchownego zadecydowali o przyłączeniu się do stanu trzeciego (odbyło się to przy sprzeciwie biskupów). Następnego dnia, mimo rozkazu królewskiego, deputowani nie rozeszli się i nadal obradowali wspólnie. 9 lipca 1789 r. Zgromadzenie Narodowe przekształciło się w Zgromadzenie Narodowe Konstytucyjne (czyli Konstytuantę). Jego zadaniem stało się opracowanie zasad nowego ustroju konstytucyjnego. Tymczasem niepokój społeczny wywołały działania króla, który zaczął pod Wersalem gromadzić oddziały wojskowe. Ponadto dokonał on dymisji popularnego w społeczeństwie ministra Neckera. Paryżu rozpoczęły się wystąpienia ludności i rozruchy. Aktem symbolicznym było zdobycie przez ludność tego miasta Bastylii w dniu 14 lipca 1789 r. Datę tę uznaje się za początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej.