Ekspansja kolonialna - przyczyny

Ugruntowany układ mocarstw europejskich w drugiej połowie XIX wieku spowodował, że zaczęto poszukiwać nowych stref wpływów krajów europejskich poza kontynentem. Poszukiwano złóż, surowców naturalnych oraz rynków zbytu dla towarów. Często kolonie stawały się bazami wojskowymi i były istotne ze względów strategicznych. 

W całej polityce kolonialnej istota rzeczy sprowadzała się do tego, że państwa europejskie posiadały znaczną przewagę gospodarczą, organizacyjną i wojskową w stosunku do krajów kolonizowanych. Zazwyczaj kolonizacja polegała zatem na opanowaniu danego terytorium bez użycia siły, czasem jedynie zdarzały się przypadki zbrojnej aneksji.

Ugruntowany układ mocarstw europejskich w drugiej połowie XIX wieku spowodował, że zaczęto poszukiwać nowych stref wpływów krajów europejskich poza kontynentem. Poszukiwano złóż, surowców naturalnych oraz rynków zbytu dla towarów. Często kolonie stawały się bazami wojskowymi i były istotne ze względów strategicznych. 

W całej polityce kolonialnej istota rzeczy sprowadzała się do tego, że państwa europejskie posiadały znaczną przewagę gospodarczą, organizacyjną i wojskową w stosunku do krajów kolonizowanych. Zazwyczaj kolonizacja polegała zatem na opanowaniu danego terytorium bez użycia siły, czasem jedynie zdarzały się przypadki zbrojnej aneksji.

Ekspansja kolonialna Ekspansja kolonialna w Afryce

Ekspansja kolonialna najwcześniej rozpoczęła się na północy Afryki. W 1830 r. Francja rozpoczęła podbój Algieru, a w 1881 r. uzyskała zwierzchnictwo nad Tunisem, a następnie rozszerzając swoje panowanie na Maroko. Francuzi rozbudowywali swoje posiadłości w północno-zachodniej Afryce, a także Madagaskar.

Po otwarciu Kanału Sueskiego w 1869 r. Anglicy opanowali Egipt, choć formalnie nie stał się on ich kolonią. Później zawładnęli terytoriami na południe od Egiptu (Sudan) i na Północ od Przylądka Dobrej Nadziei.

Z kolei Niemcy zdobyli tereny na wybrzeżu wschodnim, południowo-zachodnim oraz nad Zatoką Gwinejską.

Kongo przez kilkadziesiąt lat było własnością króla Belgów, Leopolda II (zapisał je państwu belgijskiemu w testamencie).

Portugalia zwiększyła obszar swoich kolonii w Angoli i Mozambiku. Włosi w 1911 r. zajęli Libię.

Na początku XX wieku jedynie Abisynia i Liberia oparły się ekspansji kolonialnej. Pozostałe terytoria Afryki zostały zagarnięte przez państwa europejskie.

Przeciwko ekspansji kolonialnej wystąpili mahdyści (na terytorium Sudanu w latach 1883-98) oraz Burowie. Burowie byli dawnymi kolonistami holenderskimi, którzy utworzyli Transwal i Oranię. Anglia próbowała je zawładnąć, kiedy okazało się, że na ich terenie znajdują się złożą złota i diamentów. Anglicy pokonali Burów przy użyciu niezwykle brutalnych metod, niemniej jednak w krótkim czasie  Burowie uzyskali autonomię.

Ekspansja kolonialna w Azji

Priorytetem dla Wielkiej Brytanii stała się kolonizacja Chin. W wyniku polityki władz chińskich zakazano importu opium do Chin. Uderzyło to znacząco w finanse Brytyjczyków. Interwencja zbrojna, zwana "wojną opiumową" trwała w latach 1839-1842 i zakończyła się układem w Nankinie. Wielka Brytania otrzymywała Hong-Kong oraz istotne udogodnienia w handlu z Chinami.

W latach 1851-64 wybuchło powstanie tajpingów. Jego przywódcy utworzyli niezależne państwo w dolinie Jangcyciang. Dynastię mandżurską wsparły jednak kraje europejskie i powstanie zostało stłumione.

Osłabienie państwa chińskiego (m.in. powstanie chłopów w 1899 r. nazywane powstaniem bokserów), jakie nastąpiło w drugiej połowie XIX wieku doprowadziło do podziału stref wpływów pomiędzy państwa europejskie i Japonię.

W 1911 r. w południowych Chinach wybuchła rewolucja. Jej organizatorem był Sun-Jat-Sen, który oparł się na utworzonym przez siebie związku Kuomintang. Obalono wówczas dynastię mandżurską.

Na terenie Indii w 1851 r. wybuchło powstanie Sipajów, które zostało stłumione przez Brytyjczyków w 1858 r. Kompania Wschodnioindyjska utraciła władzę nad Indiami. Powołano wicekróla rządzącego na terenie niemal całego kraju.

Ekspansja kolonialna - skutki

W wyniku kolonizacji w XIX wieku kraje europejskie zdobyły na świecie dominującą pozycję. Jednak podział terytoriów pomiędzy poszczególne kraje stał się zarzewiem nowych konfliktów u progu XX wieku, stając się jedną z przyczyn wybuchu I wojny światowej.