W 1799 roku sytuacja wewnętrzna we Francji znacznie się pogorszyła. Ponadto siły koalicji antyfrancuskiej zaczęły donosić szereg sukcesów militarnych na Półwyspie Apenińskim.

W tym czasie Napoleon Bonaparte przebywał w Egipcie. Wielka wyprawa do tego kraju rozpoczęła się 19 maja 1798 roku z Tulonu. Jej celem było opanowanie Egiptu, chociaż największym wrogiem w dalszym ciągu była Wielka Brytania. Napoleon wiedział, że inwazja na Wyspy Brytyjskie jest niemożliwa, ponieważ flota francuska była wówczas zbyt słaba. Dlatego postanowiono zaatakować Egipt, dzięki czemu opanowanie Indii (czyli najważniejszej kolonii brytyjskiej) byłoby łatwiejsze. Dyrektoriat nie miał nic przeciwko, aby ten plan został zrealizowany.

Do Napoleona dochodziły te wszystkie informacje dotyczące kryzysu panującego we Francji. Dlatego postanowił wrócić z Egiptu do ojczyzny, aby przejąć władzę. Dokonał zamachu stanu (tzw. przewrót 18 brumaire'a VIII roku republiki - 9 listopad 1799 rok). Tym samym Dyrektoriat przestał istnieć, ponadto rozwiązano Radę Pięciuset. Był to więc faktyczny koniec burżuazyjnej republiki. Od tego momentu do 1804 roku trwały rządy trzyosobowego Konsulatu. Na jego czele znajdował się oczywiście Bonaparte, ale jego władza była praktycznie dyktatorska.

Mówiąc o znaczeniu okresu napoleońskiego, warto na moment zatrzymać się jeszcze przy wspomnianej już kampanii egipskiej. Trzeba podkreślić jak Francuzi zachowywali się po drugiej stronie Morza Śródziemnego. Wyglądało to tak, jakby mieli zostać w Egipcie już na zawsze, jakby miała to być niezwykle ważna dla nich prowincja. Utworzyli pocztę, drukarnię oraz przedstawicielstwo narodowe. Ponadto naprawiali kanały i wprowadzili w życie zarządzenie o przestrzeganiu higieny. Najwięcej zasług (i to nie bez powodów) przypisuje się naukowcom, którzy opisywali i rysowali egipskie zabytki. Wśród nich była m.in. kamienna płyta z Rosetty. Znajdował się na niej napis w języku egipskim oraz przekładzie greckim. Później w 1822 roku pozwoliło to Janowi Champollionowi odczytać pismo hieroglificzne.

Bonaparte po przejęciu władzy nie zaniedbywał spraw wewnętrznych. Zdawał sobie sprawę, że bez odpowiedniego zaplecza gospodarczego nie będzie mógł wyruszyć na drogę kolejnych podbojów. 13 lutego 1800 roku utworzono Bank Francji, który kontrolowany był przez rząd. Z kolei w 1803 roku podano wartość kruszcową franka. Pozwoliło to ustabilizować walutę państwa.

Okres napoleoński miał spore znaczenie dla francuskiego rolnictwa i przemysłu. Te gałęzie gospodarki wyraźnie rozwinęły się.

Ważne dla Francji jak i jej mieszkańców były przeprowadzone w 1800 roku przez Napoleona reformy administracji oraz sądownictwa. Szczególnej wagi nabrała policja. Stworzono pięć organizacji policyjnych niezależnych od siebie. Ich zadaniem było nie tylko ściganie przestępców, ale również kontrolowanie życia Francuzów. Jedną z ulubionych lektur władcy był właśnie "Biuletyn Policyjny". Na jego kartach można było znaleźć informacje zdobyte przez policję.

Okres rządów Napoleona miał również olbrzymie znaczenie dla Kościoła. Bonaparte wyraźnie dążył do uregulowania spraw związanych z tą instytucją. Zauważyć trzeba, że niezwykle szybko po objęciu władzy przygotował kilka dekretów korzystnych dla Kościoła. Wreszcie 15 lipca 1801 roku podpisano konkordat. Oznaczało to, że we Francji przywrócono swobodę kultu. Ponadto pierwszy konsul miał prawo mianowania biskupów, którzy składali przysięgę na wierność i posłuszeństwo rządowi. Konkordat ten obowiązywał do 1905 roku, ale nie podobał się przede wszystkim monarchistom.

