Epoka napoleońska to okres w Europie, w którym we Francji panował Napoleon Bonaparte. Obejmuje lata 1799 - 1815. W tym czasie w całej Europie doszło do istotnych przemian w zakresie politycznym, prawnym i społecznym.

Epoka napoleońska - zmiany polityczne i społeczne

Napoleon przejął władzę podczas Rewolucji Francuskiej. W listopadzie 1799 r. dokonał zamachu stanu i został ogłoszony konsulem. W 1804 r. koronował się na cesarza, a rok później na króla Włoch.

Do najistotniejszych zmian należy zaliczyć wielką kodyfikację prawa, jaka miała miejsce w latach 1804-1810 r. Obejmowała ona kodeks cywilny z 1804 r., kodeks procedury cywilnej, kodeks handlowy, kodeks postępowania karnego, kodeks karny, przy czym najważniejszy był kodeks cywilny z 1804 r. zwany Kodeksem Napoleona. 

Był on pierwszym kodeksem cywilnym epoki kapitalizmu, wywarł istotny wpływ na kodyfikacje w innych państwach, m.in. Księstwie Warszawskim, państwach niemieckich, Włoszech, Holandii, Westfalii.

Wszyscy obywatele francuscy zostali zrównani w prawach, zapewniono im wolność wyznania i swobodę działalności gospodarczej. W czasach późniejszych chłopi uzyskali zniesienie pańszczyzny i możliwość posiadania uprawianej przez nich ziemi. Tendencje antyfeudalne pojawiły się później w całej Europie, doprowadzając do zmiany systemu społecznego.

Wprowadzono reformę administracyjną polegającą na podziale kraju na gminy, powiaty, departamenty. Na wszystkich szczeblach administracji znajdowali się urzędnicy nominowani. Obowiązywały zasady centralizmu i biurokratyzmu.

Epoka napoleońska - konflikty zbrojne

Epoka napoleońska obfitowała w konflikty zbrojne na terenie całej Europy.

Przeciwko Napoleonowi zawiązała się koalicja złożona z Anglii, Rosji i Austrii. Po klęsce floty francuskiej pod Trafalgarem, Napoleon nie dopuścił do dalszych porażek. W bitwie pod Austerlitz 2 grudnia 1805 r. pokonał Austriaków i Rosjan, doprowadzając do zawarcia pokoju między Austrią a Francją w Bratysławie. 

Francja zdobywała Wenecję i Istrię, a z księstw niemieckich utworzył się Związek Reński podległy Napoleonowi. Wystąpienie Prus przeciwko Napoleonowi zakończyło się ich klęską w bitwach pod Jeną i Auerstädt w 1806 r. Starcia z Rosją na Pomorzu i w Prusach Wschodnich zakończyły się pokojem w Tylży w 1807 r. 

Ugruntowywał on hegemonię francuską w Europie. Utworzono Księstwo Warszawskie i królestwo Westfalii, znajdujące się pod wpływami Napoleona. Wobec Anglii Napoleon wprowadził blokadę kontynentalną, która wywarła istotny wpływ na życie gospodarcze w Anglii.

Kiedy w 1808 r. Napoleon zmusił króla hiszpańskiego Ferdynanda VII do abdykacji, wystąpiło przeciwko niemu społeczeństwo hiszpańskie, wspieranie później przez Anglię.

W 1809 r. Austriacy uderzyli we Włoszech, w Niemczech oraz w Polsce. Ich klęski pod Wagram i ponowne zajęcie Wiednia spowodowały zawarcie pokoju w Schönbrunn, w którym Austria traciła kolejne terytoria.

W 1812 r. Rosja, Szwecja i Anglia zawarły tajny układ przeciw Francji. Latem 1812 r. wielka armia Napoleona wkroczyła do cesarstwa rosyjskiego. Napoleon odniósł połowiczne zwycięstwo pod Borodino i zdobył Moskwę. W czasie odwrotu armia napoleońska poniosła olbrzymie straty.

Do koalicji antyfrancuskiej przystąpiły Prusy. Do decydującego starcia doszło w dniach 16-19 października 1813 r. pod Lipskiem, gdzie wojska Napoleona poniosły druzgoczącą klęskę. Doprowadziło to do jego detronizacji przez Senat, a on sam abdykował 6 kwietnia 1814 r.

Epoka napoleońska - podsumowanie

Epoka napoleońska wywarła istotny wpływ na rozwój stosunków społecznych w całej Europie. Zapoczątkowała epokę kapitalizmu, rozwój przemysłu i schyłek zasad feudalnych. Z drugiej strony wyniszczające wojny doprowadziły do ruiny niektórych terytoriów Europy i utraty życia ogromnej liczby ludzi.