- Przyczyny odkryć:
- wyraźnie odczuwane przeludnienie Starego Kontynentu w epoce późnego średniowiecza, skłoniło ówczesnych ludzi do poszukiwania nowych ziem, ziem które nie tylko dałyby szansę na osiedlenie się, ale i na znalezienia możliwości zarobku i zatrudnienia
- brak kruszców, chęć dotarcia do nowych złóż mineralnych oraz złóż metali szlachetnych
- chęć sprowadzania do Europy przypraw (pieprzu, cynamonu czy wanilii) bez pośredników, a więc po niższych cenach
- krążące w Europie opowieści o bogactwie oraz skarbach Dalekiego Wschodu (Marco Polo "Opisanie świata")
- żegluga dalekomorska przyczyniła się do poczynienia wielkiego postępu tak w zakresie budownictwa okrętowego, jak i w konstruowaniu wysoce (jak na tamte czasy) specjalistycznych urządzeń nawigacyjnych i żeglarskich (np. kompasy czy coraz bardziej szczegółowe mapy)
- organizowanie wypraw geograficznych stwarzało warunki do poszerzania horyzontów myślowych ówczesnych ludzi; do szerzenia wiedzy o świecie, wiedzy o kształcie ziemi; dawało szansę docierania do nowych ziem, spotykania nieznanych dotąd plemion i społeczności; najbardziej zaś żądnym przygód i sławy, wyprawy stwarzały szansę pojedynkowania się i wygrywania z niewiernymi (niechętnymi do przyjmowania europejskich, katolickich oraz cywilizacyjnych zwyczajów i osiągnięć)
- zdobycie przez Turków Osmańskich Konstantynopola w roku 1453, utrudniło handel lądowy, i wymusiło potrzebę poszukiwania nowych, morskich dróg kupieckich do Indii
- na Półwyspie Iberyjskim, na skutek zakończenia rekonkwisty, wyraźnie odczuwano nie tylko głód ziemi, ale nade wszystko głód pracy (zajęcia); kryzys ekonomiczny
- Wiedza o świecie u progu wypraw geograficznych XV i XVI wieku
- była bardzo niewielka
- do końca XIV wieku wierzono, że ziemia jest płaska
- poruszano się w obrębie Morza Śródziemnego, Bałtyckiego
- znano kraje Starego Kontynentu, częściowo Azję (zwłaszcza Indie oraz Chiny), jak również
północne wybrzeża Afryki
- Portugalia u progu wypraw geograficznych
- z końcem wieku XV przeżywała głęboki kryzys społeczny, spowodowany głównie upadkiem Grenady (1499 rok), pokonaniem Arabów, wyzwoleniem Półwyspu spod ich rządów oraz zakończeniem rekonkwisty; w kraju szerzył się kryzys ekonomiczny, gdyż dotychczas wojujące z Arabami rycerstwo, pozbawione zostało podstawowego źródła utrzymania
- wyprawy geograficzne miały być swoistym lekarstwem na zażegnanie gospodarczego
kryzysu
- pierwsze wyprawy portugalskie organizował król Henryk zwany Żeglarzem; za jego panowania Portugalczycy dotarli do Wysp Kanaryjskich, Azorów, Zielonego Przylądka (I połowa XV wieku)
- w roku 1471, Portugalczycy przekroczyli równik
- w roku 1487 Bartłomiej Diaz dopłynął do południowego krańca Afryki, do Przylądka Burz,
zwanego też Przylądkiem Dobrej Nadziei
- w roku 1497 z Lizbony do Indii wyruszyła wyprawa Vasca da Gamy; nie tylko że opłynął on Afrykę, ale jako pierwszy Europejczyk, dotarł drogą morską do Indii (w roku 1498)
d. Hiszpania
- inną drogę morską do Indii obrał Krzysztof Kolumb; podejrzewając, że ziemia jest okrągła
poprowadził on w roku 1492 wyprawę trzech hiszpańskich statków w kierunku zachodnim;
w dniu 12 października 1492 roku Kolumb dotarł do wyspy San Salwador (myśląc, że dotarł do Indii); podczas tej samej wyprawy ekipa Kolumba odkryła Kubę, Haiti, a wreszcie także i wybrzeża kontynentu amerykańskiego; w latach kolejnych Kolumb kontynuował odkrycia, biorąc udział w trzech następnych wyprawach morskich ku wybrzeżom Ameryki
- Amerigo Vespucci, na przełomie XV i XVI wieku opisał wybrzeże Ameryki, a tym samym odkrycia Kolumba; od jego imienia kontynent nazwano amerykańskim
- kiedy Hiszpanie odkryli, że ląd do którego dotarł Kolumb to nie Indie, postanowili kontynuować poszukiwania wspomnianej drogi morskiej; niemniej jednak punktem wyjściowym tych poszukiwań, miała być Ameryka (a nie jak dotychczas Europa)
- w latach 1519-1521, w podróż dookoła świata udała się hiszpańska załoga z Ferdynandem Magellanem na czele, wróciło z niej zaledwie 18 osób, aczkolwiek cel osiągnięto
- kolejne hiszpańskie wyprawy inicjowali konkwistadorzy, a więc poszukiwacze bogactw, awanturnicy i zdobywcy; jednym z nich był Vasco Balboa, który w 1513 roku dotarł do Panamy, aby znad Zatoki Sant Miquel - spojrzeć na Ocean Spokojny (był pierwszym Europejczykiem, który tego dokonał); w 1519 roku Ferdynand Cortez podbił Półwysep Jukatan, docierając do zamieszkiwanego przez Azteków - Meksyku; zaś w 1531 roku, Franciszek Pizarro wkroczył do państwa Inków, do Peru, zdobywając stolicę kraju (w roku 1533)
e) Wyprawy geograficzne w XVI organizowali też Anglicy oraz Holendrzy, niemniej jednak z mniejszym niż w przypadku Portugalczyków oraz Hiszpanów skutkiem.