Ponadto Bonaparte miał wpływ na ustrój Francji. W 1802 roku zorganizowano plebiscyt czy słynny Korsykanin może być dożywotnim konsulem. Zdecydowana większość uczestników odpowiedziała pozytywnie. W pewien sposób we Francji powrócono do monarchistycznej formy rządów. Bonaparte przecież jako konsul miał nie mniejszą władzę jak poprzedni królowie.

Kolejne sukcesy Napoleona na arenie międzynarodowej w starciach z koalicją antyfrancuską, ale również przygotowane reformy umocniły pozycję Napoleona. 18 maja 1804 roku Senat proklamował go "cesarzem Francuzów". Określono nawet, że w przypadku bezpotomnej śmierci jego następcą będzie brat Józef, a w dalszej kolejności brat Ludwik. Uroczysta koronacja odbyła się 2 grudnia 1804 roku. Jednak nie w Reims, lecz w słynnej katedrze Notre Dame w Paryżu. Koronatem był papież Pius VII, ale koronę na głowę Napoleon sam sobie włożył. W ten sposób chciał podkreślić, że panuje z woli narodu. Później założył koronę na głowę swojej żony Józefiny. Udział papieża w uroczystości nawiązywał do koronacji Karola Wielkiego w 800 roku. Kilka miesięcy później - 25 maja 1805 roku - Napoleon koronował się w Mediolanie na króla Włoch. Jednak władzę w królestwie włoskim objął jego pasierb Eugeniusz de Beauharnais.

Jeszcze przed koronacją - 21 marca 1804 roku - ogłoszono kodeks cywilny Francuzów (zwany później napoleońskim). Stwierdzał wolność osobistą oraz równość obywateli wobec prawa. Podkreślał rolę męża i ojca w rodzinie. W kodeksie znalazł się zapis dotyczący zakazu tworzenia robotniczych stowarzyszeń zawodowych. Opracowano również kodeks handlowy oraz karny. Miało to olbrzymie znaczenie dla ówczesnego prawodawstwa.

Napoleon miał wpływ na losy Polaków. Według ich wyobrażeń Francuz miał przyczynić się do szybkiego odrodzenia Rzeczpospolitej. Najpierw zezwolił na stworzenie polskich formacji wojskowych, które powstały w styczniu 1797 roku jako siła zbrojna posiłkująca Republikę Lombardzką. Już w kwietniu 1797 roku liczyły 3600 żołnierzy. Na ich czele stanął generał Jan Henryk Dąbrowski (wcześniej zasłynął m.in. w trakcie wojen z , 1792 i 1794 roku).

Mundur legionisty był podobny do polskiego. Ponadto szlify były w kolorach włoskich, a kokarda francuska.

Rodacy widzieli w tej formacji początek odrodzenia niepodległego państwa. W lipcu 1797 roku powstała nawet słynna pieśń legionowa "Jeszcze Polska nie umarła", którą nazwano "Mazurkiem Dąbrowskiego". Autorem słów był Józef Wybicki. Już w październiku 1797 roku rozwiane zostały nadzieje Polaków na szybkie odzyskanie niepodległości. Wtedy Bonaparte zakończył wojnę z Austrią i zawarł z nią traktat pokojowy w Campo Formio. Legiony w trakcie działań wojennych poniosły spore straty.

Po zawarciu porozumienia w Campo Formio legiony w dalszym ciągu służyły Republice, którą przemianowano na Cizalpińską. Żołnierze nosili na ramieniu napis w języku włoskim "Ludzie wolni są braćmi".

W dwa lata później utworzona została Legia Naddunajska. Na jej czele stanął generał Karol Kniaziewicz. Żołnierze wspierali Napoleona m.in. w 1800 roku w bitwie pod Hohenlinden. W tym samym roku we Włoszech rozpoczęto rekonstruować Legiony, które znów zaczęły aktywnie wspierać siły francuskie. Jednak szybko nadzieje Polaków zostały rozwiane. 9 lutego 1801 roku w Luneville podpisano kolejny pokój francusko-austriacki. W porozumieniu kwestia polska znów została pominięta. Wspomniany traktat był praktycznie powtórzeniem warunków uzgodnionych w Campo Formio. Dlatego wówczas część Polaków przestała wierzyć Napoleonowi i opuściła Legiony.

