Kolonializm -zapoczątkowany jeszcze w okresie wielkich odkryć geograficznych system politycznego i gospodarczego opanowania i wykorzystania obszarów mniej rozwiniętych przez kraje dobrze rozwinięte.

Na początku XIX wieku niewiele było w Afryce kolonii europejskich. Do najważniejszych należał Kraj Przylądkowy na szlaku do Indii, który Wielka Brytania uzyskała dzięki postanowieniom Kongresu Wiedeńskiego. Wzdłuż Morza Śródziemnomorskiego Czerwonego ciągnęły się posiadłości Imperium Otomańskiego. Angola i Mozambik były posiadłościami Portugalii.

Kiedy Francuzi i Egipcjanie wspólnymi środkami wybudowali Kanał Sueski, Wielka Brytania zaczęła dążyć do przejęcia nad nim kontroli. Ta wodna arteria skracała, bowiem drogę do perły Brytyjskiej Korony - Indii. W 1875 zakupiono pakiet kontrolny akcji od Izmalea Paszy (chedyw Egiptu), a w 1882 pod pozorem tłumienia zamieszek wewnętrznych pozyskali faktyczną władzę w Egipcie. W należącym wówczas do Egiptu Sudanie wybuchło powstanie przeciw dominacji brytyjskiej. Dowodził nim Muhammad Armada Abu Ahaha. Mahdi (Pomazaniec Boży) był charyzmatycznym religijnym przywódcą i wojownikiem. Stworzył silną armię i ogłosił niepodległość Sudanu. Po śmierci Mahdiego Brytyjczycy po raz kolejny próbowali podporządkować sobie Sudan. Mimo ogromnej przewagi udało im się to dopiero w roku 1898. Państwu temu nadano statut kondominium (czyli terytorium wspólnie rządzone przez Egipt i Wielką Brytanię). Faktyczną władzę sprawował jednak brytyjski gubernator.

W roku 1830 Francja rozpoczęła podbój Algierii. Zajęło jej to 20 lat ale kraj ten stał się dla Francuzów "drugą ojczyzną". W 1881 opanowali Tunezję. Dalsza ekspansja Francji w Afryce północnej zmierzała do opanowania Maroka, którym zainteresowane były także Niemcy, Wielka Brytania i Hiszpania. W 1912 roku strony konfliktu porozumiały się co do podziału Maroka. Jego większa część stała się protektoratem francuskim, mniejsza przypadła Hiszpanii. Niemcy, w zamian za rezygnację ze swych pretensji do otrzymały od Francji część jej posiadłości w Afryce Równikowej.

W czasie kiedy Francuzi kolonizowali Afrykę północno - zachodnią i środkową (Czad, Kongo Francuskie), Brytyjczycy opanowali Afrykę Wschodnią. Do zderzenia się konkurentów w podboju Afryki doszło 19 września 1898 roku na terenie Sudanu, w pobliżu fortu w Faszodzie. Odziałami brytyjskimi dowodził lord Horatio Kitcher, a francuskimi kapitan Jean Marchand. Incydent ten omal nie doprowadził do wojny brytyjsko - francuskiej. Po roku osiągnięto kompromis, który regulował granice ekspansji obydwu mocarstw między rzekami Nilem i Kongo.

Kiedy w latach osiemdziesiątych nasiliła się emigracja brytyjska do Kraju Przylądkowego zamieszkujący te tereny Burowie (holenderscy osadnicy)przenieśli się na północ. Po Wielkim Treku (wędrówce) wędrówce pokonaniu Zulusów utworzyli tam dwie własne kolonie: Transwal i Oranię. Kiedy jednak znaleziono na zajętych przez Burów terenach złoża złota i diamentów Wielka Brytania podjęła próbę podporządkowania ich sobie i rozpoczęła akcję "okrążania" republik burskich. I w niedługim czasie opanowali również tereny przyległe: Zanzibar, Ugandę, Rodezję, Beczuanę. Licząc na sprawność swej armii i zagraniczną pomoc (Portugali i Niemiec) Burowie zdecydowali się odpowiedzieć zbrojnie na brytyjskie prowokacje. Po zaciekłych trzyletnich walkach, wyniszczeni wojną totalną Burowie musieli skapitulować. Brytyjczycy nie tylko wprowadzili nową taktykę wojenną tj. szyk rozproszony, wymyślili ochronne płaszcze dostosowane do warunków pustynnych (trencze w kolorze khaki),ale także zastosowali barbarzyńskie represje wobec ludności cywilnej, którą zamykano w obozach koncentracyjnych. Z terenów podbitych w czasie wojny burskiej oraz z Kraju Przylądkowego utworzono w 1910 roku Związek Południowej Afryki. Państwo to uzyskało status dominium, a autonomiczne rządy objęli Burowie.

W wyścigu o podporządkowanie sobie Afryki uczestniczyły także inne europejskie państwa. W latach osiemdziesiątych zainteresowały się Afryką Niemcy i Włochy. Ponieważ Afryka Północna, będąca naturalnym celem do ekspansji włoskiej został już podporządkowana Francji, państwo włoskie zdecydowało się na podbój Erytrei i Somalii w Afryce Wschodniej. Podbiło także Trypolitanię i Cyrenajkę. Zachowała natomiast niepodległość Etiopia, której wojska rozgromiły włoską armię w bitwie pod Aduą. Mimo iż niemiecki "żelazny kanclerz" uważał podbój koloni tylko za niepotrzebne obciążanie budżetu uległ presji rodzimych przedsiębiorców i handlowców. Niemcy zajęły obszary w Afryce Południowo - Zachodniej i Wschodniej (Niemiecka Afryka Wschodnia, Afryka Południowo Zachodnia, Kamerun, Togo). Także Belgi udało się zdobyć posiadłość w Afryce. Zainwestowawszy swoje własne kapitały, belgijski władca, Leopold II zajął obszar Afryki Środkowej, w dorzeczu Kongo. Powstało tam państwo - Kongo, stanowiące prywatną własność króla Belgii. Stare potęgi kolonialne straciły na znaczeniu. Portugali utrzymała swoje kolonie to jest Mozambik i Angolę, a Hiszpania posiadała tereny Sahary, Gwinei oraz część wybrzeża marokańskiego.