Wiernych żołnierzy wysłano w latach 1802-1803 na San Domingo (Haiti) w archipelagu Wielkich Antyli. Tam ich zadaniem było stłumienie powstania ludności murzyńskiej. Na wyspę skierowano w sumie 5 tysięcy żołnierzy. Z grupy tej konflikt przeżyło jedynie 300 osób. Na olbrzymie straty wpływ miały warunki pogodowe (podzwrotnikowy klimat) oraz żółta febra. Ponadto Polacy niechętnie walczyli przeciwko miejscowej ludności, która przecież broniła swojej wolności.

Ale Bonaparte stworzył namiastkę dawnej Rzeczpospolitej. Wszystko za sprawą zwycięskiej wojny z koalicją antyfrancuską, którą zakończono porozumieniami w Tylży. Najpierw zawarto pokój francusko-rosyjski (7 lipiec 1807), a później oraz francusko-pruski (9 lipiec 1807). Traktaty te uznaje się za wielki sukces Napoleona. Wtedy wyraźnie zachwiana została pozycja Prus. Państwo to utraciło ziemie zdobyte w trakcie drugiego (1793 rok) i trzeciego (1795 rok) rozbioru Polski. Z nich utworzono Księstwo Warszawskie czyli państwo o wielkości 104 tysięcy kilometrów kwadratowych, w którym mieszkało 2,6 miliona osób. Na jego czele stanął elektor saski - Fryderyk August. 22 lipca 1807 roku Napoleon nadał jeszcze Księstwu Warszawskiemu konstytucję. Mowa w niej była m.in. o likwidacji poddaństwa osobistego chłopów. Ponadto konstytucja wprowadzała zasadę równości wobec prawa i kodeks cywilny Napoleona. 21 grudnia 1807 roku wydano jeszcze dekret królewski, który formalnie uznawał zasadę wolności chłopa.

W niespełna dwa lata później czyli w 1809 roku powstała V koalicja antyfrancuska. Znalazły się w niej Austria, Anglia, Hiszpania oraz Portugalia. Działania wojenne objęły również ziemie polskie. 19 kwietnia 1809 roku doszło do bitwy pod Raszynem (na przedpolach Warszawy). Choć nie została rozstrzygnięta, to z pewnością książę Józef Poniatowski odniósł sukces moralny i militarny. Miał do dyspozycji 11 tysięcy żołnierzy, a przeciwnik około 25 tysięcy.

Losy całej wojny rozstrzygnęły się w bitwie pod Wagram (5-6 lipiec 1809 rok). Zwycięstwo w tym starciu odniosła armia napoleońska, a przeciwnik poprosił o rozejm. Pokój francusko-austriacki podpisano 14 października 1809 roku w Schőnbrunn w pałacu cesarskim pod Wiedniem. Austria zepchnięta została praktycznie do roli państwa wasalnego wobec Napoleona i utraciła 1/3 terytorium. Wówczas obszar Księstwa Warszawskiego został powiększony o ziemie trzeciego zaboru austriackiego i wynosił już 142 tysiące kilometrów kwadratowych. Zamieszkiwało go 4,3 miliona ludności.

Wydawało się, że na tym się nie skończy odbudowywanie polskiej państwowości, bo od 1810 roku narastał konflikt francusko-rosyjski. Ostatecznie 22 czerwca 1812 roku Bonaparte w specjalnej odezwie ogłosił rozpoczęcie "drugiej wojny polskiej", a 24 czerwca 1812 roku wkroczył już na ziemie rosyjskie. Księstwo Warszawskie dostarczyło w sumie blisko 90 tysięcy żołnierzy do Wielkiej Armii. Słynny V korpus dowodzony przez księcia Józefa Poniatowskiego był czysto polski i znajdowało się w nim 35 tysięcy osób.

Klęska Napoleona w Rosji przyczyniła się do jego ostatecznego upadku w 1815 roku. Klęska Francuzów miała olbrzymie znaczenie na kształt granic w Europie, które ustalono podczas kongresu wiedeńskiego. Choć okres napoleoński się zakończył, to w różnych dziedzinach życia przetrwało wiele rozwiązań zapoczątkowanych przez francuskiego władcę.